(MPI) - Báo cáo về hình hoạt động của doanh nhân, doanh nghiệp tại Hội nghị Thường trực Chính phủ gặp mặt đại diện doanh nhân nhân ngày Doanh nhân Việt Nam diễn ra chiều ngày 11/10/2023, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, hằng năm, cứ đến ngày 13/10 - là dịp để tri ân, vinh danh các doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu, có những đóng góp lớn cho sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, chính trị, quốc phòng, đối ngoại của đất nước.
 |
| Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng báo cáo về hình hoạt động của doanh nhân, doanh nghiệp. Ảnh: nhandan.vn |
Nhân dịp này, thay mặt Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến các doanh nghiệp, doanh nhân và bày tỏ mong muốn đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân tiếp tục lớn mạnh và trưởng thành để đóng góp nhiều hơn cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, trong 09 tháng năm 2023, tình hình thế giới và trong nước có nhiều khó khăn, thách thức bất thường, phức tạp hơn nhiều so với dự báo. Nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt, kịp thời của Đảng; sự đồng hành và giám sát có hiệu quả của Quốc hội; sự chỉ đạo, điều hành chủ động, linh hoạt, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chúng ta đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực.
Thứ nhất, kinh tế nước ta vẫn tiếp tục là điểm sáng; kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định; lạm phát, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách nhà nước được kiểm soát; các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm. Tăng trưởng kinh tế và công nghiệp từng bước được phục hồi, GDP tăng 4,24%; chỉ số giá tiêu dùng tăng 3,16%. Nông nghiệp phát triển ổn định, tiếp tục phát huy vai trò là trụ đỡ của nền kinh tế. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh được đẩy mạnh. Nhiều vấn đề tồn đọng kéo dài đã được tập trung tháo gỡ, xử lý, bước đầu đạt được kết quả tích cực.
Thứ hai, số doanh nghiệp gia nhập và quay trở lại thị trường có xu hướng tăng trở lại, niềm tin đầu tư kinh doanh tiếp tục được củng cố. Tính riêng trong Quý 3/2023, cả nước có gần 60 nghìn doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2022. Tính chung 9 tháng đầu năm chúng ta có 165 nghìn doanh nghiệp, gấp 1,2 lần mức bình quân giai đoạn 2018-2022.
Thứ ba, kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ở cả khu vực nhà nước và ngoài nhà nước đạt mức tăng trưởng tích cực so với cùng kỳ và duy trì đóng góp tốt cho ngân sách.
Theo ước tính của Tổng cục Thuế, khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh có tổng doanh thu 6 tháng đầu năm 2023 đạt trên 11,8 triệu tỷ đồng, tăng 16% so với cùng kỳ 2022. Trong 9 tháng đầu năm, các khoản nộp ngân sách qua thuế GTGT đạt hơn 97 nghìn tỷ đồng, Thuế TNDN đạt gần 248 nghìn tỷ đồng, tăng lần lượt 6% và 17% so với cùng kỳ. Khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) cơ bản đã nỗ lực tổ chức sản xuất kinh doanh đạt kế hoạch đề ra, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô.
Tính đến ngày 30/6/2023, tổng doanh thu của DNNN trên cả nước đạt gần 690 nghìn tỷ đồng, bằng 50% kế hoạch. Lãi phát sinh trước thuế là 67,4 nghìn tỷ đồng, đạt 63% so với kế hoạch năm. Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới và trong nước gặp nhiều khó khăn, các kết quả nêu trên là rất đáng ghi nhận, xin được chúc mừng các doanh nghiệp.
Thứ tư, doanh nghiệp trong một số ngành trọng điểm có tín hiệu phục hồi khả quan, đóng góp tích cực cho xuất nhập khẩu và tăng trưởng kinh tế quốc gia. Xuất khẩu một số mặt hàng công nghiệp, chế biến chế tạo chủ lực tăng trưởng dương trong tháng 9. Du lịch Việt Nam đón gần 9 triệu lượt khách với tổng doanh thu ước đạt 26,5 nghìn tỷ đồng, tăng gần 48% so với cùng kỳ. Doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống ước đạt hơn 500 nghìn tỷ đồng, tăng 16%. Đây là kết quả rất đáng ghi nhận của các doanh nghiệp ngành du lịch đã nỗ lực vượt qua các khó khăn hậu đại dịch để hồi phục kinh doanh.
