Bế mạc Hội nghị Quan chức cấp cao Việt Nam - Lào về lao động: Thống nhất cao các nội dung chiến lược trình Hội nghị Bộ trưởng

Hội nghị SOM do Thứ trưởng Bộ Nội vụ Việt Nam Cao Huy và Thứ trưởng Bộ Lao động và Phúc lợi xã hội Lào Phông-xay-sắc In-tha-lạt đồng chủ trì.

Đối thoại chính sách chuyên sâu: Nhận diện thách thức chung, tìm kiếm giải pháp đột phá

Với tinh thần "thẳng thắn, tin cậy và hiệu quả", các phiên thảo luận chuyên đề đã diễn ra sôi nổi, đi sâu vào các vấn đề cốt lõi của lĩnh vực lao động và xã hội mà hai nước đang cùng quan tâm. Đây là phiên đối thoại chính sách chuyên môn sâu rộng nhất từ trước đến nay giữa Bộ Nội vụ Việt Nam và Bộ Lao động và Phúc lợi xã hội Lào, thể hiện quyết tâm làm mới nội dung hợp tác, đi vào thực chất.

Về lĩnh vực Lao động - Việc làm, hai bên chia sẻ những nỗ lực trong việc hoàn thiện thể chế để thích ứng với bối cảnh thị trường lao động đang thay đổi nhanh chóng.

Trình bày những điểm sáng và bước tiến quan trọng của thị trường lao động Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Việc làm Nguyễn Thị Quyên cho biết, Việt Nam đang hưởng lợi từ "cơ cấu dân số vàng" với quy mô lao động dồi dào. Tính đến 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 53,12 triệu người, tăng 556.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, có 52,03 triệu người có việc làm. Chất lượng lao động cũng ghi nhận sự cải thiện, với 29,1% lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ. Đặc biệt, thu nhập bình quân tháng của người lao động tiếp tục tăng, đạt 8,31 triệu đồng, tăng 10% (tương ứng 756.000 đồng) so với năm trước. Chuyển dịch cơ cấu tích cực Thị trường lao động Việt Nam đang có sự chuyển dịch rõ rệt theo hướng tích cực, phù hợp với quá trình phát triển kinh tế. Tỷ trọng lao động trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đã giảm liên tục, tương ứng là sự gia tăng tỷ trọng lao động trong khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Bên cạnh đó, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức (bao gồm cả nông nghiệp) giảm 1,3% so với cùng kỳ năm trước, còn 63,4%.

Để thúc đẩy thị trường việc làm tiếp tục phát triển, Phó Cục trưởng Cục Việc làm Nguyễn Thị Quyên đã thông tin chi tiết về Luật Việc làm năm 2025, qua đó nhấn mạnh vai trò của các nền tảng pháp lý mới, có hiệu lực từ 01/01/2026, nhằm "thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng" và tháo gỡ các "điểm nghẽn". Phó Cục trưởng Nguyễn Thị Quyên khẳng định bộ luật này góp phần phát triển thị trường lao động, hướng tới "bảo đảm việc làm bền vững cho tất cả lao động". Luật áp dụng đối với công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên có nhu cầu làm việc. Cùng với đó, Nghị định 219/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ 07/8/2025, quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam được ban hành với tư duy "biên giới phẳng", tháo gỡ tối đa các rào cản, giảm thiểu thủ tục hành chính không cần thiết, nhằm tạo thuận lợi và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế. Liên quan trực tiếp đến hợp tác song phương, bà Quyên nhấn mạnh quy định tại Nghị định số 219/2025/NĐ-CP đã có chính sách đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên Lào tốt nghiệp tại các trường đại học (như tại Quảng Ninh) được ở lại Việt Nam làm việc với điều kiện kinh nghiệm giảm xuống chỉ còn 1 năm, hoặc thậm chí được miễn cấp giấy phép lao động theo xác nhận của UBND cấp tỉnh. Việt Nam đề xuất hai bên tăng cường hợp tác trong xây dựng hệ thống thông tin thị trường lao động, đào tạo cán bộ phân tích dự báo và kết nối các Trung tâm dịch vụ việc làm, nhất là tại các tỉnh biên giới.

Đáp lại, bà A-nu-son Khăm-sing-sa-vat, Cục trưởng Cục Việc làm (Lào), cảm ơn những thông tin quý báu từ phía Việt Nam. Bà chia sẻ thẳng thắn về thách thức lớn nhất của Lào hiện nay là tình trạng thiếu hụt lao động trong nước, đồng thời chỉ rõ một số guyên nhân chính khiến chênh lệch thu nhập với các nước lân cận ngày càng lớn, dẫn đến làn sóng di cư lao động (đặc biệt là lao động trẻ) ra nước ngoài. Để giải quyết bài toán này, Lào đang tập trung hoàn thiện hệ thống thông tin thị trường lao động (LMI), hiện đại hóa dịch vụ việc làm công. Mục tiêu đầy tham vọng của Lào đến năm 2030 là giải quyết việc làm cho hơn 40 vạn lao động và nâng cao năng lực cho 36 tổ chức dịch vụ việc làm trên toàn quốc.

