Bài cuối: Giữ “chuỗi” đoàn kết
Ban Nhân dân ấp Phú Thành thăm hỏi, hỗ trợ người dân trong khu đại đoàn kết. Ảnh: GIA KHÁNH
Sau sáp nhập, phường Mỹ Thới đang “đứng đầu” với 12 khu nhà đại đoàn kết, trải đều ở 8 khóm, bố trí cho 203 hộ dân an cư gần 10 năm nay. Bà Vương Mai Trinh - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Mỹ Thới cho biết: “Thời gian qua, các khu nhà đại đoàn kết góp phần quan trọng ổn định đời sống cho hộ dân có hoàn cảnh khó khăn, nhất là bà con từ làng ghe lên bờ. Với trách nhiệm của địa phương, chúng tôi xác định phương châm quản lý là ổn định, hòa nhập, phát triển. Phường tăng cường rà soát nơi cư trú, tại mỗi khu nhà đều có quy chế tự quản, đảm bảo an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường. Đồng thời, địa phương đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ cộng đồng, phối hợp đoàn thể tuyên truyền pháp luật, đưa trẻ đến trường, kết nối giới thiệu việc làm và hỗ trợ sinh kế để người dân từng bước ổn định cuộc sống”.
Đây là một trong những cách làm hiệu quả, giúp hộ dân không còn nghĩ đến việc bỏ nhà đi làm ăn xa. Tuy nhiên, quá trình thực hiện còn nhiều vướng mắc vượt quá thẩm quyền địa phương. “Vì vậy, chúng tôi đề xuất tỉnh quan tâm hỗ trợ một số nội dung. Thứ nhất, tháo gỡ khó khăn về pháp lý của các khu nhà đại đoàn kết. Thứ hai, hỗ trợ giải quyết cư trú cho các hộ, trường hợp không còn hồ sơ gốc, không thể làm khai sinh, căn cước công dân… nhất là người hồi hương từ Campuchia không có giấy tờ. Nếu tháo gỡ được những nội dung này, chúng tôi sẽ tiếp tục làm tốt vai trò đầu mối, đồng hành cùng người dân nhằm phát huy tối đa ý nghĩa nhân văn của các khu nhà đại đoàn kết, giúp bà con ổn định cuộc sống và vươn lên bền vững”, bà Vương Mai Trinh nêu ý kiến.
Vấn đề mưu sinh cũng đang nhận được nhiều ý kiến của hộ dân các khu nhà. Ông Dương Chí Long (sinh năm 1964) trải qua nhiều biến cố cuộc sống, gần như trắng tay ở tuổi xế chiều nên được xét cho ở căn nhà số 16, khu dân cư đại đoàn kết Phú Thành, xã Phú Hữu. Sống chung mấy năm nay, ông cám cảnh nhìn bà con trong xóm còn nhiều khó khăn. “Người trong khu này phần lớn bệnh tật, lớn tuổi, đi làm thuê thì không đủ sức mà đi mua bán thì không có vốn nên bà con cứ loay hoay chạy ăn từng bữa”, ông Long kể.
“Không còn chịu cảnh sạt lở, dột nát, chúng tôi mừng lắm, muốn tự đứng dậy mà sống. Tuy nhiên, muốn là một chuyện, còn có vốn để thực hiện hay không lại là chuyện khác. Khu dân cư thường xa chợ, khó buôn bán, bản thân chúng tôi cũng không khả năng kinh doanh. Hy vọng, chính quyền địa phương sẽ kết nối với các tổ chức tín dụng, tạo điều kiện cho chúng tôi vay vốn làm ăn. An cư rồi được lạc nghiệp nữa, bà con sẽ thoát nghèo bền vững”, ông Nguyễn Văn Lựa (sinh năm 1976), ngụ căn hộ số 5 tiếp lời ông Long.
Theo nguyện vọng của nhiều hộ dân, nếu được hỗ trợ nguồn vốn vay vài chục triệu đồng họ có thể liên kết kinh doanh với mối lái, cùng san sẻ cho bà con trong khu đại đoàn kết làm theo kiểu bán lẻ hoặc nhận gia công hàng hóa số lượng lớn. Có như thế, tính chất “đại đoàn kết” trong khu nhà càng được củng cố, người dân tin tưởng lẫn nhau dựa trên nền tảng láng giềng sẵn có.
