Xây dựng khung pháp lý phát triển kinh tế số: Cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững

Hoạt động này là một phần trong khuôn khổ chương trình "Đối thoại pháp quyền Việt - Đức", một sáng kiến hợp tác lâu dài giữa hai quốc gia được ký kết từ năm 2009 và đã được gia hạn nhiều lần.

Hội thảo quốc tế quy tụ các chuyên gia pháp lý, nhà hoạch định chính sách, học giả và đại diện doanh nghiệp hàng đầu từ Việt Nam và Đức, nhằm theo đuổi một mục tiêu kép mang tính chiến lược.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Nguyễn Đức Minh, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam nhấn mạnh: Nghị quyết 57-NQ/TW Bộ Chính trị Việt Nam ban hành ngày 22/12/2024 về “Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” xác định thể chế, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược là “những nội dung trọng tâm, cốt lõi, trong đó thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước”. Nghị quyết đặt chuyển đổi số và kinh tế số vào khung chính sách phát triển lớn của quốc gia, và từ đó việc xây dựng khung pháp lý và thể chế cho kinh tế số là một phần trong đó.

Theo PGS.TS Nguyễn Đức Minh, kinh tế số không chỉ là một lĩnh vực mới, mà là động lực then chốt cho tăng trưởng và năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của công nghệ, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn hay fintech cũng đặt ra nhiều thách thức cho hệ thống pháp luật và quản trị. Vì vậy, việc xây dựng một khung pháp lý phù hợp, linh hoạt và tiên tiến là yêu cầu tất yếu để định hướng phát triển đúng hướng và bền vững.

Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cho hay, trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá thể chế cho chuyển đổi số, và Việt Nam cùng với Đức vừa ký Công ước quốc tế về an ninh mạng ký vào ngày 25/10/2025 tại Hà Nội thì việc xây dựng khung pháp lý cho phát triển kinh tế số chính là điểm gặp gỡ giữa hai mục tiêu lớn mà Việt Nam và Đức cùng chia sẻ: đó là thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đồng thời bảo đảm pháp quyền, trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đức Minh tin tưởng, thông qua những trao đổi chuyên sâu tại hội thảo sẽ tìm ra những định hướng chính sách thực tiễn, góp phần định hình chính sách tốt hơn cho chuyển đổi số tại Việt Nam, tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và thúc đẩy một hệ sinh thái số an toàn, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh hơn trên con đường phát triển kinh tế số an toàn, sáng tạo và bền vững nhân văn, lấy người dân làm trung tâm; đồng thời đề nghị Viện Nhà nước và Pháp luật sau Hội thảo, có báo cáo chắt lọc, tư vấn chính sách gửi Viện Hàn lâm tham khảo, tư vấn cho Đảng và Quốc hội, Chính phủ.

TS Phạm Thị Thúy Nga, Viện trưởng Nhà nước và Pháp luật và Bà Vanessa Steinmetz, Giám đốc Quốc gia FNF Việt Nam, cùng nhấn mạnh rằng một khung pháp lý hiện đại, minh bạch không phải là rào cản, mà chính là nền tảng thiết yếu để kiến tạo "lòng tin số". Lòng tin của người tiêu dùng, doanh nghiệp và nhà đầu tư sẽ là động lực tăng trưởng bền vững nhất cho kinh tế số Việt Nam, vốn đặt mục tiêu đóng góp 30% GDP vào năm 2030.

Tại Hội thảo quốc tế, các đại biểu tiến hành phân tích sâu sắc, đa chiều về những khó khăn, thách thức về mặt thể chế mà Việt Nam đang đối mặt trong quá trình phát triển kinh tế số; đồng thời hướng đến việc chuyển hóa những kinh nghiệm thực tiễn, những thông lệ tốt nhất (best practices) và cả những bài học được đúc kết từ quá trình xây dựng pháp luật của Đức và Liên minh Châu Âu (EU) thành các khuyến nghị chính sách cụ thể, hữu ích và khả thi cho Việt Nam.

Hội thảo khẳng định, việc hoàn thiện thể chế chính là xây dựng một "đường băng" vững chắc để kinh tế số Việt Nam cất cánh bền vững. Các khuyến nghị chính sách cốt lõi được đúc kết bao gồm: Xây dựng lộ trình thành lập một Cơ quan bảo vệ dữ liệu độc lập; Ban hành một luật khung về thử nghiệm đổi mới sáng tạo (Sandbox) áp dụng cho nhiều lĩnh vực; Triển khai chương trình hành động quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn thẩm định chuỗi cung ứng bền vững (ESG); Tích hợp các mục tiêu và chỉ số về bền vững vào Chương trình Chuyển đổi số quốc gia; Xây dựng một khung pháp lý riêng về chia sẻ dữ liệu giữa khu vực công và Khu vực tư./.