Bảo hiểm xã hội bắt buộc với hộ kinh doanh cá thể - Bước tiến mở rộng an sinh

Chính sách thiết thực

Chị Ngô Thị Thùy, 35 tuổi, chủ hộ kinh doanh trên địa bàn phường Thiên Hương cho biết: "Trước đây, vì không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nên tôi tham gia bảo hiểm thương mại để đề phòng ốm đau. Từ 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 bổ sung hộ kinh doanh cá thể thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, tôi đăng ký tham gia. Đây là cách khi về già, sức khỏe kém đi nhưng có lương hưu, tôi cũng không phải phụ thuộc vào con cháu. Trước đây chưa có quy định bắt buộc nên nhiều người vẫn còn do dự, giờ có quy định rõ ràng, mọi người yên tâm hơn khi tham gia".

Tương tự, chị Nguyễn Hồng Hạnh, chủ hộ kinh doanh vật liệu xây dựng trên địa bàn phường Hải An chia sẻ: “Tôi từng được tuyên truyền về chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện nhưng còn do dự, nay thuộc trường hợp bắt buộc tham gia nên tôi cũng cố gắng chấp hành theo đúng quy định. Vấn đề mà đông đảo chủ hộ kinh doanh quan tâm nhất hiện nay là cách đóng, mức đóng, phương thức đóng cụ thể ra sao để có thể chủ động tham gia”.

Theo Phó trưởng Phòng Quản lý thu và phát triển người tham gia (Bảo hiểm xã hội Hải Phòng) Lương Hoàng Hải, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, chủ hộ kinh doanh tham gia bảo hiểm xã hội đóng 25% trên mức thu nhập làm căn cứ đóng (22% vào quỹ hưu trí, tử tuất và 3% vào quỹ ốm đau, thai sản). Mức thu nhập này do chủ hộ lựa chọn nhưng không thấp hơn mức tham chiếu, tạm thời bằng mức lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng/tháng. Như vậy, mức đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất là 585.000 đồng/tháng và mức cao nhất có thể lên tới 11,7 triệu đồng/tháng (nếu chủ hộ chọn mức thu nhập bằng 20 lần mức lương cơ sở).

Chủ hộ kinh doanh có thể lựa chọn phương thức đóng hằng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu. Về quyền lợi, chủ hộ kinh doanh tham gia được hưởng lương hưu, chế độ ốm đau, thai sản, tử tuất, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp. Ngoài ra, trường hợp chủ hộ kinh doanh đang tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và bảo hiểm y tế hộ gia đình khi chuyển sang bảo hiểm xã hội cho chủ hộ kinh doanh mà có các tháng trùng nhau sẽ được hoàn trả lại tiền.

Mặt khác, vì đây là chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc nên chủ hộ kinh doanh đều phải tham gia, nếu không tham gia đúng quy định có thể bị xử phạt hành chính tối đa lên đến 75 triệu đồng. Vì luật mới triển khai, trước mắt, cơ quan bảo hiểm xã hội tăng cường tuyên truyền, phổ biến để hộ kinh doanh nắm được chính sách, mục tiêu vẫn là mong muốn người dân hiểu, đồng thuận và tự giác thực hiện.

Rà soát, đôn đốc thực hiện

Để đưa quy định mới nhanh chóng lan tỏa vào cuộc sống, cuối tháng 7-2025, cơ quan bảo hiểm xã hội phối hợp các địa phương thông tin, tuyên truyền chính sách bảo hiểm xã hội bắt buộc đến chủ hộ kinh doanh cá thể. Phó giám đốc Bảo hiểm xã hội Hải Phòng Vũ Đức Khiên cho biết, việc tổ chức hội nghị tuyên truyền chuyên đề lần này không chỉ thông tin về những điểm mới của luật, còn là dịp đối thoại, trao đổi, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc nhằm hỗ trợ các hộ kinh doanh nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình, bảo đảm thực hiện đúng quy định.

Theo đó, để hoàn thành chỉ tiêu phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, Bảo hiểm xã hội Hải Phòng chỉ đạo bảo hiểm xã hội cơ sở triển khai một số nội dung trọng tâm. Cụ thể, đối với danh sách chủ hộ kinh doanh chưa thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm xã hội cơ sở xây dựng kịch bản phát triển người tham gia và kế hoạch tuyên truyền, vận động chủ hộ tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình.

Đối với nhóm hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, nộp thuế theo phương pháp kê khai, bảo hiểm xã hội cơ sở thực hiện rà soát, đối chiếu, kiểm tra, phân loại; xây dựng kế hoạch và tổ chức hội nghị làm việc trực tiếp với các chủ hộ để phát triển người tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp và bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp theo quy định và yêu cầu hoàn thành trước ngày 30-9-2025.

Bên cạnh đó, bảo hiểm xã hội cơ sở gửi thông tin đến các cơ quan quản lý cấp xã và thành phố, đồng thời báo cáo Bảo hiểm xã hội thành phố để tổng hợp, đánh giá nghiệm thu kết quả trước ngày 5 hằng tháng. Định kỳ hằng quý, bảo hiểm xã hội cơ sở lập danh sách các đơn vị, lao động có kê khai thuế thu nhập cá nhân nhưng thực tế không làm việc, không hưởng tiền lương hoặc thu nhập (nếu có) và gửi cơ quan Thuế cùng cấp để đề nghị kiểm tra, xử lý theo quy định.