Chủ tịch Hồ Chí Minh là một trong số ít lãnh tụ vĩ đại trên thế giới thường xuyên hòa mình với thiên nhiên, đất trời, cây cối được thể hiện qua nhiều áng văn thơ của Người. Trong đó, Người xác định vai trò, tầm quan trọng của việc trồng cây xanh đối với sự phát triển con người, quốc gia, dân tộc gắn với lời kêu gọi qua bài viết “Tết trồng cây” đăng trên báo Nhân Dân số 2082 (28/11/1959) đó là “tốn kém ít mà lợi ích rất nhiều”[1].
Việc phát động trồng cây mùa xuân năm 1959 của Bác Hồ kính yêu với mong muốn “nước ta phong cảnh sẽ ngày càng tươi đẹp hơn, khí hậu điều hòa hơn, cây gỗ đầy đủ hơn. Điều đó sẽ góp phần quan trọng vào việc cải thiện đời sống của Nhân dân ta”[2]. Đến ngày 11/01/1960, Người viết bài “Tết trồng cây” đã thắng lợi bước đầu đăng trên báo Nhân Dân số 2133 với bút danh T.L để đánh giá những kết quả bước đầu của phong trào trồng cây mùa xuân. Trong đó, Người yêu cầu việc trồng cây phải đặt chất lượng tương đồng với số lượng đó là “phải liên hệ chặt chẽ “Tết trồng cây” với kế hoạch trồng cây gây rừng của Nhà nước… Phải nắm đúng nguyên tắc xem trọng chất lượng, nghĩa là trồng cây nào chắc cây ấy, không nên tham trồng quá nhiều, mà không ra sức bảo vệ và chăm nom cây… Chúng ta thực hiện “Tết trồng cây” một cách liên tục, bền bỉ và vững chắc… phong cảnh của ta cũng thật sự là non sông gấm vóc, tươi đẹp vô cùng”[3]. Tiếp đến, Người viết bài “Tết trồng cây” đăng trên báo Nhân Dân số 3228 ra ngày 27/01/1963 với bút danh T.L yêu cầu: “Trồng cây cần có kế hoạch thật chu đáo: Nơi nào và mùa nào thì thích hợp trồng cây ăn quả, cây công nghiệp, cây lấy gỗ, cây lấy củi, cây phong cảnh… Cần động viên lực lượng quần chúng rộng rãi tham gia trồng cây ở nông trường, xí nghiệp, cơ quan, bộ đội, trường học… Cần làm cho mọi người, nhất là làm cho các em nhi đồng biết bảo vệ tốt cây cối. Chăm sóc và sửa sang những hàng cây cũ cho xinh đẹp và sống tốt 100%...”[4]. Việc trồng cây giữ vai trò quan trọng, nhưng công tác kiểm tra, giám sát hiệu quả công tác này lại càng quan trọng hơn, nên Người đề nghị các địa phương: “Mỗi năm nên có vài đợt kiểm tra lẫn nhau giữa tỉnh này với tỉnh khác, huyện này với huyện khác… Tỉnh nào có kết quả tốt nhất sẽ được chính phủ khen thưởng, huyện nào tốt sẽ được tỉnh khen thưởng… Tết trồng cây chẳng những có ý nghĩa kinh tế, mà còn có ý nghĩa chính trị to lớn”[5]. Trong Di chúc thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh viết ngày 15/5/1965, Người mong muốn: “Nên có kế hoạch trồng cây trên đồi. Ai đến thăm thì trồng một cây làm kỷ niệm. Trồng cây nào phải tốt cây ấy. Lâu ngày, cây nhiều thành rừng, sẽ tốt cho phong cảnh và lợi cho nông nghiệp”[6].
Qua những lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh về mùa xuân trồng cây, Người không chỉ nêu rõ giá trị của việc trồng cây, gây rừng mà còn chỉ rõ những hậu quả và thiệt hại khi chặt phá rừng bừa bãi, khai thác không hợp lý sẽ ảnh hưởng đến khí hậu, sản xuất, suy giảm nguồn nước, đất đai bạc màu, gia tăng lũ lụt, hạn hán…
Sự phát động phong trào mùa xuân trồng cây của Chủ tịch Hồ Chí Minh là lời tuyên đoán diệu kỳ, chính xác, khoa học, đi trước thời đại về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của cây xanh, rừng rú đối với sự sống, phát triển kinh tế, xã hội của con người nước ta nói riêng, thế giới nói chung. Từ sau năm 1975, chúng ta thực hiện chưa đầy đủ lời dạy của Bác Hồ kính yêu về trồng cây gây rừng đã làm cho diện tích rừng tự nhiên nước ta suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến thiên tai, lũ lụt, hạn hán diễn ra ngày một nhiều hơn, tác động trực tiếp ngày càng nghiêm trọng hơn đối với đời sống, kinh tế, xã hội người dân trên cả nước.
