'Né' xuất hóa đơn, hộ kinh doanh đối mặt rủi ro pháp lý

Vẫn "né" xuất hóa đơn

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP và Thông tư 32/2025/TT-BTC, từ ngày 1/6/2025, hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên trong các lĩnh vực như: ăn uống, lưu trú, siêu thị, bán lẻ… phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền. Quy định này nhằm tăng minh bạch, chống thất thu ngân sách và hiện đại hóa quản lý thuế.

Loại hóa đơn này được lập ngay tại thời điểm bán hàng và truyền trực tiếp tới hệ thống quản lý của cơ quan thuế, giúp ghi nhận doanh thu chính xác và kịp thời. Điểm đáng chú ý là hóa đơn từ máy tính tiền không yêu cầu chữ ký số, thao tác nhanh, dễ tích hợp với phần mềm quản lý bán hàng, tiết kiệm thời gian và hạn chế rủi ro mất, hỏng hóa đơn.

Tại Hải Phòng, nhiều hộ đã chấp hành tốt, nhưng vẫn có trường hợp chưa triển khai. “Mặc dù đã được cơ quan thuế tuyên truyền, hướng dẫn chi tiết, song vẫn còn một số hộ chưa thực hiện chuyển đổi. Nguyên nhân chủ yếu là tâm lý ngại thay đổi, chưa quen sử dụng phần mềm, công nghệ và lo ngại phí đầu tư thiết bị ban đầu. Điều này gây khó khăn cho việc triển khai”, ông Vũ Đăng Khoa, Phó Trưởng Thuế cơ sở 9 thành phố Hải Phòng cho biết.

Đáng lo ngại, một số hộ kinh doanh đã yêu cầu khách thanh toán bằng tiền mặt để “né” xuất hóa đơn. Đây có thể coi là hành vi vi phạm pháp luật về hóa đơn và thuế, nhằm tránh bị ghi nhận doanh thu thực tế. Từ đó có thể gây thất thu ngân sách và làm suy giảm hiệu quả của chính sách hóa đơn điện tử.

Ngày 30/7/2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc đã ký ban hành Công điện 124/CĐ-TTg yêu cầu xử lý nghiêm hành vi này. Công điện nhấn mạnh sẽ xử lý nghiêm theo quy định các trường hợp vi phạm, nhất là đối với các tổ chức, đơn vị, cá nhân có hành vi cố tình thanh toán bằng tiền mặt để trốn thuế, vi phạm pháp luật.

Theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn, hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ thuộc diện bắt buộc sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, truy thu thuế dựa trên doanh thu thực tế.

Trường hợp vi phạm ở mức nghiêm trọng, có dấu hiệu gian lận hoặc trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 và 2025.

Các chế tài này không chỉ nhằm răn đe mà còn thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc thiết lập kỷ cương tài chính, bảo đảm mọi hoạt động kinh doanh đều được giám sát minh bạch, công bằng.

Tháo gỡ

Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đem lại lợi ích cho cả hộ kinh doanh và cơ quan quản lý. Với hộ kinh doanh, đây là công cụ giúp quản lý doanh thu minh bạch, giảm sai sót, tiết kiệm thời gian, nâng cao uy tín. Với cơ quan quản lý, dữ liệu được truyền trực tuyến giúp giám sát thực tế, chống thất thu, phát hiện kịp thời gian lận.

Để quy định đi vào thực chất, ngành thuế cần tiếp tục tuyên truyền, tập huấn tại các chợ, khu phố, xây dựng kênh phản hồi nhanh, đồng thời tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi cố tình vi phạm.

Về phía ngân hàng và nhà cung cấp dịch vụ, cần đưa ra gói giải pháp đồng bộ, chi phí hợp lý, hỗ trợ kỹ thuật tận nơi. Bà Phạm Minh Đào, Phó Giám đốc Vietcombank Hải Dương chia sẻ: “Chúng tôi đã hợp tác với nhiều nền tảng công nghệ như: MISA, KiotViet, VietQRPay để cung cấp giải pháp quản trị tài chính, kế toán và bán hàng cho hộ, cá nhân kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ. Qua đó từng bước hỗ trợ họ chuyên nghiệp hơn trong nghiệp vụ tài chính điện tử”.

Các doanh nghiệp công nghệ cần tối ưu phần mềm, bảo đảm bảo mật, giao diện thân thiện, tương thích với nhiều thiết bị phổ biến. Chính quyền địa phương có thể cân nhắc chính sách hỗ trợ phí thuê bao phần mềm hoặc miễn, giảm tạm thời cho hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt ở vùng khó khăn.

Song song với đó, người tiêu dùng cần hình thành thói quen yêu cầu hóa đơn khi mua hàng, một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để buộc hộ kinh doanh thực hiện đúng quy định.

Đối với những hộ còn e ngại, giải pháp là đơn giản hóa quy trình sử dụng, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật tại chỗ và tổ chức các buổi hướng dẫn thực hành. Khi nhận thấy việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền không chỉ là nghĩa vụ mà còn là lợi ích lâu dài, hộ kinh doanh sẽ chủ động hơn trong việc tuân thủ.

Quy định về hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền không đơn thuần là một thay đổi kỹ thuật, mà là bước tiến pháp lý nhằm hướng tới nền kinh doanh minh bạch, hiện đại và chuyên nghiệp. Việc chấp hành nghiêm sẽ giúp hộ kinh doanh tránh rủi ro pháp lý, nâng cao uy tín và đóng góp tích cực vào ngân sách cũng như sự lành mạnh của thị trường.