Hội nghị của chúng ta được tổ chức vào dịp toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta sôi nổi kỷ niệm 133 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2023), 112 năm ngày Bác ra đi tìm đường cứu nước (5/6/1911-5/6/2023). Đặc biệt, hôm nay vừa tròn đúng 2 năm ngày đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có bài phát biểu chỉ đạo rất quan trọng tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và triển khai Kết luận số 01 (12/6/2021-12/6/2023). Điều này thật nhiều ý nghĩa, khẳng định giá trị bền vững của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, soi sáng, tạo động lực cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta tiếp tục sự nghiệp cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, phấn đấu xây dựng nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Qua theo dõi, trong tháng 5 vừa qua, các cơ quan Trung ương, các tỉnh, thành ủy, đảng ủy thuộc Trung ương, các cấp các ngành đã có đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, đánh giá 2 năm thực hiện Kết luận số 01 với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Báo cáo, kỷ yếu tham luận của hội nghị các cấp kết tinh nhiều thông tin và tổng kết sâu sắc, ý nghĩa, là cơ sở quan trọng để Ban Tuyên giáo Trung ương tiến hành Hội nghị toàn quốc hôm nay.
Sau Hội nghị giữa nhiệm kỳ Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Hội nghị toàn quốc đánh giá 2 năm thực hiện Kết luận số 01 góp phần vừa khẳng định kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, vừa quán triệt quan điểm chỉ đạo mới của Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Sau nửa ngày làm việc, với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, Hội nghị đã hoàn thành nội dung, chương trình đề ra. Chúng ta đã nghe Báo cáo đánh giá tình hình thực hiện Kết luận số 01, các ý kiến tham luận của các cơ quan, đơn vị, địa phương, thể hiện rõ việc quán triệt sâu sắc, thực hiện tốt trong toàn Đảng tinh thần chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là phải thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả hơn. Các nhận định, đánh giá việc thực hiện Kết luận số 01 trong báo cáo Hội nghị đã phản ánh sinh động sức sống và sự lan tỏa mạnh mẽ, thường xuyên tinh thần học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Đảng, trong hệ thống chính trị và toàn xã hội. Tôi xin nhấn mạnh một số điểm nổi bật sau đây:
Thứ nhất, vượt lên bối cảnh khó khăn, phức tạp, tinh thần học tập và làm theo Bác đã chuyển hóa, hòa quyện với truyền thống văn hóa dân tộc, trở thành lẽ sống tự nhiên, sức mạnh tinh thần, động lực to lớn của xã hội.
Tình hình thế giới 2 năm qua diễn biến vô cùng phức tạp: đại dịch COVID-19 kéo dài để lại nhiều hậu quả, hệ lụy nặng nề; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, nhất là xung đột Nga-Ukraine đưa tới nhiều diễn biến phức tạp trong quan hệ quốc tế; khủng hoảng kinh tế, tài chính thế giới nghiêm trọng, các chuỗi cung ứng bị đứt gãy; thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống, biến đổi khí hậu, dịch bệnh. Cũng như nhiều quốc gia khác trên thế giới, Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, rất gay gắt.
Trong bối cảnh đầy khó khăn đó, tinh thần học tập và làm theo Bác được phát huy tối đa, hòa quyện với truyền thống yêu nước, đoàn kết, đồng cam chịu khổ, tương thân, tương ái của dân tộc, đúng với tinh thần “Tiền hô hậu ủng”, “Nhất hô bá ứng”, “Trên dưới đồng lòng”, “Dọc ngang thông suốt” như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần nhấn mạnh; góp phần kiểm soát dịch COVID-19 và các loại dịch bệnh khác, ổn định đời sống xã hội và các hoạt động sản xuất kinh doanh. Việt Nam được quốc tế nhận định là một điểm sáng “trong bức tranh xám màu” của kinh tế toàn cầu. Thực tiễn này cho thấy, những nhận thức mới, tinh thần mới về học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã mang lại hiệu quả rất rõ nét, nhất là tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, gắn bó mật thiết với nhân dân, lấy dân làm gốc, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ hai, cấp ủy, chính quyền các cấp sáng tạo trong tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ theo Kết luận số 01.