Ngày nay, mùa xuân trồng cây theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu trở thành nét đẹp truyền thống văn hóa của người dân Việt Nam. Từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động “Tết trồng cây” đến nay đã 65 năm (1959-2024) trở thành bài học lớn còn giữ nguyên ý nghĩa về lý luận và thực tiễn sâu sắc. Theo đó, mỗi người trong chúng ta sẽ mãi mãi tiếp nối truyền thống tốt đẹp về “Tết trồng cây” trong học tập và làm theo Bác Hồ. Để rồi, mỗi cây xanh tiếp tục được trồng hàng năm sẽ đem đến màu xanh cho môi trường sinh thái, xã hội góp phần quan trọng vào việc cải thiện môi sinh, bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu, nước biển dâng như Việt Nam đã cam kết thực hiện Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu tại Expo City Dubai, UAE năm 2023 (COP28).
Trên địa bàn cả nước, sau Tết nguyên đán hàng năm, mùa xuân trồng cây theo lời dạy của Bác Hồ kính yêu được các cơ quan, đơn vị, địa phương hưởng ứng mạnh mẽ phong trào “mùa xuân là tết trồng cây, làm cho đất nước càng ngày càng xuân”. Các cơ quan, đơn vị, địa phương đã, đang thực hiện Quyết định số 524/QĐ-TTg, ngày 01/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021-2025”. Đến năm 2023, cả nước đã trồng được 769.867.000 cây, đạt 121,4% so với kế hoạch trong 03 năm gồm 344.510.000 cây xanh phân tán và trồng mới 435.357.000 cây xanh tập trung tương đương với 212.373 ha (24.320 ha rừng phòng hộ, 188.053 ha trồng mới rừng sản xuất). Một số địa phương trồng cây xanh đạt kết quả cao như các tỉnh: Lào Cai (61,64 triệu cây); Phú Thọ (52 triệu cây); Long An (45,32 triệu cây); Gia Lai (37,28 triệu cây); Nghệ An (34,38 triệu cây); nhiều địa phương trồng trên 20 triệu cây như: Lai Châu, Lâm Đồng, Kom Tum, Lạng Sơn, Thanh Hóa, Yên Bái, Sơn La và Cà Mau; các tỉnh trồng trên 15 triệu cây gồm có: Bắc Giang, Hà Giang, Quảng Nam, Quảng Trị, Phú Yên[7].
Sáng 25/02/2024, hòa trong không khí mừng Đảng, mừng Xuân Giáp Thìn, tại Khu Di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp với tỉnh Nghệ An tổ chức Lễ phát động Tết trồng cây “Đời đời nhớ ơn Bác Hồ” và Lễ khởi động Tháng Thanh niên năm 2024 với chủ đề “Thanh niên xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng” với nhiều hoạt động thiết thực, ý nghĩa. Hưởng ứng “Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các cấp bộ Đoàn và tuổi trẻ cả nước tiếp tục duy trì hiệu quả các mô hình, cách làm hay trong hoạt động trồng cây, gây rừng, bảo vệ môi trường, chống biến đổi khí hậu; thường xuyên tổ chức các hoạt động chăm sóc, bảo vệ cây xanh, giữ gìn môi trường sống xanh, sạch, đẹp hơn. Đồng thời, hướng đến tưởng niệm 55 năm (1969-2024) Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh về với thế giới người hiền cùng C.Mác, Ăngghen, Lênin và thực hiện Di chúc thiêng liêng của Người, là dịp để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, nhất là thế hệ trẻ luôn kiên định, trung thành với sự nghiệp cách mạng, lý tưởng của Bác Hồ để không ngừng khợi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, sánh vai cùng các cường quốc năm châu. Tại sự kiện này, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tỉnh Nghệ An tiến hành trồng 10.500 cây xanh gồm cây phi lao, bằng lăng, đặc biệt trồng mới 70 cây hoa ban - tượng trưng cho 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (1954-2024) được lấy giống từ tỉnh Điện Biên trồng tại Khu Di tích lịch sử Quốc gia Truông Bồn xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An[8].
[1] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.337
[2] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.337-338
[3] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.442-443
[4] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.20
[5] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.20
[6] Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia sự thật, tr.613
[7] Kết quả 3 năm thực hiện Đề án Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021 - 2025 (https://www.kontum.gov.vn/pages/detail/49775/Ket-qua-3-nam-thuc-hien-De-an-Tro%CC%80ng-mot-ty%CC%89-cay-xanh-giai-doan-2021---2025.html) truy cập ngày 26/02/2024
[8] Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dự phát động Tết trồng cây “Đời đời nhớ ơn Bác Hồ”, Lễ khởi động tháng Thanh niên toàn quốc năm 2024 tại Truông Bồn (https://www.dbndnghean.vn/chu-tich-quoc-hoi-du-phat-dong-tet-trong-cay-doi-doi-nho-on-bac-ho-le-khoi-dong-thang-thanh-nien-toan-quoc-nam-2024-tai-truong-bon-11732.htm)
Lê Quang Cần