Mô hình khu nhà đại đoàn kết trên quỹ đất công chưa kết thúc. Mới đây, một vụ sạt lở tại xã Phú Hữu làm ảnh hưởng 13 căn nhà, trong đó có 5 căn bị sụp hoàn toàn, khiến các hộ dân vào cảnh “màn trời chiếu đất”. “Thấy được cách làm và hiệu quả của 8 khu nhà đại đoàn kết liền kề tại huyện An Phú (trước sáp nhập), chúng tôi nghĩ ngay đến việc xây dựng khu nhà mới cho 13 hộ dân này. Về quỹ đất công, địa phương đã rà soát, chọn lựa được, tuy nhiên, dự kiến kinh phí xây dựng khá lớn, do giá nguyên liệu, vật tư xây dựng tăng, không thể gói gọn trong mức 66 triệu đồng/căn như trước. Chủ trương xây khu nhà được thống nhất trong cấp ủy, chúng tôi tiếp tục tìm sự hỗ trợ của tổ chức, cá nhân để khu nhà trở thành hiện thực”, Bí thư Đảng ủy xã Phú Hữu Lê Minh Thuận chia sẻ.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Ngô Công Thức (nguyên Bí thư Huyện ủy An Phú giai đoạn 2018 - 2023) rất quan tâm đến mô hình nhân văn này nên xin chủ trương của tỉnh, kêu gọi nguồn lực xây dựng 8 khu nhà trên toàn huyện, mỗi khu từ 10 - 20 căn. Theo đồng chí Ngô Công Thức, muốn giữ vững được biên giới, cần quan tâm giúp người dân vùng biên an cư. Mô hình khu nhà đại đoàn kết liền kề rất phù hợp mục đích này, cụ thể hóa “ý Đảng lòng dân”. Hộ dân được cấp nhà “theo nhiệm kỳ”, tức là định kỳ 5 năm xét lại một lần. Nếu đủ điều kiện thoát nghèo, đời sống ổn định thì căn nhà sẽ được cấp cho hộ khác khó khăn hơn. Nếu căn cơ chưa vững, họ được tiếp tục xét cho ở thêm 5 năm nữa.
“Mô hình này có thể nhân rộng ra nhiều nơi khác trong tỉnh. Từng địa phương rà soát quỹ đất công hiện có, nhất là sau sáp nhập đơn vị hành chính, nỗ lực xây dựng khu nhà bố trí hộ nghèo không có đất vào ở. Tuy nhiên, cần lưu ý chọn quỹ đất công phù hợp với quy hoạch đất ở, để tránh phát sinh rắc rối pháp lý về sau”, đồng chí Ngô Công Thức nhấn mạnh.
Việc giữ gìn và phát huy mô hình khu nhà đại đoàn kết trên quỹ đất công không chỉ là câu chuyện an cư đơn thuần mà còn phản ánh cách An Giang biến “tài sản chung” thành “nguồn lực chung”, tạo nên giá trị lan tỏa vượt khỏi phạm vi từng căn nhà hay từng hộ dân. Khi quỹ đất công được đặt đúng vào mục đích nhân văn, nó trở thành đòn bẩy để chính quyền gắn kết cộng đồng, đồng thời tạo điều kiện để người dân có cơ hội tái thiết cuộc sống từ những nền tảng nhỏ bé nhưng vững chắc.
Để chuỗi giá trị này không bị đứt đoạn, chính quyền và các cấp, ngành cần tiếp tục có cơ chế linh hoạt hơn. Thiết nghĩ, tỉnh có thể nghiên cứu đưa mô hình vào các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo, phát triển vùng đồng bào dân tộc và biên giới. Các nguồn vốn vay ưu đãi nên được “may đo” phù hợp sức khỏe, khả năng lao động của từng nhóm hộ. Doanh nghiệp, nhà hảo tâm cũng có thể đồng hành theo hình thức tài trợ vật tư, hỗ trợ sinh kế, hướng dẫn nghề. Một khu nhà đại đoàn kết chỉ thực sự bền vững khi mỗi hộ dân có được sinh kế tối thiểu, tự chủ thu nhập và vươn lên thoát nghèo bằng năng lực của chính mình.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, sạt lở, di dân tìm việc tiếp tục diễn biến phức tạp, mô hình nhà đại đoàn kết trên quỹ đất công càng cho thấy tính cấp thiết. Đây vừa là giải pháp hỗ trợ vừa là lời khẳng định cho cam kết của chính quyền: Không để ai bị bỏ lại phía sau. Tin rằng, khi những khu nhà mới tiếp tục được hình thành, chuỗi đoàn kết ấy sẽ còn kéo dài, nối liền những số phận, bồi đắp thêm niềm tin của Nhân dân vào chủ trương đúng đắn, nhân văn của Đảng và Nhà nước.
