Thực thi hiệu quả quy định về phòng, chống bạo lực tinh thần

Cưỡng ép con học tập quá sức có thể bị phạt từ 5-10 triệu đồng. Ảnh minh họa: Tố Tâm

Chia sẻ với Báo và Phát thanh, Truyền hình Đồng Nai, nhiều bạn đọc cho rằng nghị định trên sẽ góp phần xây dựng môi trường gia đình an toàn, văn minh nhưng vẫn đặt ra nhiều câu hỏi về tính khả thi khi triển khai.

Nhiều điểm mới đáng chú ý

Nghị định 282 do Chính phủ ban hành ngày 30-10-2025, có hiệu lực thi hành từ ngày 15-12-2025 đã bổ sung, mở rộng phạm vi xử phạt các vi phạm hành chính về phòng, chống bạo lực gia đình thay cho Nghị định 144/2021/NĐ-CP (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình).

Luật sư Ngô Văn Định, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp lý, Hội Luật gia tỉnh cho biết: Nghị định không chỉ quy định xử phạt đối với các hành vi bạo lực thể xác, tinh thần, kinh tế, tình dục hay việc bỏ bê, ép buộc thành viên gia đình làm điều trái ý muốn mà còn bổ sung các hình phạt hành chính và biện pháp khắc phục hậu quả. Người vi phạm có thể bị buộc xin lỗi công khai, bị giám sát hoặc áp dụng các biện pháp khác tùy tính chất hành vi.

Nghị định 282 có nhiều quy định mới như: Điều 40 nêu rõ người ngăn cản thành viên gia đình gặp gỡ người thân; kỳ thị, phân biệt đối xử về hình thể, giới tính, năng lực; hoặc cưỡng ép học tập quá sức sẽ bị phạt từ 5-10 triệu đồng. Mức phạt tăng lên từ 10-20 triệu đồng nếu người vi phạm cưỡng ép thành viên gia đình chứng kiến bạo lực đối với người hoặc động vật nhằm gây áp lực tâm lý; ép nghe, xem nội dung kích động bạo lực; hoặc tiết lộ, phát tán thông tin đời tư nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm.

Theo Điều 38, người không giáo dục trẻ em trong gia đình; bỏ mặc, không chăm sóc phụ nữ mang thai, phụ nữ nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người khuyết tật, người già yếu, người cao tuổi sẽ bị phạt từ 10-20 triệu đồng. Tương tự, hành vi ép buộc lao động quá sức, yêu cầu đóng góp tài chính vượt khả năng hoặc kiểm soát tài sản, thu nhập của thành viên gia đình khiến họ lệ thuộc vật chất, tinh thần cũng bị xử phạt từ 20-30 triệu đồng.

Ngoài ra, hành vi ngăn cản quyền thăm nom giữa ông bà và cháu, giữa vợ chồng, anh chị em hay cha mẹ và con, trừ trường hợp tòa án hạn chế quyền thăm nom sẽ bị phạt từ 5-10 triệu đồng. Các mức phạt trên áp dụng với hành vi vi phạm hành chính của cá nhân tối đa là 30 triệu đồng, còn tổ chức sẽ bị phạt gấp đôi là 60 triệu đồng.

Để nghị định đi vào cuộc sống

Với nhiều quy định cụ thể sát sườn với đời sống, Nghị định 282 được đánh giá là góp phần hoàn thiện khung pháp lý, tăng tính răn đe và bảo vệ tốt hơn quyền, lợi ích của các thành viên trong gia đình. Vì vậy, Nghị định 282 đã nhận được sự quan tâm lớn của người dân Đồng Nai. Lần đầu tiên, nhiều hành vi bạo lực tinh thần vốn khó nhận diện, khó xử lý được quy định rõ ràng với mức phạt đủ sức răn đe. Tuy nhiên, để các quy định mới thực sự đi vào cuộc sống, rất cần sự chung tay của chính quyền, các đoàn thể và mỗi hộ gia đình.

Nghị định 282 đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng, đặc biệt là với các hành vi bạo lực tinh thần vốn dễ bị bỏ ngỏ. Tuy nhiên, để áp dụng hiệu quả, lực lượng chức năng cơ sở phải được tập huấn sâu về nhận diện hành vi, thu thập chứng cứ và hòa giải đúng quy định. Nếu cán bộ phường, xã còn lúng túng thì sẽ khó xử lý triệt để.

Luật sư NGÔ VĂN ĐỊNH, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp lý, Hội Luật gia tỉnh Đồng Nai

Anh Nguyễn Thanh Liêm (ngụ xã Dầu Giây, tỉnh Đồng Nai) chia sẻ: Trước đây, người ta hay nghĩ bạo lực gia đình chỉ là đánh đập. Nhưng thật ra những câu nói xúc phạm, kiểm soát tài chính hay ngăn cản vợ chồng thăm con cũng làm người trong gia đình bị tổn thương. Nghị định 282 nêu rõ mức phạt cho các hành vi này khiến chúng tôi yên tâm hơn, nhưng quan trọng nhất là phải tuyên truyền để ai cũng hiểu và tự điều chỉnh.

Theo Nghị định 282, nhiều hành vi bạo lực tinh thần đều bị xử phạt từ 5-30 triệu đồng. Đây là bước tiến quan trọng trong nỗ lực bảo vệ sự an toàn tinh thần của từng cá nhân trong gia đình.

Tuy nhiên, theo Thạc sĩ tâm lý lâm sàng Trịnh Phúc, Trưởng phòng Tâm lý lâm sàng, Phòng khám Chuyên khoa Tâm thần Minh Trí (ở phường Trấn Biên, tỉnh Đồng Nai), thách thức lớn nhất hiện nay là nhận diện và tố giác hành vi bạo lực tinh thần.

“Bạo lực tinh thần diễn ra âm thầm, không để lại dấu vết rõ ràng. Nhiều người bị bạo lực nhưng không biết mình đang bị bạo lực, hoặc ngại báo tin vì sợ ảnh hưởng gia đình. Do đó, ngoài quy định pháp luật, cần tăng cường giáo dục kỹ năng nhận biết và ứng phó cho người dân, nhất là phụ nữ và trẻ em” - Thạc sĩ Phúc chia sẻ.

Tại Đồng Nai, công tác tuyên truyền về phòng, chống bạo lực gia đình đã được nhiều địa phương triển khai bằng hình thức sinh hoạt khu phố, câu lạc bộ gia đình phát triển bền vững, loa truyền thanh… Tuy nhiên, theo một số người dân, cần đổi mới hình thức truyền thông để dễ tiếp cận hơn.

Ông Nguyễn Văn Minh (ngụ xã Lộc Ninh) đề xuất: “Nên có các video ngắn, dễ hiểu đăng trên mạng xã hội, vì giới trẻ và phụ nữ xem nhiều. Người dân phải nắm rõ luật mới mạnh dạn lên tiếng khi bị bạo lực”.

Để Nghị định 282 đi vào đời sống thực chất, tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng lực lượng cơ sở, tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Quan trọng hơn hết, mỗi gia đình cần xây dựng văn hóa ứng xử tôn trọng, bình đẳng, lắng nghe lẫn nhau. Bởi chỉ khi nhận thức thay đổi, pháp luật mới phát huy hiệu quả trọn vẹn, góp phần xây dựng cộng đồng văn minh, an toàn và hạnh phúc.

Kim Liễu