Giúp người cao tuổi thoát bẫy lừa đảo qua điện thoại

Nạn nhân nhiều vụ lừa đảo là người cao tuổi

Những vụ việc tưởng chừng đơn giản, thậm chí “cũ kỹ” như chiêu thức giả danh công an, cán bộ nhà nước, nhưng vẫn khiến nhiều người cao tuổi trên địa bàn thành phố Hải Phòng mắc lừa, cho thấy khoảng trống đáng lo ngại trong công tác bảo vệ, hướng dẫn và hỗ trợ người cao tuổi thoát bẫy lừa.

Đơn cử ngày 9/10/2025, bà P.T.M. (sinh năm 1945, ở thôn Lương Xá, xã Yết Kiêu) nhận cuộc gọi từ người tự xưng là cán bộ Công an xã Yết Kiêu và Công an Hà Nội, thông báo bà đang “mắc nợ ngân hàng” hơn 38 triệu đồng và liên quan đến một vụ án hình sự. Đối tượng yêu cầu bà nhanh chóng rút tiền gửi tiết kiệm và chuyển vào “tài khoản xác minh”. Trên đường đến ngân hàng, bà M. kịp dừng chân tại trụ sở UBND xã để hỏi. Nhờ đó, lực lượng Công an xã đã ngăn chặn kịp thời, giúp bà không bị mất tiền.

Trước đó, ông P.L.K. gần 70 tuổi, ở xã Kiến Hải đến quầy giao dịch của Agribank Chi nhánh Đại Hợp Hải Phòng để rút toàn bộ số tiền tiết kiệm của mình, sau đó yêu cầu nhân viên ngân hàng chuyển vào số tài khoản có tên là HOANG HUU LUYEN mở tại Vietcombank mà chính ông cũng không biết là ai.

Cách đó mấy ngày, ông nhận được cuộc điện thoại từ số lạ, đối tượng tự xưng là Công an thành phố Hà Nội và thông báo vợ chồng ông có liên quan đến đường dây mua bán ma túy, rửa tiền, yêu cầu ông bà hợp tác điều tra, nếu không sẽ bị bắt và việc chuyển tiền vào tài khoản trên là một trong những biện pháp để xác minh làm rõ.

Chúng hứa hẹn sau khi xác minh làm rõ sẽ trả lại ngay lập tức, tuy cũng nghi ngờ song vì muốn nhanh chóng thoát ra khỏi rắc rối nên ông K. vẫn làm theo yêu cầu. Trong quá trình giao dịch, nhân viên Agribank chi nhánh Đại Hợp Hải Phòng nhận thấy khách hàng có biểu hiện lo lắng, bất an, đồng thời liên tục nhận được điện thoại hối thúc chuyển tiền nên đã kịp thời phối hợp cơ quan công an vận động, thuyết phục, giúp ông K. hiểu rõ việc bị kẻ xấu lừa đảo.

Trên đây là hai trong số nhiều vụ lừa đảo mà nạn nhân là người cao tuổi. Với tâm lý sợ rắc rối pháp lý, ngại va chạm và thiếu kỹ năng công nghệ, người cao tuổi đang trở thành “miếng mồi” để tội phạm mạng nhắm tới. Có thể nói, hành vi lừa đảo với những thủ đoạn trên quá quen thuộc và được cảnh báo rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, song người cao tuổi vẫn bị "sập bẫy" vì thiếu thông tin và khả năng nhận diện lừa đảo còn hạn chế.

Tại họp báo về tình hình kết quả công tác công an quý III, nhiệm vụ công tác trọng tâm các tháng cuối năm 2025 do Bộ Công an tổ chức, Đại tá Lê Khắc Sơn, Phó cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự thông tin: Tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng trong quý III/2025 phức tạp hơn, tuy giảm về số vụ nhưng chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm. Tội phạm lừa đảo chiếm đến trên 50%, trong đó lừa đảo trên không gian mạng chiếm đến 59%, gây thiệt hại tương đối lớn về tài sản, nhiều vụ việc bị hại số tiền lên tới hàng tỷ đồng.

