Tư tưởng thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh: sức mạnh và động lực vĩnh cửu của dân tộc Việt Nam

Bối cảnh ra đời: Tình thế "ngàn cân treo sợi tóc"

Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa ra đời đã đứng trước muôn vàn khó khăn, thử thách: chống thù trong giặc ngoài, diệt giặc đói, giặc dốt, bảo vệ chính quyền cách mạng. Đặc biệt, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược bước vào giai đoạn cam go, quyết liệt. Nhận thấy vai trò quyết định của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, theo sáng kiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 27/3/1948, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị phát động phong trào Thi đua Ái quốc với mục đích: “làm sao cho kháng chiến mau thắng lợi, kiến thiết chóng thành công”. Để phát động phong trào sâu rộng, ngày 11/6/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”, phát động phong trào thi đua yêu nước trên toàn quốc. Người chỉ rõ bổn phận của mọi người dân Việt Nam, bất kỳ ngành nghề nào, đều phải: “Thi đua nhau: Làm cho mau, làm cho tốt, làm cho nhiều…  Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân, và sẽ giúp ta dẹp tan mọi nỗi khó khăn và mọi âm mưu của địch để đi đến thẳng lợi cuối cùng”. Lời kêu gọi ấy đã thực sự trở thành lời hiệu triệu thiêng liêng, hun đúc lòng yêu nước và ý chí tự cường của toàn dân tộc.

Tư tưởng cốt lõi và các bước phát triển của phong trào

Tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước là hệ thống quan điểm được hình thành trên cơ sở tiếp thu và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của quần chúng, kết hợp với truyền thống yêu nước của dân tộc. Tư tưởng này đã nâng thi đua lên tầm đường lối chính trị và phương pháp cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và những người thi đua là những người yêu nước nhất”.

Mục đích thi đua là để thực hiện tốt nhiệm vụ chủ yếu của mỗi thời kỳ cách mạng, làm cho mọi người hăng hái, tích cực, sáng tạo. Nội dung thi đua phải toàn diện, thiết thực, gắn liền với công việc hằng ngày của mỗi người, hướng vào cải tạo và xây dựng con người mới. Về cách tổ chức, Người nhấn mạnh phải dựa vào “lực lượng của dân, tinh thần của dân”, coi trọng sáng kiến và kinh nghiệm, và thực hiện phương châm “thi đua chứ không phải ganh đua”, phải đoàn kết, thân ái giúp đỡ lẫn nhau.

Thấm nhuần tư tưởng đó, phong trào Thi đua Yêu nước đã liên tục phát triển qua nhiều bước, gắn chặt với từng nhiệm vụ cách mạng:

Giai đoạn Kháng chiến chống Pháp (1948 - 1954): Phong trào thi đua tập trung vào “Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm”, “Bình dân học vụ”, “Hũ gạo kháng chiến”. Các điển hình anh hùng như Phan Đình Giót, Bế Văn Đàn, Tô Vĩnh Diện, Võ Thị Sáu đã trở thành biểu tượng của ý chí chiến đấu và lao động.

Giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh Thống nhất (1954 - 1975): Phong trào nở rộ trên các lĩnh vực với “Ba nhất” trong Quân đội, “Gió Đại Phong” trong nông nghiệp, “Sóng Duyên Hải” trong công nghiệp, “Ba sẵn sàng” “Năm xung phong” trong thanh niên, “Ba đảm đang” trong phụ nữ, cùng các phong trào “Thi đua Áp Bắc giết giặc lập công”, “Dũng sĩ diệt Mỹ”, “Tìm Mỹ mà đánh, tìm Ngụy mà diệt” ở miền Nam, “Mỗi người làm việc bằng hai, vì miền Nam ruột thịt” ở miền Bắc.... Những tấm gương như 10 nữ thanh niên xung phong hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc (Hà Tĩnh), 12  nữ chiền sĩ  “Tiểu đội thép” anh dũng hy sinh ở Truông Bồn (Nghệ An), Anh hùng Trịnh Tố Tâm với 53 lần được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ”, các anh hùng liệt sĩ Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Trỗi, Bùi Ngọc Dương, Vũ Xuân Thiều, Đặng Thùy Trâm, Anh hùng Lao động Hồ Giáo... Các phong trào và tấm gương sáng ngời ấy đã cổ vũ, động viên mọi tầng lớp Nhân dân tích cực chiến đấu, lao động, góp phần làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975 lịch sử.

Giai đoạn Đổi mới và Hội nhập (Từ 1975 đến nay): Tư tưởng thi đua yêu nước được vận dụng sáng tạo, linh hoạt, tập trung vào hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Các phong trào lớn như  “Thi đua Quyết thắng”, cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” trong Quân đội nhân dân; các phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, “Công an nhân dân học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy” trong Công an nhân dân; cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, “Ngày vì người nghèo”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động; phong trào “Nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi” của Hội Nông dân Việt Nam; phong trào “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo”, “Nuôi con khỏe, dạy con ngoan” của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam; phong trào “Lao động giỏi - Lao động sáng tạo” của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; phong trào “Cựu chiến binh gương mẫu” của Hội Cựu chiến binh Việt Nam; phong trào “Năm xung kích – Bốn đồng hành”, cuộc vận động “Nghĩa tình biên giới hải đảo” của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh; phong trào “Cả nước chung súc xây dụng nông thôn mới” và gần đây là phong trào “Đẩy mạnh phát triển kết cẩu hạ tầng đồng bộ, hiện đại; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”, “Cả nước thi đua xây dụng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời”, “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước năm 2025”... do Thủ tướng Chính phủ phát động cùng nhiều phong trào thi đua yêu nước của các cấp, các ngành.... được phát động rộng khắp, gắn kết chặt chẽ với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Sức mạnh vượt thời gian và Động lực hôm nay

Thực tiễn đã chứng minh, tư tưởng thi đua yêu nước Hồ Chí Minh là động lực to lớn thúc đẩy phong trào cách mạng, kế thừa truyền thống “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”. Phong trào Thi đua Yêu nước đã khẳng định vai trò là động lực quan trọng nâng cao năng lực nội sinh, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường, và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động Bộ Nội vụ và toàn thể nhân dân cần tiếp tục thấm nhuần và đẩy mạnh tinh thần thi đua: “Làm cho mau, làm cho tốt, làm cho nhiều”. Đây chính là cách thiết thực nhất để phát huy truyền thống yêu nước, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị, đưa đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên phát triển hùng cường, thịnh vượng, làm rạng rỡ thêm truyền thống anh hùng, bất khuất của dân tộc.