80 năm vang mãi bản hùng ca
Triển lãm chuyên đề “80 năm vang mãi bản hùng ca” đang diễn ra tại Bảo tàng Quân khu 9 là hoạt động chào mừng 80 năm Ngày thành lập Lực lượng vũ trang Quân khu 9 (10/12/1945-10/12/2025) và đón nhận Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Từng hiện vật, hình ảnh, tư liệu khắc họa chặng đường đầy vẻ vang và tự hào của Lực lượng vũ trang Quân khu 9.
Đại biểu tham quan chuyên đề “80 năm vang mãi bản hùng ca”. Ảnh: DUY KHÔI
Vinh quang chặng đường 80 năm
Qua từng hiện vật, tư liệu, hình ảnh nhuốm màu thời gian, người xem hiểu hơn về quá trình ra đời, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Lực lượng vũ trang Quân khu 9.
Trước yêu cầu cấp bách của cách mạng, ngày 10-12-1945, chấp hành Chỉ thị Kháng chiến kiến quốc của Trung ương Đảng, tại xã Bình Hòa Nam, huyện Đức Hòa, Long An (nay thuộc tỉnh Tây Ninh), Xứ ủy Nam Bộ đã thành lập Chiến khu 7, Chiến khu 8 và Chiến khu 9. Trong đó, Chiến khu 8 gồm các tỉnh: Tân An, Gò Công, Mỹ Tho, Bến Tre và Sa Đéc; Chiến khu 9 gồm các tỉnh: Cần Thơ, Sóc Trăng, Rạch Giá, Hà Tiên, Bạc Liêu, Long Xuyên, Châu Đốc, Vĩnh Long và Trà Vinh. Chiến khu 8 và Chiến khu 9 là tiền thân của Lực lượng vũ trang Quân khu 9 ngày nay.
Ở mỗi vùng đất, Quân khu 9 đã ghi lại những chiến công, như tại Cổ Cò, Giồng Dứa, Tầm Vu, Sóc Xoài, Cầu Kè, Trà Vinh, Bến Tre, Sóc Trăng, Nhị Nguyệt, An Biên... trong cuộc kháng chiến chống Pháp trường kỳ. Theo Đại tá Dương Hoàng Sang, Chủ nhiệm Chính trị Quân khu 9, bộ đội và nhân dân ta đã kiên cường bám trụ, chiến đấu và chiến thắng trong điều kiện vô cùng khó khăn, thiếu thốn. Bằng vũ khí thô sơ (giáo mác, gậy tầm vông...), vũ khí tự chế và thu được của địch cùng với tinh thần “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, ta đã lập nên những chiến công vang dội, góp phần cùng quân dân cả nước tiến hành cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ đánh thắng thực dân Pháp xâm lược.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, vùng ĐBSCL là một trong những chiến trường ác liệt nhất, nơi kẻ thù sử dụng nhiều hình thức chiến thuật mới, những thủ đoạn tàn bạo. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chi viện của hậu phương lớn miền Bắc, Lực lượng vũ trang Quân khu 9 và nhân dân đã hy sinh to lớn, chiến đấu anh dũng, góp phần quan trọng làm thất bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ và tay sai, đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi cuối cùng.
Đại tá Dương Hoàng Sang, Chủ nhiệm Chính trị Quân khu 9, nhấn mạnh: Sau khi đất nước thống nhất, Lực lượng vũ trang Quân khu 9 cùng với nhân dân miền Tây bắt tay vào công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng đất nước. Đồng thời, tiếp tục chắc tay súng chiến đấu và chiến thắng trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam của Tổ quốc.
Với phương châm “giúp bạn là tự giúp mình”, đáp lời kêu gọi của Mặt trận Đoàn kết dân tộc cứu nước Campuchia, Lực lượng vũ trang Quân khu 9 đã phối hợp với các đơn vị bạn cùng nhân dân và các Lực lượng vũ trang cách mạng Campuchia lật đổ chế độ Khmer Đỏ tàn bạo, cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng. Qua đó, làm sáng ngời tinh thần đoàn kết quốc tế trong sáng, thủy chung và chí nghĩa, chí tình.