Về quản lý lao động và lao động di cư, hai bên thống nhất quan điểm cần tăng cường phối hợp chặt chẽ hơn nữa để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, đồng thời tăng cường quản lý, ngăn chặn di cư trái phép.

Trình bày tại Hội nghị, ông Vũ Trường Giang, Quyền Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước (Việt Nam), đã giới thiệu những điểm mới của Luật số 69/2020/QH14 về quản lý đối với người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; Trong đó tập trung quy định điều kiện hoạt động của doanh nghiệp dịch vụ, đồng thời nghiêm cấm các hành vi lôi kéo, lừa đảo, thu phí dịch vụ sai quy định. Luật cũng bảo vệ người lao động tốt hơn qua việc bổ sung quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng khi bị ngược đãi và quy định về Quỹ Hỗ trợ việc làm ngoài nước. Về hợp tác song phương, Quyền Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước Vũ Trường Giang đề xuất hai bên tích cực triển khai Hiệp định năm 2013, đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật tại khu vực biên giới và sớm nghiên cứu, xây dựng một hành lang pháp lý song phương ổn định, lâu dài cho sự di chuyển lao động giữa hai nước.

Về phía Lào, ông Phông-sa-vẳn Xay-cô-si, Cục trưởng Cục Quản lý Lao động (Lào), cho biết Lào đang nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý về thanh tra lao động và an toàn vệ sinh lao động (OSH), đặc biệt là việc ban hành Nghị định mới về Thanh tra Lao động (tháng 5/2025). Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giải quyết tranh chấp lao động (thành công trên 75% số vụ việc, thu về 59,5 tỷ Kíp cho người lao động), phía Lào vẫn đối mặt với hạn chế về năng lực thanh tra viên và nhận thức của doanh nghiệp nhỏ về OSH. Lào mong muốn học hỏi kinh nghiệm của Việt Nam trong việc chuyên nghiệp hóa đội ngũ thanh tra viên và xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về lĩnh vực này.

Về Bảo hiểm xã hội, hai nước đều đang trong quá trình cải cách mạnh mẽ hệ thống an sinh để hướng tới mục tiêu bao phủ toàn dân.

Phó Cục trưởng Cục Tiền lương và Bảo hiểm xã hội Nguyễn Duy Cường đã giới thiệu Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 với nhiều chính sách ưu việt, nhân văn.

Các chính sách bảo hiểm xã hội được từng bước sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế.  Việt Nam định hướng xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và quốc tế. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng trong độ tuổi lao động tham gia. Nổi bật là công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên và từ đủ 70 tuổi trở lên đối với người thuộc hộ nghèo, hộ nghèo mà không có lương hưu, trợ cấp hàng tháng thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng; giảm điều kiện số năm đóng BHXH tối thiểu xuống 15 năm để được hưởng lương hưu; và bổ sung chế độ thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện. Đây là những kinh nghiệm quý báu trong việc thiết kế chính sách để mở rộng diện bao phủ an sinh.

Đại diện Cơ quan Bảo hiểm xã hội Quốc gia Lào cũng chia sẻ về những nỗ lực mở rộng độ bao phủ BHXH tới khu vực phi chính thức thông qua các mô hình dịch vụ lưu động sáng tạo. Theo đó, cán bộ BHXH sẽ đến tận các vùng nông thôn để tuyên truyền, đăng ký và thu BHXH linh hoạt qua ứng dụng ngân hàng. Lào cũng đang tập trung hoàn thiện cơ sở dữ liệu đối tượng tham gia và nghiên cứu điều chỉnh các chế độ hưu trí, thai sản để đảm bảo quyền lợi thực tế tốt hơn cho người lao động.

Về lĩnh vực Người có công, hai bên chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn trong việc thực hiện chính sách ưu đãi, thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" sâu sắc của cả hai dân tộc.

Bà Vũ Ngọc Thủy, Phó Cục trưởng Cục Người có công, Bộ Nội vụ Việt Nam, khẳng định quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo toàn diện cho người có công, với mục tiêu đến năm 2030 đảm bảo 100% hộ gia đình người có công có mức sống từ trung bình khá trở lên. Những điểm nhấn chính sách mới bao gồm việc nâng mức chuẩn trợ cấp lên 2.789.000 đồng (mức cao nhất trong 20 năm qua) và đẩy mạnh hỗ trợ nhà ở (xây mới 60 triệu, sửa chữa 30 triệu đồng/hộ). Việt Nam cũng đang quyết liệt triển khai Đề án 150 về xác định danh tính hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp giám định ADN.

Trong 7 tháng đầu năm 2025 đã thực hiện xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người có công trên phạm vi cả nước, và Việt Nam đã hoàn thành mục tiêu này đúng hạn. Gắn với nguồn lực thì cũng có vấn đề tài chính, mỗi địa phương được bố trí 1,7% GRDP của địa phương cho công tác người có công.

