Ths. Đỗ Văn Trường, Giám đốc Trường Bồi dưỡng cán bộ tài chính phát biểu đề dẫn Hội thảo
Hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố có xu hướng gia tăng
Phát biểu khai mạc, Ths. Đỗ Văn Trường, Giám đốc Trường Bồi dưỡng cán bộ tài chính cho biết, hoạt động phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố là một trong những hoạt động luôn được quan tâm bởi các nhà hoạch định, chính sách và các cơ quan thực thi pháp luật. Hoạt động phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố góp phần làm minh bạch, trong sạch hệ thống tài chính, cũng như góp phần làm giảm các loại hình tội phạm khác trong xã hội như buôn lậu, buôn người, ma tuý, tham nhũng...
Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền và tài trợ khủng bố”, Bộ Tài chính đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án kèm theo Quyết định số 787/QĐ-BTC ngày 15/7/2021 của Bộ trưởng Bộ Tài chính nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp thuộc trách nhiệm của Bộ Tài chính.
“Mục đích của hội thảo là tạo diễn đàn khoa học về nghiên cứu rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với các sản phẩm tài chính toàn diện để cùng chia sẻ các kết quả nghiên cứu và ứng dụng phục vụ phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với các sản phẩm tài chính toàn diện. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp quản lý phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với các sản phẩm, dịch vụ tài chính cơ bản hướng đến mục tiêu của tài chính toàn diện” - ông Đỗ Văn Trường nhấn mạnh.
Toàn cảnh Hội thảo
Tại Hội thảo, thông tin về các rủi ro rửa tiền đối với các sản phẩm tài chính toàn diện, ThS. Nguyễn Thanh Sơn, Viện Chiến lược ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước cho rằng, hiện nay, các sản phẩm tài chính toàn diện chủ yếu bao gồm: Sản phẩm thanh toán, chuyển tiền, tiết kiệm vi mô, tín dụng vi mô và bảo hiểm vi mô. Sản phẩm tài chính toàn diện chú trọng hướng tới nhóm đối tượng mục tiêu là những người chưa được tiếp cận hoặc ít được tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ tài chính. Do vậy, các sản phẩm tài chính toàn diện thường có tần suất và giá trị giao dịch nhỏ. Tuy nhiên, việc phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính toàn diện, nhất là các sản phẩm, dịch vụ tài chính số cũng sẽ phát sinh những rủi ro đi kèm như mất an toàn, an ninh thông tin, tội phạm công nghệ cao, rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố...
ThS. Nguyễn Thanh Sơn, Viện Chiến lược ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước thông tin về các rủi ro rửa tiền đối với các sản phẩm tài chính toàn diện tại Hội thảo
Liên quan tới vấn đề nhận diện các rủi ro phòng chống rửa tiền, tài trợ khủng bố trong lĩnh vực Hải quan, ông Nguyễn Huy Công, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết, trong thời gian qua ngành Hải quan đã đẩy mạnh áp dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt đối với các khoản thu thuế, phí, lệ phí phát sinh trong lĩnh vực hải quan theo hướng phù hợp với xu thế thanh toán của các nước trên thế giới… Tuy nhiên từ thực tiễn công tác cho thấy một số dấu hiệu vi phạm liên quan đến hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố như: cư dân biên giới mang vàng, tiền, ngoại tệ vượt định mức không khai báo hải quan hoặc khai nhiều hơn số lượng ngoại tệ tiền mặt, tiền Việt Nam bằng tiền mặt, vàng thực tế mang theo; Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới với số lượng lớn...
Theo đó các đối tượng có thể lợi dụng để thực hiện hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố như: Lợi dụng sự phát triển của khoa học công nghệ, công nghệ mới để qua mặt các cơ quan chức năng, thực hiện hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố; Lợi dụng quy định tạo thuận lợi trong thủ tục thành lập doanh nghiệp, thủ tục hải quan để thành lập các doanh nghiệp “ma” nhằm thực hiện hành vi vi phạm pháp luật; Việc sử dụng và chấp nhận tiền mặt rộng rãi trong các giao dịch về tài chính tại Việt Nam, kể cả giao dịch với giá trị lớn với hình thức chủ yếu là tiền mặt trao tay khiến cho các cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc xác minh nguồn gốc tiền, điểm đến…
Đồng quan điểm, TS.Nguyễn Minh Phong cho biết, trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, hoạt động rửa tiền ở Việt Nam là khó tránh khỏi, thậm chí là một quốc gia có nguy cơ khá cao, do nền kinh tế đang phát triển đi đôi với quy mô sử dụng tiền mặt; cơ chế phòng, chống rửa tiền còn nhiều hạn chế, đặc biệt đối với các biện pháp phạt tiền và thu hồi tài sản phạm tội...
Tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý
Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố, theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 xuất hiện nhiều sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ mới như tiền ảo, tài sản ảo, các hình thức thanh toán, cho vay trực tuyến... càng làm cho nguy cơ xuất hiện các hành vi tội phạm nói chung và hành vi tội phạm rửa tiền rửa tiền có cơ hội gia tăng đột biến. Vì vậy, các quy định trong Luật Phòng Chống rửa tiền năm 2022 cần được thực thi hiệu quả. Bên cạnh đó cần đẩy mạnh tuyên truyền một cách sâu rộng về ý nghĩa, biện pháp, nội dung, cách nhận diện các nghi vấn về hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố và các điều của Luật Phòng chống rửa tiền 2022 để các đối tượng quản lý, các cá nhân tích cực phát hiện và phòng ngừa các loại tội phạm.
Theo TS. Nguyễn Minh Phong, cần tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý và tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát chấp hành các quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Các cơ quan chức năng, như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính, Bộ Công an, Bộ Xây dựng... thành lập và triển khai hoạt động nghiêm túc, hiệu quả các đoàn kiểm tra, giám sát các cấp và liên ngành.
TS. Nguyễn Minh Phong, Nguyên Phó Ban tuyên truyền lý luận, Báo Nhân dân góp ý kiến tại Hội thảo
Góp ý kiến, ThS. Nguyễn Thanh Sơn cho rằng, để tiếp tục đưa sản phẩm tài chính toàn diện lan tỏa rộng rãi hơn nhưng vẫn đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, vẫn cần tiếp tục theo dõi, giám sát quản lý chặt chẽ việc thực thi chính sách pháp luật của nhà nước về phòng chống rửa tiền. Đồng thời không ngừng rà soát các quy định hiện hành để đổi mới và hoàn thiện hỗ trợ đắc lực cho việc đơn giản hóa các quy trình, thủ tục nhưng vẫn đảm bảo đáp ứng yêu cầu về phòng chống rửa tiền cho các sản phẩm tài chính toàn diện./.
Thu Trang