Bản sắc văn hóa làng cổ Phong Nam

Các nhà khoa học, nhà quản lý khảo sát để tìm giải pháp bảo tồn nhà cổ Phong Nam (xã Hoà Châu)

Vì vậy, giải pháp bảo tồn, phát huy các giá trị vốn có làng cổ Phong Nam thông qua Đề án “Làng trong phố, phố trong làng” là bước đi thận trọng và đúng hướng.  Và… bước đi này đang nhận được sự đồng thuận của hệ thống chính trị và nhân dân địa phương mà những kết quả ban đầu qua gần một năm thực hiện đề án là tín hiệu khả quan cho hướng đi đúng đắn này.

Trên bản đồ du lịch Việt Nam, làng Phong Nam (Hoà Châu - Hoà Vang, Tp Đà Nẵng) được du khách biết đến với những công trình kiến trúc nhà cổ, miếu đình tồn tại cách đây hơn 100 năm. Tạo nên nét duyên cho làng cổ này là những con đường yên ắng, thanh bình mà mỗi khi đặt chân đến đây, du khách như được thiên nhiên đưa về một hành trình quá khứ đầy hoài niệm với những nếp nhà cổ rêu phong xưa cũ ẩn mình bên luỹ tre xanh mướt. Đầu làng là nhà thờ 17 chư phái tộc uy nghi, trầm mặc qua thời gian. Còn kia là miếu Thái giám nhìn ra cánh đồng lúa trù phú, phóng tầm mắt ra xa là Miếu thần nông thờ mục đồng với các hoạt động lễ hội đậm chất dân gian. Làng Phong Nam cho đến ngày nay lưu giữ được nhiều công trình kiến trúc cổ như đình, chùa, miếu, nhà thờ tiền hiền, nhà thờ các tộc họ…đây là niềm tự hào của người dân trong làng khi trãi qua nhiều thế kỷ với bao biến thiên thời cuộc, làng vẫn giữ được hầu như nguyên trạng các di sản mà các bậc tiền nhân đã có công khai  khẩn lập làng để lại. Là người con sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Phong Nam, ông Ngô Tất Hiền đã có những ấn tượng sâu sắc về quê cha đất tổ với một tình cảm sâu nặng bởi những hoài niệm đẹp đi cùng năm tháng. Theo ông, việc địa phương xây dựng đề án “làng trong phố, phố trong làng” là cách bảo tồn, giữ gìn cho con cháu đời sau biết về cội nguồn  để neo đậu hồn quê trong tâm hồn mình. Vì vậy, với tư cách là trưởng làng Phong Lệ (nay là Phong Nam và Phong Lệ) ông sẽ ra sức vận động người dân trong làng cùng gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá lâu đời mà cha ông để lại, góp một phần công sức cùng với cấp uỷ, chính quyền địa phương trong thực hiện đề án “ làng trong phố, phố trong làng”.

Đề án "làng trong phố, phố trong làng" đã có bước chuyển mình đáng kể qua một năm triển khai thực hiện