Trên cơ sở nhận thức sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Đại hội lần thứ XIII của Đảng, nhất là phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và triển khai Kết luận số 01, cấp ủy, chính quyền các cấp đã đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện các nghị quyết, kết luận, quy định của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng Đảng như: Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI, XII); Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm; đồng thời, gắn với thực hiện các nhiệm vụ chính trị, với phong trào thi đua yêu nước bằng nhiều biện pháp, chương trình hành động, rõ trọng tâm, trọng điểm, các khâu cần bứt phá, phát huy tiềm lực, thế mạnh của cơ quan, đơn vị, địa phương. Nhiều mô hình, cách làm hay, sáng tạo đã được thực hiện, tiêu biểu như mô hình “Không gian văn hóa Hồ Chí Minh”; không chỉ ở trong nước mà ở nước ngoài, bạn bè quốc tế yêu mến, tôn vinh Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng rất quan tâm, xây dựng mô hình này. Còn rất nhiều mô hình, cách làm hiệu quả khác như: Sân khấu hóa học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; “Ngày thứ 7 lắng nghe người dân nói”; Học và làm theo Bác gắn với xây dựng nông thôn mới “Đường rộng, sáng điện, nhiều hoa; nhân dân đồng lòng nông thôn phát triển”; “Ánh sáng Thanh niên”... Các mô hình trong học và làm theo Bác tạo sự lan tỏa, nguồn cảm hứng, khơi dậy khát vọng xây dựng địa phương, đơn vị ngày càng tiến bộ, vững mạnh.
Thứ ba, việc học tập và làm theo Bác được triển khai đồng bộ, ngày càng nền nếp, đi vào chiều sâu, thực chất, kết hợp hiệu quả cả 3 yếu tố “Học tập”, “Làm theo” và “Nêu gương”.
Cấp ủy, chính quyền các cấp đẩy mạnh thực hiện gắn kết việc học tập với làm theo Bác và nêu gương, hiện thực hoá bằng những việc làm cụ thể trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị và công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tạo chuyển biến từ “học tập” sang “làm theo” và tích cực “nêu gương”, phát huy hiệu quả mối quan hệ giữa ba nhiệm vụ này theo đúng tinh thần chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư tại Hội nghị triển khai Kết luận 01-KL/TW đúng 2 năm trước.
Công tác xây dựng Đảng về đạo đức được đẩy mạnh, kết hợp hài hoà giữa “xây” và “chống”. Cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương. Cải cách hành chính được coi trọng, phục vụ tốt nhu cầu của người dân, hình thành tác phong, lề lối làm việc văn minh, thân thiện, xây dựng hình ảnh người cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức mẫu mực thời kỳ đổi mới, “nói đi đôi với làm”, “hết lòng phục vụ nhân dân”, tạo bước chuyển biến tích cực trong tu dưỡng, rèn luyện, trở thành ý thức tự giác, tự thân, tự nguyện, tự điều chỉnh hành vi hằng ngày nhằm nâng cao đạo đức cách mạng, đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, đẩy lùi suy thoái về tư tưởng, đạo đức trong Đảng và hệ thống chính trị, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, được nhân dân đồng tình, đánh giá cao.
Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo tinh thần “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai; và không chịu sức ép của bất kỳ tổ chức, cá nhân nào” có nhiều đổi mới, trọng tâm là phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, coi đây là gốc của mọi vấn đề, tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội, củng cố, tăng cường niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ ta.
Công tác phát hiện, bồi dưỡng, tuyên truyền, nhân rộng các tấm gương điển hình tiêu biểu trong học tập và làm theo Bác kịp thời, có sức thuyết phục. Công tác kiểm tra, giám sát được chú trọng, bài bản, có tính cảnh tỉnh, cảnh báo, phát hiện sớm, kịp thời ngăn chặn hiện tượng, hành vi vi phạm kỷ luật đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nói chung, công tác xây dựng Đảng nói riêng tiếp tục được đẩy mạnh, hiệu lực, hiệu quả. Từ trong phong trào học tập và làm theo Bác, nhiều tấm gương tập thể, cá nhân tiên tiến, điển hình đã được phát hiện, biểu dương, thực sự có sức lan tỏa trong xã hội, khơi dậy tình cảm, động lực, ý thức dân tộc, mong muốn và khát vọng cống hiến, phát triển đất nước trong mọi tầng lớp nhân dân.
