(MPI) - Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam năm 2023 diễn ra chiều ngày 06/10/2023, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung nhấn mạnh, việc thúc đẩy triển khai các mô hình kinh tế mới được xem là yếu tố then chốt hướng tới một thế giới thịnh vượng, bền vững, xanh hơn, sạch hơn. Việc triển khai các mô hình kinh tế mới cũng là yếu tố tiên quyết để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như các quốc gia trên thế giới đã cam kết tại Hội nghị COP 26.
 |
| Thứ trưởng Đỗ Thành Trung phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: MPI |
Diễn đàn do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức với chủ đề “Các mô hình kinh tế mới tạo đột phá cho tăng trưởng và phát triển bền vững”. Tham dự và phát biểu tại Diễn đàn có Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển; Ông Jonathan Pincus, chuyên gia Kinh tế trưởng Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam cùng đại diện các Ủy ban của Quốc hội; các bộ, ngành trung ương, các hiệp hội doanh nghiệp và gần 300 CEOs các doanh nghiệp thương hiệu mạnh Việt Nam.
Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết, phát triển bền vững vừa là quan điểm vừa là mục tiêu xuyên suốt trong các chính sách phát triển kinh tế - xã hội (KTXH) của Đảng và nhà nước, được thể hiện trong Chiến lược phát triển KTXH giai đoạn 10 năm, Kế hoạch phát triển KTXH 05 năm qua các thời kỳ.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng một lần nữa tiếp tục khẳng định và nhấn mạnh “Phát triển nhanh gắn liền với phát triển bền vững, phát triển bền vững là yêu cầu xuyên suốt trong Chiến lược: Phải phát triển bền vững về kinh tế, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh kinh tế. Phát triển bền vững là cơ sở để phát triển nhanh, phát triển nhanh để tạo nguồn lực cho phát triển bền vững. Phát triển nhanh và bền vững phải luôn gắn chặt với nhau trong quy hoạch, kế hoạch và chính sách phát triển kinh tế - xã hội.” Chính quan điểm, mục tiêu này trong Chiến lược phát triển KTXH 10 năm 2021-2030 là minh chứng tiếp tục thể hiện khát vọng của Việt Nam hướng tới một quốc gia, một nền kinh tế phát triển bền vững.
Thế giới đang đối diện với những khó khăn, thách thức đa tầng, từ vấn đề lạm phát, gia tăng nợ công, xung đột vũ trang Nga - Ukraina … đến cạnh tranh địa chính trị… cùng với các chính sách tiền tệ thắt chặt và những bất ổn từ thiên tai, biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới an ninh lương thực toàn cầu… có nguy cơ dẫn tới suy thoái kinh tế, thậm chí khủng hoảng. Những vấn đề này càng chồng chất thêm các khó khăn, thách thức cho các quốc gia trong quá trình thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Ngày 27/3/2023, Ngân hàng Thế giới cảnh báo về những thách thức làm suy giảm tiềm năng tăng trưởng kinh tế toàn cầu, dẫn đến một "thập kỷ mất mát" khiến nghèo đói nhiều hơn.
Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết, Báo cáo mới nhất của Liên hợp quốc cho thấy, mặc dù thế giới đã đi được nửa chặng đường, song kết quả thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững SDGs hiện rất đáng quan ngại với chỉ 12% mục tiêu cụ thể đang đi đúng tiến độ. Những biến động lớn của thế giới cùng với thách thức từ biến đổi khí hậu, gia tăng nhiệt độ toàn cầu, đòi hỏi các quốc gia phải đẩy nhanh đổi mới mô hình tăng trưởng, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, hướng tới phát triển bền vững và bao trùm, trong đó các mô hình kinh tế mới như kinh tế chia sẻ, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đã và đang thể hiện vai trò tích cực, tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững của các nền kinh tế trên thế giới.
Thực tế việc triển khai các mô hình kinh tế mới đã đưa lại những lợi ích rất lớn. Điển hình, tại Hoa Kỳ, kinh tế xanh đã tạo việc làm cho 9,5 triệu lao động, đóng góp trên 7% GDP, tương đương 1,3 nghìn tỷ USD/năm, trong khi đó tại các nước OECD, con số tương ứng là 17,5 triệu lao động và 12% GDP, tương đương 2,9 nghìn tỷ USD/năm.
Đối với Việt Nam, theo báo cáo “Nền kinh tế số Đông Nam” năm 2021, nền kinh tế số Việt Nam có trị giá khoảng 21 tỷ USD, cao gấp 7 lần so với năm 2015 và dự đoán đạt 220 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa vào năm 2030, đứng thứ hai trong khu vực chỉ sau Indonesia.