80 năm, Lực lượng vũ trang Quân khu 9 luôn đoàn kết, kiên cường, vượt qua muôn vàn khó khăn, lập nhiều chiến công xuất sắc, góp phần to lớn vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ngày nay. Đồng thời xây đắp nên truyền thống vẻ vang “Quân dân đoàn kết, kiên cường bám trụ, tự lực tự cường, anh dũng chiến đấu”.
Lực lượng vũ trang Quân khu 9 đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng 3 Huân chương Sao Vàng, 5 Huân chương Hồ Chí Minh cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Đặc biệt, nhân kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống, Lực lượng vũ trang Quân khu 9 đã vinh dự được Đảng, Nhà nước phong tặng Danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân và tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất.
Khu di tích Chiến thắng Tầm Vu (xã Thạnh Xuân, TP Cần Thơ). Ảnh: DUY KHÔI
Những trận chiến vang danh
Trong hàng trăm tư liệu, hình ảnh, hiện vật được giới thiệu trong chuyên đề “80 năm vang mãi bản hùng ca”, nhiều người ấn tượng trước những hình ảnh, tư liệu về các chiến thắng, trận đánh nổi tiếng trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ của quân dân ĐBSCL. Xin lược thuật một số trận đánh tiêu biểu trong hàng ngàn trận.
Đó là trận chiếm đồn vàm Nước Trong, Định Thủy, Bến Tre (nay là xã Đồng Khởi, tỉnh Vĩnh Long). Đồn do 1 Trung đội địch chốt giữ cửa khẩu đường thủy quan trọng từ sông Hàm Luông đến thị trấn Mỏ Cày. 9 giờ ngày 18-2-1947, một bộ phận của Chi đội 19, đơn vị Vệ quốc đoàn đầu tiên của Bến Tre do đồng chí Đồng Văn Cống là Chi đội trưởng (đơn vị nòng cốt để hình thành nên Trung đoàn 99 và các Tiểu đoàn chủ lực của Khu 8 như Tiểu đoàn 307, 308, 310), chia làm 2 cánh bí mật tiếp cận, nổ súng tiêu diệt đồn. Bộ đội ta tiêu diệt 31 tên, bắt sống 3 tên, thu toàn bộ vũ khí. “Bộ đội Ông Cống” là nỗi khiếp sợ của quân Pháp trên khắp chiến trường Tây Nam Bộ.
Trận nổi tiếng khác là Trận Giồng Dứa ở Châu Thành, Tiền Giang (nay là xã Long Hưng, tỉnh Đồng Tháp), do đồng chí Trần Văn Trà, Khu Bộ trưởng Khu 8 trực tiếp chỉ huy. Lực lượng địch có một đoàn xe của Chính phủ Lê Văn Hoạch đi chung đoàn công-voa quân sự từ Sài Gòn theo lộ số 4 tiếp tế cho các tỉnh miền Tây. Xe jeep đi đầu chở tên quan năm Trocard (đại tá chỉ huy tình báo Pháp). Về phía ta, học viên khóa 2 Trường Quân chính Khu 8 tổ chức thành Đại đội xung phong, được phối thuộc một bộ phận dân quân Mỹ Tho, trang bị trọng liên 12.7mm và 4 đại liên 7.7mm, súng trường, tiểu liên và 3 quả mìn. 10 giờ ngày 25-4-1947, bộ đội xung phong nổ súng tấn công đoàn xe địch. Sau 10 phút chiến đấu, ta phá hủy 14 xe, tiêu diệt gần 80 tên, bắt sống 7 tên.
Trận Tầm Vu IV trên đất Cần Thơ do đồng chí Trương Văn Giàu, Khu Bộ trưởng Khu 9 và đồng chí Võ Quang Anh, Tham mưu trưởng, trực tiếp chỉ huy. Một đoàn xe quân sự 18 chiếc của địch từ Bảy Ngàn về Cần Thơ đã lọt vào trận địa phục kích của ta. Lực lượng ta gồm một số đại đội của Trung đoàn 123, 124; Cần Thơ có Trung đoàn 122, Công an vũ trang biệt động đội, du kích địa phương và dân quân làm dân công hỏa tuyến. Chiều 19-4-1948, bằng chiến thuật vận động chiến, quân ta sử dụng địa lôi kết hợp nổ súng tấn công đoàn xe địch. Sau vài phút xung phong, ta làm chủ hoàn toàn trận địa. Ta tiêu diệt 14 xe quân sự, loại khỏi vòng chiến đấu khoảng 100 tên địch trong đó có tên chỉ huy trưởng, bắt sống 80 tên, thu 200 vũ khí các loại và khẩu trọng pháo 105mm.