Thứ tư, công tác tuyên truyền tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh có nhiều đổi mới, chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng.
Nhiều cách thức tuyên truyền hay, sáng tạo được khuyến khích đổi mới theo hướng dễ cảm nhận, dễ hiểu, dễ tiếp thu, dễ nhớ. Hình thức, nội dung tuyên truyền đa dạng dựa trên cơ sở phát huy lợi thế, tiềm lực mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương; khai thác và sử dụng tối đa, hiệu quả các phương tiện truyền thông, các nền tảng xã hội, Internet...; nhờ đó phản ánh kịp thời việc học tập và làm theo Bác. Một điểm nổi bật là, phát huy mạnh mẽ vai trò của các văn nghệ sĩ, nhà báo, quần chúng trong sáng tác và quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật về học tập và làm theo Bác, làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người được thể hiện sinh động, phong phú, có sức ảnh hưởng, tác động, lan tỏa mạnh mẽ, ngày càng thấm sâu, trở thành nền tảng tinh thần trong đời sống xã hội.
Trong những năm tới, tình hình thế giới diễn biến rất phức tạp, khó lường, thời cơ đan xen thách thức trong quan hệ quốc tế, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức đối với Đảng cầm quyền. Đất nước ta sau hơn 35 năm đổi mới đã đạt nhiều thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, “chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”(1). Dù vậy, “bốn nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra vẫn còn tồn tại, có mặt gay gắt hơn; các mối đe dọa độc lập, chủ quyền, lợi ích chiến lược của đất nước... tình trạng suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; sự chống, phá quyết liệt của các thế lực thù địch, các tổ chức phản động”(2)... Yêu cầu đặt ra, phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của Đảng và Nhà nước; đáp ứng yêu cầu cách mạng trong giai đoạn mới theo quan điểm chỉ đạo của Đại hội XIII của Đảng.
Trên tinh thần đó, để phát huy những ưu điểm, khắc phục hạn chế, tồn tại đã chỉ ra trong báo cáo, thực hiện tốt hơn nữa Kết luận số 01, góp phần thiết thực, hiệu quả vào công tác xây dựng Đảng cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ, triển khai thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII và tinh thần chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương giữa nhiệm kỳ, tôi đề nghị các đồng chí lưu ý, nghiên cứu thực hiện một số nội dung sau:
Một là,tiếp tục quán triệt và nâng cao nhận thức hơn nữa về việc thực hiện Kết luận số 01; phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư về vai trò, vị trí của việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh tại Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và triển khai Kết luận số 01. Làm cho cấp ủy các cấp, cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức sâu sắc: Tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá của Đảng ta và nhân dân ta, là ngọn đuốc soi đường, dẫn dắt mỗi bước đi lên và thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách của Người là việc làm rất cần thiết, là nhiệm vụ hết sức quan trọng, thường xuyên, không thể thiếu đối với toàn Đảng, toàn dân ta, trước hết là các tổ chức đảng, các cơ quan nhà nước và cán bộ, đảng viên trong tu dưỡng, rèn luyện, cống hiến, phụng sự đất nước, phục vụ nhân dân. Chú ý gắn kết chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện Kết luận số 01, bám sát 3 mục tiêu phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, nhất là các vấn đề an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, văn hóa, cải thiện đời sống đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Hai là, tiếp tục đẩy mạnh việc gắn kết thực hiện Kết luận số 01 với Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XI, XII), Kết luận số 21-KL/TW, ngày 25/10/2021, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, Quy định số 37-QĐ/TW, ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương về những điều đảng viên không được làm và các quy định nêu gương khác. Nâng cao ý thức, trách nhiệm nêu gương, đạo đức văn hoá, tính chuyên nghiệp, tinh thần phục vụ nhân dân của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, tăng cường kỷ luật, kỷ cương, tạo chất lượng, hiệu quả trong thực thi công vụ. Đặc biệt, quán triệt sâu rộng quan điểm chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng giữa nhiệm kỳ khóa XIII: “Tiếp tục đẩy mạnh và làm tốt hơn nữa công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị thực sự trong sạch, vững mạnh... Phải có chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện một cách nghiêm túc, ráo riết, có kết quả cụ thể các Nghị quyết, Kết luận của Trung ương về vấn đề này, nhất là Nghị quyết Trung ương 4 khoá XII và Kết luận của Hội nghị Trung ương 4 khoá XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”, gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”.