Để bảo tồn, gìn giữ, khai thác, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống góp phần xây dựng huyện Hòa Vang giàu bản sắc, Huyện ủy Hòa Vang vừa ban hành Nghị quyết số 09-NQ/HU ngày 25/10/2022 về quy hoạch phát triển huyện Hòa Vang trở thành đô thị có bản sắc riêng. Và Phong Nam là nơi hội đủ các yếu tố để được chọn thí điểm xây dựng trở thành Làng văn hóa kiểu mẫu có bản sắc riêng. Điểm nhấn cho bước xoay chuyển ngoạn mục này là ngày 02/8/2023, xã Hoà Châu đã tổ chức chuyến đi thực tế tìm hiểu các quần thể kiến trúc còn tồn tại trên địa bàn thôn Phong Nam. Tại ngôi nhà cổ cả trăm năm tuổi của thôn, đồng chí Bí thư Huyện ủy Tô Văn Hùng cùng các chuyên gia đã tổ chức hội nghị bàn về vấn đề văn hóa, giữ gìn, tôn tạo làng Phong Nam. Trên cơ sở đó, với sự đồng thuận cao của hệ thống chính trị và người dân thôn Phong Nam, ngày 14/11/2023, Ban Chấp hành Đảng bộ xã Hòa Châu đã ban hành Nghị quyết chuyên đề số 102-NQ/ĐU về “Bảo tồn, giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa đặc trưng xây dựng làng Phong Nam trở thành làng kiểu mẫu có bản sắc riêng”. Và gần tròn một năm, cũng tại ngôi nhà cổ hơn 100 tuổi này, chiều ngày 11/1/2024, xã Hoà Châu tổ chức hội nghị sơ kết 01 năm xây dựng làng Phong Nam trở thành làng kiểu mẫu có bản sắc riêng. Điều đáng trân trọng là, bằng sự nỗ lực của hệ thống chính trị và đồng thuận của người dân quyết tâm xây dựng làng Phong Nam trở thành ngôi làng kiểu mẫu có bản sắc riêng, gần 01 năm qua, Hoà Châu đã có những bước đi vững chắc, cẩn trọng trong khảo sát, thiết kế, khôi phục hiện trạng các giá trị vật thể làng Phong Nam trên cơ sở phục dựng các thiết chế văn hoá qua từng giai đoạn thông qua hình ảnh 3D, 4D do các kiến trúc sư, nhà khoa học thực hiện. Đây là cơ sở để địa phương Hoà Châu xây dựng kế hoạch phân kỳ, đầu tư kinh phí trùng tu các di tích, nhà cổ theo đúng nguyên bản.Trước mắt, xã Hoà Châu đã và đang phối hợp với các ngành chức năng của huyện xây dựng đề án Nhà trưng bày nông cụ trong khuôn viên Nhà thờ 17 chi phái tộc làng Phong Lệ , nâng cấp chợ quê Phong Nam theo hướng giữ lại hồn quê và phục vụ phát triển du lịch; xây dựng qui chế quản lý kiến trúc địa bàn theo mô hình “ làng trong phố, phố trong làng” nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị di sản.

Trên cơ sở định hướng xây dựng huyện Hòa Vang đạt đô thị loại IV, phấn đấu trở thành thị xã trong thời gian sớm nhất, theo đó, xã Hòa Châu phấn đấu trở thành phường, cả hệ thống chính trị và nhân dân Hòa Châu quyết tâm xây dựng đô thị khang trang, giàu đẹp đi đôi với việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Để xây dựng nên một diện mạo Hòa Châu với điểm nhấn là làng cổ Phong Nam trở thành “làng trong phố, phố trong làng”, thực sự trở thành nơi hội tụ, là điểm đến có ý nghĩa để mỗi người con Hòa Châu xa quê trở về với tổ tông, cội nguồn; là nơi để bạn bè, du khách đến tham quan, hòa mình cùng nhịp sống yên bình giữa làng quê giàu truyền thống văn hóa, lịch sử như tinh thần Nghị quyết số 09-NQ/HU của Huyện ủy, xã Hoà Châu xác định việc bảo tồn, tôn tạo, phát huy các giá trị của di tích phải thực hiện theo phương châm: Di tích là của dân thì phải do dân và vì dân . Mục đích cuối cùng là để giáo dục truyền thống yêu quê hương đất nước cho thế hệ mai sau.

Hy vọng, với kiến trúc cổ kính, lịch sử và văn hóa đa dạng, làng cổ Phong Nam sẽ là một trải nghiệm tuyệt vời cho du khách muốn tìm hiểu về đất và người Hòa Vang. Vì vậy, việc thực hiện thành công thí điểm xây dựng Phong Nam trở thành làng văn hóa kiểu mẫu có bản sắc riêng sẽ là điểm nhấn quan trọng, khơi dậy lòng yêu quê hương và khát vọng xây dựng một Hòa Châu với tâm nguyện “Làng trong phố, phố trong làng” để bảo tồn và phát huy giá trị di sản trước cơn lốc đô thị hoá. Khẳng định tính đúng đắn của Nghị quyết số 07-NQ/TU ngày 07/7/2021 của Ban Thường vụ Thành ủy về xây dựng và phát triển huyện Hòa Vang đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với chủ trương xây dựng huyện Hòa Vang trở thành đô thị sinh thái giàu bản sắc.

                                                             Công Chiến