Cho con học trước khi vào lớp 1: Đừng ép 'quả xanh chín sớm'

Những “quả xanh” bị ép chín

Tuần 2 buổi, mỗi buổi 2-3 giờ, bé Nguyễn Hoàng L, hơn 5 tuổi, ở phường An Biên, lại được mẹ chở đi học chữ. Với L, những hôm “cõng” chữ trên lưng thật buồn chán vì khi đi đón, bao giờ mẹ cũng trao đối với mẹ các bạn để hỏi con họ viết tốt không, tính toán thành thạo chưa. Tối đến, mẹ sẽ kiểm tra vở, nếu chưa ưng, bé có thể ngồi tô chữ thêm 1-2 tiếng. Khi bị phản đối việc cho con học quá sớm, chị Đỗ Thị Tr, mẹ cháu phân trần: Trong lớp hầu như gia đình nào cũng cho con đi học trước bởi “nghe nói” chương trình Giáo dục phổ thông 2018 dạy khác với chương trình 2006. Học sinh nhận biết vần luôn chứ không ghép từng chữ cái như xưa. Nhiều bạn trong nhóm giờ đọc được cả chữ ghép khó trong khi con mình đánh vần vẫn không xong. "Mỗi lần dạy học, con thì mếu máo, bố mẹ thì mệt mỏi vì con không tập trung, kiểu này chắc phải xin cô tăng buổi để theo kịp các bạn"- Chị Tr tâm sự.

Cũng chưa từng mua quyển sách giáo khoa lớp 1 và chỉ “nghe nói” chương trình mới kiến thức nặng, mà cháu Phạm Trần Hải Đ, con gái chị Bùi Ngọc H, khi sang lớp 5 tuổi được mẹ cho vào “lò luyện”. Chị H thừa nhận, vì chuyện này mà gia đình lục đục bởi chồng chị phản đối ép con học sớm. Tuy nhiên, khi nghe đồng nghiệp “truyền kinh nghiệm”, trong lớp đa số các bạn biết chữ, con mình chưa biết sao theo kịp các bạn nên chị cương quyết cho con đi học. Mỗi lần đi học là một lần cả gia đình, từ bố mẹ, ông bà phải ra sức làm "công tác dân vận", dỗ dành, hứa hẹn về có quà bé mới chịu đi.

Trước thực trạng có nhiều gia đình cho con đi học trước khi vào lớp một, ông Trần Hữu Độ, Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Hải Phòng cho rằng: Việc cho con học chữ sớm từ 4, 5 tuổi là không cần thiết. Về vấn đề này, Bộ Giáo dục và Đào tạo từng có văn bản yêu cầu các Sở Giáo dục và Đào tạo đẩy mạnh tuyên truyền để cha mẹ học sinh và xã hội nhận thức đúng tác hại của việc dạy trước chương trình, không cho trẻ học trước chương trình lớp 1 và nghiêm cấm giáo viên tổ chức hoặc tham gia dạy học trước chương trình lớp một. Thế nhưng, dù không khuyến khích, kể cả khi Thông tư 29 của Bộ Giáo dục và Đào tạo cấm dạy thêm học sinh tiểu học, khiến các lớp "luyện" trước khi vào lớp 1 giảm hẳn, nhưng nhiều gia đình vẫn tìm mọi cách cho con đi học trước, ép “quả xanh chín sớm”, mà không lường trước những hậu quả tai hại sau này.

Chuẩn bị tâm thế tốt cho con

Là nhà giáo có nhiều năm công tác trong ngành mầm non, cô Nguyễn Kim Tuyến, Hiệu trưởng Trường mầm non Bạch Đằng (phường Hồng Bàng) không tán thành việc cho trẻ mầm non học trước lớp 1. Cô Tuyến phân tích: Với trẻ mầm non, hoạt động giáo dục được tổ chức qua các hình thức trực quan gồm cả trực quan hoạt động (sử dụng các hoạt động thực tế, trải nghiệm) và trực quan trừu tượng (hình ảnh, mô hình, video...) để giúp trẻ tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả; khác với học sinh tiểu học là hoạt động học. Việc ép trẻ học quá sớm khi tư duy và tâm lý chưa sẵn sàng có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Đồng quan điểm, cô Nguyễn Thị Sinh, Hiệu trưởng Trường mầm non Cát Bi (phường Hải An) bổ sung: Trẻ mầm non có hệ xương chưa phát triển hoàn chỉnh, đặc biệt cột sống. Việc ngồi học trong thời gian dài, trẻ chưa có ý thức tự điều chỉnh tư thế rất dễ hình thành thói quen ngồi lệch, cúi sát vở, vẹo đầu sang một bên dẫn đến nguy cơ cận thị sớm. Ngoài ra, trẻ mầm non chưa đủ lực bàn tay và sự linh hoạt ở ngón tay để cầm bút đúng cách. Nếu ép viết sớm, trẻ sẽ cầm bút sai tư thế rất khó chỉnh sửa khi đã thành thói quen, dẫn đến viết xấu, nhanh mỏi tay, ảnh hưởng đến tốc độ viết và nét chữ sau này.

Ở góc độ giáo dục học, cô Nguyễn Kim Tuyến cho rằng, gia đình không cần quá lo lắng việc trẻ không biết gì khi vào lớp một mà ép con học trước. Bởi chương trình giáo dục được tính toán chương trình phân bổ phù hợp từng cấp học. Với trẻ mầm non, đến học kỳ 2 lớp 5 tuổi, giáo viên sẽ dạy cho trẻ những kỹ năng cơ bản như ngồi đúng tư thế, tập tô theo nét mờ của chữ, biết quy tắc đọc (từ trái sang phải), làm quen cách đọc, phát âm, nhận biết con số, chữ cái làm tiền đề cho trẻ vào lớp 1.

"Cách tốt nhất gia đình chuẩn bị tâm thế cho trẻ thay đổi từ môi trường chơi là chủ yếu ở bậc mầm non sang học là chủ yếu ở bậc tiểu học; rèn cho trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân, giao tiếp với bạn mới, cô giáo mới, môi trường mới, đây mới là những hành trang thiết thực cho trẻ khi bước vào lớp một" – Cô Tuyến nhấn mạnh.