Ông Vi-lay Năn-tha-sỏn, Quyền Vụ trưởng Vụ Chính sách Người có công (Lào), cho biết Lào đang tập trung nguồn lực để thực hiện Nghị định 57/CP (2025), phấn đấu giải quyết dứt điểm chế độ cho hơn 31.000 đối tượng chính sách còn tồn đọng trong giai đoạn 2026-2030. Phía Lào chia sẻ khó khăn lớn nhất là công tác rà soát dữ liệu còn thủ công, dẫn đến tình trạng trùng lặp hồ sơ. Lào bày tỏ mong muốn được Việt Nam hỗ trợ kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin để chuẩn hóa, hiện đại hóa công tác quản lý hồ sơ người có công.

Chuyển đổi số: Chia sẻ kinh nghiệm từ Việt Nam

Điểm nhấn đặc biệt và cũng là nội dung mới trong chương trình nghị sự lần này là phiên chia sẻ chuyên sâu của Việt Nam về chuyển đổi số trong lĩnh vực lao động, việc làm, người có công.

Đại diện Việt Nam đã chia sẻ kinh nghiệm thực tế trong việc xây dựng và vận hành 07 cơ sở dữ liệu chuyên ngành quan trọng, gồm: an sinh xã hội, người lao động, bảo hiểm thất nghiệp, người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam, người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, ADN liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ, và người hưởng chính sách ưu đãi người có công. Đặc biệt, CSDL về người lao động đã thu thập được khoảng 41 triệu bản ghi, dữ liệu này đã được xác thực.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng giới thiệu về một số nền tảng số đột phá đang được triển khai, như: Nền tảng hợp đồng lao động điện tử, Nền tảng quản lý lao động.

Hoàn tất các nội dung chiến lược trình Hội nghị Bộ trưởng

Trên cơ sở các phiên thảo luận chuyên đề sôi nổi và thực chất, Hội nghị SOM đã tiến hành rà soát kỹ lưỡng từng câu chữ và đi đến thống nhất hoàn toàn đối với các văn kiện quan trọng chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng, cụ thể gồm: (1) Báo cáo đánh giá tình hình hợp tác giai đoạn 2023-2025, ghi nhận những kết quả tích cực bất chấp nhiều khó khăn, thách thức; (2) Kế hoạch triển khai các hoạt động hợp tác cụ thể cho giai đoạn 2026-2030, với nhiều nội dung mới, đi vào chiều sâu; (3) Dự thảo Biên bản Hội nghị Bộ trưởng Lao động Việt Nam - Lào lần thứ 9, văn kiện chính trị quan trọng định hướng cho quan hệ hợp tác giữa hai Bộ trong giai đoạn tới; (4) Dự thảo Bản ghi nhớ về hợp tác trong lĩnh vực lao động và người có công giữa hai Bộ, tạo khung khổ pháp lý vững chắc cho các hoạt động phối hợp chuyên môn.

Sẵn sàng cho một dấu mốc hợp tác mới

Phát biểu bế mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Lao động và Phúc lợi xã hội Lào Phông-xay-sắc In-tha-lạt bày tỏ sự nhất trí cao với kết quả các phiên trong chương trình, và gửi lời cảm ơn sâu sắc tới sự đón tiếp trọng thị, chu đáo, thắm tình anh em của nước chủ nhà Việt Nam. Thứ trưởng Lào tin tưởng rằng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, công phu của Hội nghị SOM, Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 9 sẽ thành công tốt đẹp, mở ra một chương mới tươi sáng hơn nữa trong quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai Bộ.

Phát biểu nối tiếp, Thứ trưởng Cao Huy bày tỏ sự nhất trí cao với những đánh giá của Thứ trưởng Bộ Lao động và Phúc lợi xã hội Lào Phông-xay-sắc In-tha-lạt, biểu dương tinh thần làm việc tích cực, trách nhiệm và hiệu quả của các đại biểu hai nước. Thứ trưởng nhấn mạnh, sự thống nhất cao tại Hội nghị SOM là tiền đề then chốt để đảm bảo thành công cho Hội nghị Bộ trưởng vào ngày mai.

Thứ trưởng Cao Huy khẳng định: "Các văn kiện chúng ta vừa thống nhất sẽ là một dấu mốc lịch sử, ghi nhận một trang hợp tác mới, dựa trên truyền thống tốt đẹp và sự đổi mới thể chế mạnh mẽ của cả hai Bộ. Các văn kiện này sẽ hướng tới chiều sâu, sự bền vững và hiệu quả thực chất cao hơn trong tương lai, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và người lao động hai nước".

Thứ trưởng Cao Huy cũng đề nghị các đơn vị chức năng hai Bộ và đặc biệt là các địa phương có biên giới chung cần phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ hơn nữa để hiện thực hóa ngay các nội dung sau khi được Bộ trưởng hai bên ký kết.

Hội nghị Quan chức cấp cao đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, tạo tâm thế sẵn sàng tốt nhất cho Hội nghị Bộ trưởng Lao động Việt Nam - Lào lần thứ 9 chính thức khai mạc vào sáng mai, 12/11/2025. Đây hứa hẹn sẽ là một sự kiện quan trọng, góp phần củng cố và làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Lào mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững./.