Với Chiến thắng Ấp Bắc, ta giáng một đòn mạnh mẽ vào chiến thuật “trực thăng vận”, “thiết xa vận” của Mỹ - ngụy; mở ra phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công” khắp miền Nam, góp phần đẩy mạnh thế tiến công, giành những thắng lợi ngày càng to lớn trên chiến trường. Cụ thể, sáng sớm 2-1-1963, địch mở trận càn mang tên “Đức Thắng 1/63” đánh vào Ấp Bắc (tỉnh Tiền Giang, nay là tỉnh Đồng Tháp). Địch cho pháo binh, máy bay ném bom, bắn phá dọn đường. Trực thăng đổ quân có xe thiết giáp đi đầu yểm trợ từ ba mặt thực hiện thế “bủa lưới, bao vây”, đồng loạt tấn công vào Ấp Bắc. Chiến trận diễn ra rất ác liệt, bắt đầu từ 5 giờ sáng và kéo dài liên tục đến 20 giờ. Quân và dân Ấp Bắc đã mưu trí, anh dũng chiến đấu, tiêu diệt, làm bị thương 450 tên địch, bắn rơi 5 máy bay trực thăng, bắn hư hỏng nhiều chiếc khác; phá hủy 3 xe bọc thép M113, đánh chìm 1 tàu chiến trên sông, thu hơn 100 súng, 3 máy thông tin. Bộ đội và du kích chỉ sử dụng khoảng 5.000 viên đạn các loại.
Chiến thắng 75 lượt tiểu đoàn địch của quân và dân Khu 9 là một mốc son. Tháng 3-1973, địch mở màn kế hoạch bình định bằng cuộc hành quân với lực lượng 30 Tiểu đoàn, 52 xe thiết giáp M113, 4 Tiểu đoàn pháo binh đánh vào tây nam Long Mỹ (Cần Thơ) nhằm bịt cửa ngõ U Minh và đẩy quân ta ra khỏi Chương Thiện. Đến cuối tháng 4-1973, địch tăng quân số lên 46 Tiểu đoàn. Sang bước 2, địch tiếp tục tập trung quân lên đến 75 lượt Tiểu đoàn thực hiện kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ”, bình định lấn chiếm Chương Thiện, cô lập căn cứ U Minh. Bộ Tư lệnh Quân khu 9 đã tiến hành điều chỉnh, bố trí lại lực lượng gồm 4 Trung đoàn chủ lực là Trung đoàn 1, Trung đoàn 2, Trung đoàn 10, Trung đoàn 20, Đoàn 6 Pháo binh, Tiểu đoàn Phú Lợi 2 Sóc Trăng, Tiểu đoàn 207 Rạch Giá, Tiểu đoàn Tây Đô... về đóng quân trên các vị trí xung yếu, phối hợp cùng du kích và nhân dân chiến đấu tạo thành đội hình 3 mũi giáp công: Bộ đội chủ lực, Bộ đội địa phương, Dân quân du kích tạo thế đứng chân vững chắc trên địa bàn Chương Thiện và những vùng trọng yếu. Với ý chí quyết chiến quyết thắng, quân và dân ta dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Khu ủy Khu 9 mà trực tiếp là đồng chí Lê Đức Anh, Tư lệnh Quân khu và đồng chí Võ Văn Kiệt, Bí thư Khu ủy, đã bẻ gãy hoàn toàn cuộc hành quân lấn chiếm của 75 lượt Tiểu đoàn địch, giữ vững địa bàn then chốt, tiếp tục củng cố và mở rộng vùng giải phóng.
DUY KHÔI
