ASEAN là một trong những khu vực năng động, phát triển trên thế giới nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức do biến đổi khí hậu, thiên tai. Nhiều thảm họa thiên tai như sóng thần, siêu bão, lũ lụt lịch sử, động đất nghiêm trọng gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản của các quốc gia. Nhiều năm qua, các quốc gia ASEAN đã cùng nhau hành động, nỗ lực giảm thiểu rủi ro thiên tai với người dân trong cộng đồng ASEAN.
Để tiếp tục triển khai các giải pháp ứng phó toàn diện với thiên tai, ngày 12/10, tại Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai lần thứ 11 (AMMDM) chính thức diễn ra.
Toàn cảnh Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai năm 2023 - AMMDM lần thứ 11
Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, với tư cách là Chủ tịch Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về quản lý thiên tai năm 2023, Việt Nam đã và đang thúc đẩy chủ đề "Từ ứng phó đến hành động sớm và Tăng cường chống chịu: ASEAN tiến tới mục tiêu Lãnh đạo toàn cầu trong quản lý thiên tai".
Chủ đề này nhằm nhấn mạnh định hướng mới trong quản lý thiên tai: chuyển từ ứng phó bị động sang chủ động phòng ngừa, chủ động chuẩn bị để giảm thiểu thiệt hại do thiên tai.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan chủ trì và phát biểu tại Hội nghị AMMDM lần thứ 11 (Ảnh: Dân trí)
"Thay vì cứu trợ người dân sau khi thiên tai diễn ra, cơ chế hành động sớm để hỗ trợ cho các cộng đồng dễ bị tổn thương dựa trên khung thời gian dự báo - cảnh báo sớm do các cơ quan có thẩm quyền, có chuyên môn đưa ra. Điều này giúp công tác chuẩn bị, ứng phó thiên tai hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí phục hồi sau thiên tai và nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng trước thiên tai, chuyển từ bị động sang thế chủ động", Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.
Cũng trong bài phát biểu của mình, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, các quốc gia ASEAN cũng thống nhất được sự ưu việt và tiến bộ của hành động sớm trong quản lý thiên tai.
ASEAN cùng các đối tác đối thoại đã xây dựng và thông qua Khung ASEAN về hành động sớm trong quản lý thiên tai. Từ đó định hướng và triển khai các sáng kiến, hỗ trợ hành động sớm dựa vào dự báo - cảnh báo. Đồng thời, ASEAN cũng đẩy nhanh nỗ lực trong việc xây dựng Cộng đồng ASEAN tự cường, giàu khả năng chống chịu, hướng tới mục tiêu trở thành cơ chế đi đầu trong quản lý thiên tai.
Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự hội nghị AMMDM lần thứ 11
Hội nghị Bộ trưởng ASEAN về Quản lý thiên tai lần thứ 11 đã thông qua "Tuyên bố Hạ Long về hành động sớm trong quản lý thiên tai ASEAN", bao gồm 07 nội dung. Đầu tiên là mục tiêu đến năm 2025 đưa ASEAN trở thành khu vực tiên phong trong thay đổi bối cảnh quản lý thiên tai; củng cố vai trò lãnh đạo của ASEAN, duy trì cách tiếp cận sáng tạo, xây dựng mạng lưới, tài chính bền vững, quản trị liên ngành và đa tầng, lấy người dân làm trung tâm.
Thứ hai, ASEAN tái cam kết hỗ trợ thực hiện khung về hành động sớm trong quản lý thiên tai, thúc đẩy và nhân rộng các phương pháp tiếp cận hành động sớm để bảo vệ người dân, tài sản, sinh kế trước thiên tai tiềm tàng có thể xảy ra.
Thứ ba, các thành viên ASEAN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường hệ thống quản lý rủi ro thiên tai, đặc biệt là xây dựng 3 trụ cột gồm: Thông tin về rủi ro thiên tai, hệ thống dự báo và cảnh báo sớm; lập kế hoạch, vận hành và cuối cùng là thực hiện, phân bổ kinh phí hỗ trợ.
Thứ tư, ASEAN cam kết nỗ lực cải thiện hệ thống thông tin rủi ro, dự báo và cảnh báo sớm ở cấp khu vực và quốc gia. Các nước sẽ khuyến nghị Ủy ban Quản lý thiên tai và Trung tâm Điều phối ASEAN về hỗ trợ nhân đạo trong quản lý thiên tai (AHA) nghiên cứu và xây dựng các cơ chế chia sẻ dữ liệu chất lượng trong khu vực và với các đối tác.
Thứ năm, ASEAN thống nhất tăng cường việc lập kế hoạch, thực hiện các hành động sớm trong phòng ngừa và ứng phó thiên tai ở cấp khu vực và cấp quốc gia. "Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi sẽ tiếp tục thúc đẩy thực hiện tuyên bố ASEAN về Một ASEAN, Một Ứng phó: ASEAN ứng phó với thiên tai như một thực thể trong và ngoài khu vực", tuyên bố nêu.
Thứ sáu, các nước khuyến khích thúc đẩy nguồn tài chính được bố trí sẵn nhằm triển khai hành động sớm trong quản lý thiên tai. Vấn đề này sẽ được thực hiện thông qua việc thúc đẩy hợp tác liên ngành với các ngành khác trong ASEAN.
Cuối cùng, tuyên bố chung nhấn mạnh giá trị và sự cấp thiết của việc hợp tác, xây dựng quan hệ đối tác và chuyển giao công nghệ, đặc biệt là hỗ trợ quá trình đào tạo và tăng cường thông tin rủi ro.
Bên cạnh việc chính thức thông qua Tuyên bố Hạ Long, Hội nghị AMMDM lần thứ 11 còn tập trung thảo luận các nội dung bao gồm: Định hướng hoạt động trong thời gian tới cho Ban Quản trị Trung tâm Điều phối khu vực ASEAN về hỗ trợ nhân đạo thiên tai (Trung tâm AHA); quy tắc tài chính của Quỹ Quản lý thảm họa và ứng phó khẩn cấp; ghi nhận Tuyên bố các nhà lãnh đạo ASEAN về chống chịu bền vững được thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh ASEAN lần thứ 43 tại Indonesia; cập nhật về tình hình hỗ trợ nhân đạo ASEAN cho Myanmar.
Năm 2023 đánh dấu cột mốc 20 năm thành lập Ủy ban ASEAN về quản lý thiên tai, nhưng từ trước đó rất lâu, ASEAN đã chú trọng và dồn nhiều tâm huyết, nguồn lực đến công tác này.