Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu giải trình làm rõ những vấn đề có liên quan đến đầu tư phát triển cho khoa học công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu. Ảnh: Quochoi.vn

Về chi đầu tư phát triển cho khoa học công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong tương quan với các chính sách khoa học công nghệ, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, trách niệm của Trung ương đã bố trí đầy đủ theo đúng quy định theo Nghị quyết 973/2020/UBTVQH14 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2021-2025, Luật Đầu tư công và được bố trí có trọng tâm, trọng điểm theo các đề xuất. Tuy nhiên, từ năm 2017 đến năm 2023, tỷ lệ chi giảm dần, chỉ đạt 1,1-1,18%, riêng năm 2023 là 0,83%, trong khi đó Nghị quyết của Trung ương và Bộ Chính trị đều quy định phải đảm bảo từ 2% trở lên trong tổng chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và tăng dần lên theo nhu cầu phát triển của khoa học công nghệ. Điều này cho thấy, các bộ, ngành địa phương chưa thực sự quan tâm, chưa có đề án đảm bảo đúng nguyên tắc, tiêu chí để bố trí vốn, có địa phương không bố trí vốn hoặc bố trí tỷ lệ rất thấp cho hoạt động này.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu rõ, mục tiêu chúng ta đề ra đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045 là rất cao và muốn thực hiện được phải có những đột phá, động lực, cú huých; Đại hội Đảng lần thứ XIII đã xác định ba đột phá chiến lược, gồm: thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực và được lồng ghép thêm hai vấn đề cốt lõi là khoa học, công nghệ mới, sáng tạo và phát huy giá trị văn hóa và con người Việt Nam.

Xuất phát từ quan điểm này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp cận theo hướng khoa học công nghệ và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tác động như thế nào đến nền kinh tế nước ta và nền kinh tế nước ta sẽ tận dụng như thế nào cuộc Cách mạng này. Theo đó, Bộ đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và quyết định thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia đặt tại Hòa Lạc theo Quyết định số 1269/QĐ-TTg ngày 02/10/2019 của Thủ tướng Chính phủ. Đây là đơn vị sự nghiệp tự chủ hoàn toàn về chi thường xuyên và chi đầu tư. Chức năng của Trung tâm là xây dựng hệ sinh thái cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; áp dụng các cơ chế, chính sách vượt trội, đào tạo nguồn nhân lực; hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; kết nối các viện, trường, các cơ sở nghiên cứu trong nước và ngoài nước, các trung tâm nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo trong nước và ngoài nước; tập trung vào 8 ngành công nghiệp ưu tiên phát triển, gồm: sản xuất thông minh, đô thị thông minh, truyền thông số, an ninh mạng, công nghiệp môi trường, bán dẫn, hydrogen xanh và y tế.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng xây dựng Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp Việt Nam, hiện có khoảng 5 nghìn doanh nghiệp được tiếp cận chương trình này và mang lại hiệu ứng rất tốt. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên Huế nhân rộng mô hình này, với tinh thần kết nối với Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia nhưng do địa phương đầu tư và quản lý.

Về nguồn nhân tài, nhân lực, hiện Mạng lưới đổi mới sáng tạo Việt Nam đã được xây dựng, theo đó đã hình thành được 8 văn phòng ở các nước phát triển, quy tụ gần 2 nghìn chuyên gia, nhà khoa học người Việt trên khắp thế giới trong mạng lưới này. Đây là một nguồn lực hết sức “quý giá, vô giá” để kết nối với lực lượng nghiên cứu trong nước, hỗ trợ bổ trợ cho trong nước, tranh thủ nguồn lực này để phát triển đất nước, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh và cho biết thêm, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia được xây dựng hai cơ sở tại Cầu Giấy và tại Hòa Lạc, Hà Nội.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, chủ trương chung là Chính phủ ưu tiên thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia. Hiện nay đã có chủ trương và đã ban hành nghị định về chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm, đã xây dựng tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Trong thời gian tới sẽ khánh thành Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia, sau đó triển khai tại các vùng. Đồng thời, khuyến khích các tập đoàn, các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư các trung tâm nghiên cứu và triển khai, cũng như các trung tâm đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, bước đầu có kết quả tốt.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn về lĩnh vực khoa học và công nghệ, đại biểu Quốc hội tập trung vào các nội dung trọng tâm gồm: Chiến lược phát triển khoa học và công nghệ quốc gia; Giải pháp đẩy mạnh ứng dụng và triển khai những thành tựu, sản phẩm khoa học, công nghệ tiên tiến vào cuộc sống. Việc ứng dụng công nghệ cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp; Việc bố trí, quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước chi cho nghiên cứu khoa học thời gian qua, việc quản lý, sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia; Hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học ra thị trường của các đơn vị nghiên cứu, viện, trường, đơn vị sự nghiệp công lập; Cơ chế, chính sách khuyến khích tư nhân đầu tư nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ; Việc thực hiện chính sách, pháp luật về Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết, thời gian qua, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự quyết tâm, nỗ lực trách nhiệm, ngành khoa học công nghệ đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Chiến lược phát triển khoa học công nghệ giai đoạn 2011-2020 được triển khai tích cực, hoàn thành 8/11 mục tiêu quan trọng đề ra; đã ban hành và tổ chức thực hiện Chiến lược phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030. Đây là bước đột phá, có ý nghĩa quan trọng, tạo bứt phá trong nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Hành lang pháp lý về phát triển khoa học công nghệ ngày càng hoàn thiện. Tỷ trọng đầu tư giữa Nhà nước và doanh nghiệp cho khoa học công nghệ được cải thiện theo chiều hướng tích cực. Công tác nghiên cứu khoa học được đẩy mạnh; khoa học cơ bản đạt nhiều thành tựu; khoa học công nghệ ứng dụng có những bước tiến rõ nét. Đã chú trọng, thúc đẩy phát triển thị trường khoa học công nghệ, đẩy nhanh việc chuyển giao và ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc và cần tập trung thực hiện trong thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Theo chương trình của Kỳ họp thứ 5, Quốc hội dành 2,5 ngày từ ngày 06/6 đến sáng ngày 08/6/2023 để tiến hành chất vấn tập trung vào 4 nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực lao động thương binh và xã hội; lĩnh vực dân tộc; khoa học công nghệ; giao thông vận tải. Đây là những vấn đề lớn, quan trọng, không chỉ cần thiết, cấp bách trước mắt, mà còn có ý nghĩa chiến lược, lâu dài./.