Ba là, phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền và người đứng đầu cấp ủy, vai trò nòng cốt, tham mưu và hướng dẫn của cơ quan tuyên giáo các cấp trong thực hiện Kết luận số 01. Chú trọng những cách làm hay, đột phá; tăng cường hoạt động nắm bắt, dự báo tình hình dư luận xã hội, kịp thời định hướng, làm cho tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng thực sự đi vào cuộc sống, trở thành những giá trị cụ thể, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của xã hội.
Bốn là, đề cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, người có chức vụ càng cao, chức vụ càng lớn càng phải tự giác nêu gương trong học tập và làm theo Bác. Tiếp tục thực hiện tốt hơn nữa 3 nhiệm vụ: Học tập Bác, làm theo Bác và nêu gương của cán bộ, đảng viên theo tinh thần: Tự thân - Tự giác - Tự nguyện - Tự điều chỉnh hành vi, xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, xây dựng Đảng “là đạo đức, là văn minh”, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Năm là, đổi mới hơn nữa nội dung, phương pháp, hình thức tuyên truyền về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và nhân dân, nhất là đối với tầng lớp thanh thiếu nhi, đồng bào vùng dân tộc thiểu số, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, trên cơ sở tích cực ứng dụng các thành tựu công nghệ thông tin, chuyển đổi số. Chú trọng thống nhất về quan điểm, mục tiêu, phương hướng, tạo sự đồng thuận trong Đảng và xã hội để thực hiện tốt Kết luận số 01. Đẩy mạnh các hoạt động sáng tác, quảng bá các tác phẩm văn học, nghệ thuật, báo chí về chủ đề “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” nhằm lan tỏa mạnh mẽ tư tưởng, đạo đức, phong cách của Người trong Đảng và xã hội.
Sáu là, tăng cường thông tin đối ngoại, hợp tác quốc tế để bạn bè các nước hiểu hơn nữa tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh; thêm tin tưởng, ủng hộ, giúp đỡ Việt Nam trong công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Thông qua đó, khẳng định vai trò, uy tín, vị thế của Đảng và Nhà nước ta trên trường quốc tế.
Bảy là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết đánh giá thực hiện Kết luận số 01. Kịp thời khen thưởng những tập thể, cá nhân điển hình, tiêu biểu; nghiêm túc phê bình, uốn nắn những biểu hiện, hành vi thiếu trách nhiệm trong tu dưỡng, rèn luyện, học tập và làm theo Bác, giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong tổ chức đảng.
Sau Hội nghị này, các cấp ủy, cán bộ, đảng viên tiếp tục phát huy kết quả, bài học kinh nghiệm, kiên quyết khắc phục những hạn chế, đóng góp những giá trị cụ thể vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, góp phần đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phấn đấu đến năm 2045, nước ta “Trở thành nước phát triển, thu nhập cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”(3).
Tôi tin tưởng rằng, với tinh thần mới, khí thế mới, quyết tâm mới, trong thời gian tới, việc học tập và làm theo Bác sẽ ngày càng chất lượng, khơi dậy những yếu tố tích cực, những phẩm chất tốt đẹp trong mỗi con người, từ đó đấu tranh hiệu quả với những mặt xấu, tiêu cực trong xã hội, vì sự phát triển vững mạnh của Đảng, sự trường tồn của dân tộc và hạnh phúc ấm no của nhân dân.
Nguyễn Trọng Nghĩa
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương
(1) (3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị Quốc gia Sự thật, H, 2021, Sđd, tập I, tr.104, 112.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, tập II, tr.228.