Thứ năm, điều đặc biệt đáng ghi nhận đó là trong bối cảnh hết sức khó khăn xuất hiện nhiều tấm gương, doanh nghiệp tiêu biểu chủ động thích ứng với bối cảnh mới, đổi mới sáng tạo, đón bắt xu hướng, tham gia các ngành kinh tế mới tạo giá trị mới, động lực mới cho tăng trưởng kinh tế
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn đã chủ động chuyển đổi, đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghiệp mới AI, chip bán dẫn, hydrogen như: FPT, Viettel, PVN, hay Tập đoàn Green Solutions với dự án sản xuất hydro xanh từ nguồn năng lượng tái tạo đầu tiên tại Việt Nam. Công ty VinFast đã niêm yết thành công trên sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq tại Mỹ.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khu vực tư nhân đã tiên phong đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng xanh, tuần hoàn, như: Vinamilk, Vĩnh Hoàn, Việt Nam Food… qua đó đóng góp tích cực vào quá trình hiện thực hóa mục tiêu Net Zero của Việt nam vào năm 2050.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, mặc dù đạt được một số kết quả đáng khích lệ nêu trên, theo phản ánh, cộng đồng doanh nghiệp vẫn tiếp tục phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức không chỉ từ nay đến cuối năm mà dự kiến còn kéo dài sang cả năm 2024, tập trung vào 04 nhóm vấn đề nổi cộm sau đây:
Một là, sức mua của thị trường đặc biệt là thị trường xuất khẩu suy yếu, doanh thu sụt giảm, đơn hàng có dấu hiệu phục hồi nhưng rất chậm. Khảo sát doanh nghiệp ngành sản xuất vào tháng 6/2023 của Navigos cho thấy hơn 50% doanh nghiệp ghi nhận sụt giảm từ 10%-40% tổng doanh thu, trong đó 44% doanh nghiệp ngành dệt may/da giày và 35% ngành sản xuất vật liệu xây dựng sụt giảm từ 20-40% doanh thu.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan và phản ánh từ các hiệp hội, mặc dù một số doanh nghiệp đã bắt đầu nhận được đơn hàng mới trong Quý III, nhiều doanh nghiệp thuộc các ngành hàng xuất khẩu chủ lực vẫn đang thiếu hụt đơn hàng nghiêm trọng. Việc thiếu đơn hàng, sụt giảm doanh thu khiến nhiều doanh nghiệp khó khăn giữ chân người lao động để chờ đợi thị trường phục hồi. Không ít doanh nghiệp lựa chọn phương án thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm giờ làm, cho lao động nghỉ luân phiên hoặc cắt giảm lao động.
Hai là, áp lực chi phí cao và khó khăn trong việc tiếp cận vốn để duy trì và mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Thời gian gần đây, tỷ giá VND/USD đã tăng mạnh với mức tăng kỷ lục trong tháng 8, cùng với việc lãi suất cho vay bằng USD tăng lên mức cao nhất từ trước đến nay khiến các doanh nghiệp nhập khẩu đối mặt với áp lực lớn từ việc gia tăng chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất.
Theo Hiệp hội da giày túi xách Việt Nam, các doanh nghiệp trong ngành gặp nhiều khó khăn khi chi phí nguyên vật liệu tăng cao trong khi hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu bị ép giảm giá bán từ 30-40% so với trước. Các doanh nghiệp tiếp tục phản ánh khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn tín dụng do không đáp ứng được các điều kiện vay vốn của ngân hàng, khó tiếp cận các chính sách hỗ trợ lãi suất của Chính phủ qua các gói tín dụng do các điều kiện, thủ tục phức tạp, lo ngại vấn đề thanh tra, kiểm tra.
Ba là, vướng mắc về rào cản pháp lý và thực thi pháp luật, tâm lý sợ sai, không dám làm, dám chịu trách nhiệm của một bộ phận cán bộ công chức tiếp tục gây khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo nhiều giải pháp nhằm dỡ bỏ các rào cản, khó khăn về pháp lý nhằm khơi thông nguồn lực cho đầu tư sản xuất kinh doanh; ban hành Nghị định số 73/2023/NĐ-CP về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; chỉ đạo quyết liệt về trách nhiệm thực thi công vụ nên một số Bộ ngành, địa phương đã có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp vẫn tiếp tục phản ánh các khó khăn, bất cập mới nảy sinh, gây ra không ít cản trở cho cộng đồng doanh nghiệp, góp phần giảm niềm tin vào hệ thống hành chính, công vụ.