Thời gian vừa qua, Cục Cảnh sát hình sự đã trực tiếp phối hợp với Công an địa phương triển khai điều tra, khám phá một số chuyên án, vụ án, trong đó có vụ án đã bắt giữ gần 200 đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản mà nạn nhân chủ yếu là người cao tuổi.

Kết hợp phòng ngừa và phát hiện sớm

Công an thành phố đã chỉ ra một số thủ đoạn lừa đảo phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng, gồm: Giả danh cơ quan chức năng, giả mạo tai nạn, giả mạo nhân viên nhà mạng và các hình thức lừa đảo khác như giả mạo nhận quà tặng, kêu gọi từ thiện, chuyển nhầm tiền, giả mạo khuôn mặt và giọng nói bằng Deepfake AI, giả mạo tin nhắn trúng thưởng từ các trang thương mại điện tử...

Trước tình hình lừa đảo ngày càng tinh vi, Công an thành phố khuyến cáo các gia đình có người cao tuổi cần tăng cường giao tiếp, dành thời gian gần gũi, trò chuyện và tuyên truyền, cảnh báo người cao tuổi về các phương thức, thủ đoạn lừa đảo trên mạng. Hướng dẫn người cao tuổi cách sử dụng các thiết bị công nghệ và mạng xã hội một cách an toàn, đồng thời giải thích rõ về các nguy cơ tiềm ẩn. Cân nhắc kỹ lưỡng việc để người cao tuổi sử dụng các ứng dụng ngân hàng hoặc liên kết tài khoản ngân hàng để tránh bị lừa đảo.

Khi người cao tuổi nhận được các cuộc gọi hoặc tin nhắn có dấu hiệu lừa đảo, cần thông báo ngay cho con cháu, người thân để được hỗ trợ và giải quyết. Công an cũng cảnh báo không chuyển tiền cho bất kỳ ai thông qua điện thoại, internet mà chưa biết rõ về người nhận. Cơ quan thực thi pháp luật không làm việc qua điện thoại, trong trường hợp cần sẽ mời người dân đến trụ sở. Trường hợp có nghi ngờ về hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người dân kịp thời thông báo cho cơ quan có thẩm quyền, cơ quan công an nơi gần nhất để được tiếp nhận và hướng dẫn giải quyết.

Ông Phạm Quang Sản, Phó chủ tịch Hội Người cao tuổi thành phố Hải Phòng thông tin, sau hợp nhất, Hải Phòng có hơn 714 nghìn người cao tuổi. Trên cơ sở chỉ đạo của Trung ương hội, trước thực trạng phức tạp của các vụ lừa đảo xảy ra với người cao tuổi hiện nay, hội tăng cường tuyên truyền, chia sẻ thông tin tới các hội, chi hội cơ sở về các thủ đoạn lừa đảo. Vận động các hội, chi hội quan tâm hơn tới hội viên, tổ chức các câu lạc bộ sinh hoạt đều đặn, đổi mới hình thức hoạt động, thu hút hội viên người cao tuổi tham gia.

Dự báo thời gian tới, tình hình tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản, nhất là lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên internet tiếp tục có nhiều diễn biến phức tạp. Bởi vậy, giải pháp căn cơ và lâu dài nhất để “phòng bệnh” là người cao tuổi cần được trang bị khả năng nhận biết nguy cơ, phản ứng đúng và biết tìm đến sự hỗ trợ kịp thời.

Công an, Hội Người cao tuổi và các tổ chức xã hội cần phối hợp xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn nhận diện lừa đảo, chương trình hỗ trợ người cao tuổi sử dụng công nghệ an toàn, hay mạng lưới tư vấn cộng đồng để khi người cao tuổi gặp tình huống bất thường có thể gọi để được tư vấn thay vì tự xử lý.

Lực lượng công an, hệ thống ngân hàng tiếp tục phối hợp chặt chẽ, nâng cao chất lượng định danh tài khoản điện thoại, tài khoản ngân hàng, từ đó làm sạch toàn bộ hệ thống cơ sở dữ liệu tài khoản ngân hàng, tiến tới các tài khoản ngân hàng phải được mở tài khoản chính chủ, qua đó sớm phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người dân.