Với lợi ích và tiềm năng rất lớn từ các mô hình kinh tế mới và nhằm cụ thể hóa việc thực hiện các mục tiêu phát triển KTXH theo quan điểm phát triển bền vững, hiện thực hóa các mục tiêu phát triển bền vững SDGs đến năm 2030 phù hợp với bối cảnh mới và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, nhiều chiến lược nhằm thúc đẩy các mô hình kinh tế mới đã được ban hành trong thời gian gần đây.
Điển hình như, ngày 01/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 tại Quyết định số 1658/QĐ-TTg với mục tiêu thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng về xã hội; hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa các-bon và đóng góp vào mục tiêu hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu.
Tiếp đến, ngày 31/03/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 411/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu tỷ trọng kinh tế số đạt 20% GDP vào năm 2025 và 30% GDP vào năm 2030.
Cũng trong năm 2022, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam” với mục tiêu tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và cải thiện năng suất lao động, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng tăng cường hiệu quả, tính gắn kết tuần hoàn giữa các doanh nghiệp và ngành kinh tế.
Một số quyết định nêu trên cho thấy những nỗ lực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc kịp thời thể chế hóa quan điểm, mục tiêu phát triển bền vững mà Đảng và Nhà nước đã đề ra, vừa tạo hành lang pháp lý để triển khai các mô hình kinh tế mới, vừa tạo động lực tăng trưởng và phát triển mới đóng góp trực tiếp vào mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền vững trong bối cảnh và tình hình mới.
 |
| Toàn cảnh Diễn đàn. Ảnh: MPI |
Thứ trưởng Đỗ Thành Trung gợi mở 5 vấn đề liên quan đến các mô hình kinh tế mới trong thời gian tới đây để Diễn đàn tập trung trao đổi, thảo luận. Thứ nhất, các mô hình kinh tế mới như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số, kinh tế chia sẻ có sự gắn kết chặt chẽ, hữu cơ với nhau và đều dựa trên một nền tảng quan trọng đó là khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đi cùng với nguồn nhân lực chất lượng cao. Do vậy, ưu tiên đầu tư cho khoa học, công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là điều kiện tiên quyết để triển khai thực hiện thành công các mô hình kinh tế mới.
Thứ hai, đích đến của các mô hình kinh tế mới tựu chung đều do con người và vì con người, lấy con người là trung tâm nên khi triển khai các mô hình kinh tế mới cần đảm bảo nguyên tắc công bằng, bình đẳng. Do vậy, cần có lộ trình giảm thiểu các tác động tới các nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi trong quá trình này.
Thứ ba, việc triển khai các mô hình kinh tế mới cần có sự phối hợp chặt chẽ, toàn diện của tất cả các bên liên quan, trong đó, nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, tạo lập khung khổ thể chế chính sách, hỗ trợ ban đầu và cộng đồng doanh nghiệp đóng vai trò tiên phong, cốt lõi trong quá trình này, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp khởi nghiệp thành công.
Thứ tư, việc triển khai các mô hình kinh tế mới luôn cần nắm bắt kịp xu thế tiến bộ của thế giới, đặc biệt là các tiến bộ về khoa học, kỹ thuật, đổi mới sáng tạo. Do vậy, cần tăng cường hợp tác quốc tế, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin. Thứ trưởng kêu gọi các doanh nghiệp, tập đoàn quốc tế lớn, doanh nghiệp FDI cần phát huy vai trò dẫn dắt, hỗ trợ các quốc gia đang phát triển như Việt Nam trong việc tiếp cận, chuyển giao các mô hình, công nghệ mới có tính dẫn dắt và là xu thế của thời đại.
Thứ năm, các quốc gia phát triển, nơi mà các mô hình kinh tế như kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số đang được triển khai mạnh mẽ và rộng khắp cần tiếp tục tăng cường hỗ trợ kỹ thuật, tài chính cho các quốc gia đang phát triển trong việc thúc đẩy triển khai các mô hình kinh tế mới để cùng hướng tới lợi ích chung, mục tiêu chung của toàn cầu về khí hậu và phát triển bền vững.
Thứ trưởng Đỗ Thành Trung tin tưởng Diễn đàn chính là cơ hội quý báu để các cơ quan, bộ ngành, cộng đồng doanh nghiệp, các đối tác phát triển và các bên liên quan có thể thảo luận, chia sẻ một cách toàn diện, sâu sắc, đóng góp khuyến nghị cụ thể cho một lộ trình hiệu quả về các mô hình kinh tế mới để hướng tới “một Việt Nam xanh hiện tại, vững tương lai”. Đây cũng chính là khởi đầu tốt đẹp và sẽ được tổ chức thường niên nhằm tạo cơ hội cho các bên, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước cùng chung tay, góp sức cho sự nghiệp phát triển bền vững đất nước./.
Tùng Linh
Bộ Kế hoạch và Đầu tư