Một số vướng mắc đã được cộng đồng doanh nghiệp phản ánh đến các bộ, ngành liên quan và Chính phủ trong nhiều tháng qua nhưng đến nay chưa được giải quyết triệt để, tạo gánh nặng chi phí và áp lực lớn đối với dòng tiền của doanh nghiệp. Trong lĩnh vực bất động sản, mặc dù Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục pháp lý, đây vẫn là nút thắt lớn nhất của thị trường. Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến tháng 8 cả nước còn tồn đọng khoảng 1.000 dự án bất động sản (hơn 410 ngàn căn) đang mắc kẹt, chưa thể triển khai vì vướng mắc pháp lý.
Bốn là, xu hướng áp dụng các tiêu chuẩn xanh, bền vững, việc gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại của các nước tạo áp lực lớn về chi phí tuân thủ; gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu.
Theo phản ánh của các hiệp hội, việc EU áp dụng Cơ chế điều chỉnh carbon qua biên giới (CBAM), thực hiện Thoả thuận xanh châu Âu (EGD) và Chính sách từ nông trại đến bàn ăn (F2F) sẽ là thách thức lớn trong khi hầu hết các doanh nghiệp của ta chưa có đầy đủ thông tin, kiến thức và nguồn lực để tuân thủ các quy định này.
Bên cạnh đó, các thị trường xuất khẩu lớn như: Mỹ, EU tiếp tục gia tăng áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, xây dựng hàng rào kỹ thuật, ưu tiên sử dụng nguyên vật liệu, sản phẩm đầu vào của các doanh nghiệp nội khối và các nước láng giềng gây khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, với trách nhiệm là cơ quan tham mưu tổng hợp của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư xin đề xuất gợi mở một số định hướng và giải pháp như nhanh chóng tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản pháp lý đang cản trở hoạt động đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp; tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, tăng cường khả năng tiếp cận vốn và các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước; hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới, đẩy mạnh xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng trong nước; hỗ trợ người lao động, giải quyết việc làm và bảo đảm an sinh xã hội; đẩy mạnh triển khai các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, tập trung vào các ngành sản xuất chip, bán dẫn, năng lượng mới (hydrogen)…; hoàn thiện thể chế khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng các mô hình kinh doanh bền vững, các ngành công nghiệp mới và phát triển các ngành kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Bên cạnh đó, cộng đồng doanh nghiệp cũng cần trăn trở và nỗ lực cùng với Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, tìm các giải pháp, hướng đi mạnh dạn, đột phá, sáng tạo và hiện đại, nắm bắt thời cơ, không chỉ để tự lớn mạnh mà còn đóng góp chung vào sự phát triển của đất nước. Tiếp tục nêu cao tinh thần dân tộc, phát huy tính chủ động, tự lực, tự cường, nỗ lực vượt qua khó khăn, thách thức; chủ động đổi mới mô hình sản xuất kinh doanh, tái cấu trúc doanh nghiệp; chú trọng đào tạo, nâng cao năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực; ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ để biến thách thức thành cơ hội; tạo chuẩn giá trị mới, quan tâm hơn đến phục vụ người dân và nhu cầu trong nước; mở rộng thị trường, tiến tới tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Về phía các tổ chức, hiệp hội doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu, đánh giá thách thức và thời cơ của ngành, lĩnh vực, kịp thời chia sẻ, hướng dẫn, hỗ trợ tư vấn cho doanh nghiệp hội viên và ngành hàng. Đồng thời, đề xuất với Chính phủ các giải pháp, sáng kiến để phát triển doanh nghiệp, phục hồi nền kinh tế.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng tin tưởng rằng, với tất cả những nỗ lực, sự quan tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và toàn thể hệ thống chính trị, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân, trong bối cảnh hiện nay Việt Nam có khả năng thích ứng, bứt phá và tạo lập vị thế mới trước những thách thức toàn cầu./.
Tùng Linh
Bộ Kế hoạch và Đầu tư