'Lá chắn' pháp lý giúp doanh nghiệp tự tin cạnh tranh

Thiếu thông tin, yếu năng lực

Ý thức tầm quan trọng của việc bảo hộ sở hữu trí tuệ giúp mang đến khách hàng sản phẩm bảo đảm chất lượng, tránh tranh chấp pháp lý, Công ty CP Nông nghiệp và thương mại Quốc tế (phường Phù Liễn) chủ động đăng ký bảo hộ nhãn hiệu “Đất Cảng” đối với 3 sản phẩm rượu thủ công. Tuy nhiên, theo Phó giám đốc công ty Phạm Duy Thái, thời gian đăng ký bảo hộ trong nước kéo dài 2 - 3 năm là trở ngại lớn. Chưa kể, việc đăng ký bảo hộ quốc tế với thời gian và chi phí cao gấp nhiều lần, gồm các loại phí: nộp đơn, dịch thuật, luật sư, duy trì hiệu lực… khiến doanh nghiệp nhỏ gặp khó.

Tương tự, Công ty TNHH Sản xuất thương mại và dịch vụ Khánh Thọ (Khu công nghiệp Thạch Khôi) đăng ký bảo hộ trong nước cho 12 sản phẩm: bánh đa, bún, miến rô đồng ăn liền, bánh đa cua ăn liền... Giám đốc công ty Bùi Thị Khánh thông tin, công ty đang hướng đến xuất khẩu chính ngạch để mở rộng thị trường. Song, việc tìm hiểu hệ thống pháp luật và thủ tục đăng ký sở hữu trí tuệ tại từng quốc gia đòi hỏi nguồn lực lớn và chuyên môn sâu mà doanh nghiệp không đủ điều kiện đáp ứng.

Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, nhiều doanh nghiệp Hải Phòng chưa tiếp cận hoặc sử dụng thành thạo các công cụ giúp thuận lợi hóa việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ quốc tế như: Hệ thống Madrid (đối với nhãn hiệu) hay Hiệp ước hợp tác về sáng chế PCT (đối với sáng chế).

Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Sen Việt (xã Tứ Kỳ) cho biết, doanh nghiệp thiếu thông tin về cách thức hoạt động, lợi ích và quy trình cụ thể của các công cụ này cũng như thiếu đơn vị tư vấn chuyên nghiệp, đủ năng lực giúp doanh nghiệp thực hiện thủ tục đăng ký quốc tế hiệu quả, tiết kiệm. Doanh nghiệp mong muốn các sở, ngành hướng dẫn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu phù hợp hệ thống pháp luật và quy trình tại các nước.

Trên thực tế, câu chuyện về café Buôn Ma Thuột bị mất đăng ký ở Trung Quốc, kẹo dừa Bến Tre bị mất đăng ký ở Hoa Kỳ hay nước mắm Phú Quốc trải qua hành trình pháp lý gian nan để được công nhận chỉ dẫn địa lý ở Liên minh châu Âu là cảnh báo đối với các sản phẩm chủ lực Hải Phòng. Nếu không kịp thời hành động, nguy cơ sản phẩm xuất khẩu ra quốc tế nhưng phải “núp bóng” thương hiệu nước ngoài hoặc bị chính đối thủ đăng ký mất thương hiệu và quay lại kiện ngược hoàn toàn có thể xảy ra.

Trang bị “lá chắn” pháp lý vững chắc

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, việc phát triển tài sản trí tuệ, nhất là chủ động đăng ký bảo hộ tại thị trường quốc tế không còn là lựa chọn mà trở thành yêu cầu bắt buộc. Đây là “lá chắn” pháp lý giúp doanh nghiệp tự tin cạnh tranh sòng phẳng, bảo vệ thành quả và nâng cao giá trị thương hiệu.

Phó trưởng Phòng Hạ tầng số và Quản lý chuyên ngành (Sở Khoa học và Công nghệ) Nguyễn Vũ Long cho rằng, trước hết, cần nâng cao hiệu quả hoạt động của Điểm tư vấn về sở hữu trí tuệ thành phố (Trạm IP Platform), giúp doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã tiếp cận thông tin và dịch vụ tư vấn về bảo hộ quốc tế thuận tiện, chính xác.

Đồng thời, đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ và UBND thành phố nghiên cứu, ban hành chính sách hỗ trợ một phần chi đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ cho sản phẩm xuất khẩu tiềm năng tại các thị trường trọng điểm. Mặt khác, cần tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu theo từng thị trường và theo từng công cụ, mời chuyên gia Cục Sở hữu trí tuệ và các công ty luật quốc tế phối hợp đào tạo cho doanh nghiệp địa phương.

Bên cạnh hỗ trợ từ nhà nước và tổ chức trung gian, các doanh nghiệp cần chủ động hơn, thay đổi tư duy thay vì xem chi phí bảo hộ sở hữu trí tuệ như “gánh nặng” mà cần coi đó là "lá chắn" mang lại nhiều lợi ích. Vì thế, doanh nghiệp cần đưa khoản này vào cơ cấu tất yếu của chiến lược xuất khẩu, chủ động tra cứu thông tin, xây dựng lộ trình bảo hộ ngay khi có ý định tiếp cận thị trường mới.

Theo Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Lê Huy Anh, các đơn vị, doanh nghiệp có thể liên hệ với Sở Khoa học và Công nghệ, các tổ chức tư vấn chuyên nghiệp trên Cổng thông tin điện tử Cục Sở hữu trí tuệ hoặc trợ giúp từ trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ thông tin, hướng dẫn quy trình đăng ký.

Có thể thấy, bảo hộ sở hữu trí tuệ ở nước ngoài là chiến lược dài hơi để nâng tầm hàng hóa Hải Phòng trên thị trường toàn cầu. Do đó, cần sự phối hợp đồng bộ và chặt chẽ hơn giữa "4 nhà". Trong đó, Nhà nước tạo cơ chế, chính sách và hành lang pháp lý thuận lợi; nhà nông cung cấp sản phẩm chất lượng, tuân thủ quy trình để duy trì uy tín thương hiệu được bảo hộ; nhà khoa học cung cấp các sáng chế, giải pháp công nghệ số để nâng cao chất lượng sản phẩm; doanh nghiệp xuất khẩu chủ động đăng ký và thực thi quyền sở hữu trí tuệ.