Đẩy lùi gian lận thương mại trong thời đại số

Phát hiện, xử lý nhiều vụ việc

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã thúc đẩy sự bùng nổ của các sàn giao dịch trực tuyến như Shopee, Lazada, cùng với hoạt động mua bán trên mạng xã hội như Facebook, TikTok. Xu hướng tiêu dùng đang dần chuyển từ mua sắm truyền thống sang mua sắm online. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của hàng giả, hàng hoá nhập lậu.

Để đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, thời gian qua, Chi cục Quản lý thị trường thành phố Hải Phòng chỉ đạo các đơn vị trực thuộc nắm chắc tình hình, thu thập, tiếp nhận xác minh, đề xuất giải pháp đấu tranh phòng, chống các hành vi vi phạm trên môi trường thương mại điện tử. Để đấu tranh hiệu quả, đơn vị xác định phải ứng dụng công nghệ thông tin trong thực thi công vụ, từ đó tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động thương mại điện tử. Đây là giải pháp hữu hiệu để kịp thời phát hiện, xử lý hành vi vi phạm liên quan đến thương mại điện tử, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế số.

Thời gian qua, lực lượng quản lý thị trường thành phố đã phát hiện và xử lý nhiều vụ gian lận thương mại trên môi trường mạng. Cụ thể, vào tháng 1/2025, anh Nguyễn Xuân Đại, chủ hộ kinh doanh cửa hàng Oh Oh Xinh tại phường Lê Thanh Nghị, bị xử phạt vi phạm hành chính hơn 27 triệu đồng và buộc tiêu hủy toàn bộ sản phẩm thời trang giả mạo nhãn hiệu. Trước đó, vào tháng 12/2024, Đội Quản lý thị trường số 9 đã kiểm tra đột xuất cửa hàng này và phát hiện hơn 800 sản phẩm thời trang giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng như Adidas, Nike, Hermes, với tổng trị giá hàng hóa vi phạm lên tới hơn 39 triệu đồng.

Qua kiểm tra, Đội Quản lý thị trường số 1 đã phát hiện hộ kinh doanh Đức Hiệp HD Mobile ở xã Hà Bắc kinh doanh hàng hóa nhập lậu, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ và không niêm yết giá theo quy định. Vào tháng 1/2025, hộ kinh doanh này bị phạt hành chính gần 49 triệu đồng, đồng thời tịch thu 25 chiếc điện thoại iPhone và 2.010 miếng dán điện thoại, với tổng trị giá hàng hóa vi phạm hơn 160 triệu đồng.

Trong 6 tháng năm 2025, Chi cục Quản lý thị trường thành phố Hải Phòng kiểm tra 216 vụ việc, xử lý 197 vụ vi phạm, tổng số tiền xử phạt hơn 3,3 tỷ đồng; tiêu hủy hàng hóa vi phạm trị giá hơn 7,6 tỷ đồng.

Tập trung rà soát, kiểm tra các gian hàng trực tuyến

Theo đánh giá của Chi cục Quản lý thị trường thành phố Hải Phòng, đối tượng buôn bán hàng lậu, hàng giả, hàng nhái trên môi trường số thường ẩn mình dưới nhiều hình thức như lập nhiều tài khoản ảo, sử dụng tên giả, thông tin liên hệ không chính xác hoặc liên tục thay đổi. Nhiều trường hợp tận dụng hình thức livestream bán hàng để giao dịch trực tiếp, không có địa chỉ hoặc bất kỳ thông tin nào về cửa hàng. Ngoài ra, việc sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh, trung gian thanh toán online cũng khiến quá trình phát hiện và chứng minh hành vi vi phạm phức tạp hơn.

Không gian mạng không có ranh giới lãnh thổ, cá nhân hoặc một nhóm có thể điều hành nhiều gian hàng online từ bất kỳ đâu, kể cả ở nước ngoài. Đối tượng có thể lưu giữ hàng tại nhiều kho nhỏ, phân tán ở nhiều địa phương để tránh bị kiểm tra đồng loạt. Việc xác minh danh tính của người vi phạm, cũng như địa chỉ chính xác kho hàng gặp nhiều khó khăn và mất nhiều thời gian, công sức.

Trong khi đó, một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng vẫn giữ thói quen mua hàng theo giá rẻ, dễ bị thu hút bởi quảng cáo “giá sốc” mà bỏ qua yếu tố về nguồn gốc, chất lượng. Thậm chí, một số người tiêu dùng biết là hàng nhái, hàng giả, nhưng vẫn mua vì tâm lý “rẻ thì dùng tạm”. Ngoài ra, nhiều người khi phát hiện vi phạm nhưng không chủ động tố giác, không cung cấp thông tin cho lực lượng chức năng, làm giảm sự lan tỏa của phong trào “nói không với hàng giả” trong cộng đồng.

Để tiếp tục thực hiện hiệu quả công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, đặc biệt là trên không gian mạng, Chi cục Quản lý thị trường thành phố thường xuyên rà soát, kiểm tra các gian hàng trực tuyến, đặc biệt trên nền tảng Facebook và các tài khoản livestream bán hàng. Công khai danh sách các tổ chức, cá nhân vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhằm răn đe, tạo tính minh bạch và nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp kinh doanh trực tuyến. Tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng như Công an, Hải quan, Thuế… thiết lập các đầu mối liên lạc nhanh để xử lý kịp thời các vụ việc phát sinh. Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu về kỹ năng nhận diện và xử lý vi phạm trên không gian mạng. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, khuyến khích người dân tích cực tham gia vào công tác phòng chống hàng giả, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động thương mại điện tử.