Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định: “Tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ thật sự trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân; nâng cao chất lượng công tác giám sát, phản biện xã hội, đóng góp ý kiến của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân; nghiên cứu, ban hành cơ chế để nhân dân tham gia xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”.
Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân trong giám sát đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp, Đảng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, quy định, hướng dẫn cụ thể về nội dung này. Triển khai các quy định của Đảng về giám sát cán bộ, đảng viên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng đã xây dựng, ban hành Thông tri số 10/TT-MTTW-BTT ngày 22/9/2020 về hướng dẫn Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp thực hiện giám sát cán bộ, đảng viên và công tác cán bộ.
Thông tri số 10/TT-MTTW-BTT hướng dẫn cụ thể về đối tượng và phạm vi, nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành giám sát cán bộ, đảng viên và công tác cán bộ của hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp. Một trong những nội dung giám sát được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chú trọng triển khai thực hiện ở cơ sở là công tác giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú. Xác định giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú là một nhiệm vụ quan trọng, mới và khó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tích cực, chủ động, phát huy vai trò, trách nhiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân
Giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên
Công tác giám sát đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú chú trọng vào giám sát tính gương mẫu, việc thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí; chống phô trương hình thức; đảng viên cần có thái độ khiêm tốn, trung thực, dũng cảm, kỷ luật, tự giác, đoàn kết, thống nhất. Mặt trận Tổ quốc giám sát thông qua theo dõi, phát hiện sớm các biểu hiện, hành vi có dấu hiệu "suy thoái", tham nhũng, lãng phí; sa vào các tệ nạn xã hội, vi phạm thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, chuẩn mực đạo đức gia đình và xã hội; sống ích kỷ, thực dụng, vụ lợi, lo vun vén cá nhân, thiếu trách nhiệm, vô cảm trước những khó khăn, bức xúc, lợi ích chính đáng của Nhân dân bị xâm phạm.
Mặt trận thực hiện giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú về gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân; tuyên truyền, vận động gia đình và Nhân dân trên địa bàn dân cư thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương nơi cư trú. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát, theo dõi về ý thức tham gia và vận động các thành viên trong gia đình tham gia các phong trào thi đua do địa phương phát động, xây dựng mối quan hệ gắn bó đoàn kết, xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư. Công tác giám sát cán bộ, đảng viên đã phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc ở khu dân cư, đồng thời giúp mỗi cán bộ, đảng viên tự ý thức tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối sống, tích cực tham gia các hoạt động, phong trào của địa phương, nêu gương cho người dân học tập và noi theo.
Thực tiễn công tác giám sát trong những năm qua cho thấy, đa số đảng viên chấp hành tốt chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương ở nơi cư trú. Nhiều đảng viên phát huy tốt vai trò cùng với cấp ủy, chi bộ vận động Nhân dân tham gia bảo vệ môi trường, xây dựng công trình công cộng; gương mẫu, đi đầu thực hiện các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, tích cực đóng góp Quỹ "Đền ơn đáp nghĩa", "Vì người nghèo", ủng hộ, giúp đỡ đồng bào bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt dịch Covid-19 và cơn bão số 3 (Yagi) vừa qua.
Tuy nhiên, còn không ít cán bộ, đảng viên chưa tự giác tham gia các phong trào của địa phương, việc thực hiện trách nhiệm của đảng viên còn "mờ nhạt", chưa thực sự gần gũi với Nhân dân, còn "xa dân"; thậm chí một số cán bộ, đảng viên còn có thái độ "thờ ơ", thiếu trách nhiệm. Đây là tình trạng khá phổ biến, diễn ra trong khoảng thời gian khá dài, cần được quan tâm, chấn chỉnh kịp thời. Bởi là cán bộ, đảng viên chỉ làm tốt chức trách, nhiệm vụ của mình chưa đủ, mà cần có trách nhiệm trước Nhân dân, với cộng đồng và xã hội. Để khắc phục tình trạng này, vừa qua, Đảng đã ban hành nhiều quy định cụ thể hơn về trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, đồng thời đề ra những giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên; đồng thời, đề cao vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân trong tham gia giám sát cán bộ, đảng viên về đạo đức, lối sống.
Giám sát về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú
Nội dung về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên đã được nêu trong một số quy định như: Quy định số 101-QĐ/TW ngày 7/6/2012 của Ban Bí thư, Quy định số 55-QĐ/TW ngày 19/12/2016 của Bộ Chính trị, Quy định số 08-QĐ/TW ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Quy định số 11-QĐ/TW ngày 18/2/2019 của Bộ Chính trị... Theo đó, mỗi cán bộ khi đứng trong hàng ngũ của Đảng đều phải chấp hành nghiêm túc các quy định, điều lệ của Đảng, có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, giữ gìn phẩm chất trong sáng, lối sống giản dị, phát huy vai trò tiền phong gương mẫu trước Nhân dân.
Giám sát việc nêu gương về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trước Nhân dân nơi cư trú là một trong những nội dung giám sát thường xuyên của Mặt trận ở cơ sở. Việc phát hiện sớm những biểu hiện "tự suy thoái", "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" của cán bộ, đảng viên để nhắc nhở kịp thời, giúp cho đảng viên tránh được những sai sót, vi phạm.
Mặt trận giám sát trách nhiệm nêu gương của đảng viên tập trung vào các nội dung như: có ý thức phục vụ Nhân dân, giữ gìn mối quan hệ đoàn kết ở khu dân cư, gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân; tuyên truyền, vận động gia đình và Nhân dân trên địa bàn dân cư thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương nơi cư trú; thực hiện quy ước, hương ước của khu dân cư, xóa bỏ hủ tục lạc hậu; thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội, tổ chức giỗ, tết, sinh nhật; tránh lãng phí, xa hoa, gây phản cảm trong xã hội.
Nội dung giám sát cán bộ, đảng viên là người đứng đầu cần tập trung vào giám sát việc thực hiện trách nhiệm tiếp dân, đối thoại trực tiếp, lắng nghe, nắm bắt ý kiến và phản ánh, kiến nghị của Nhân dân. Việc giám sát của Mặt trận thông qua giám sát thường xuyên, quá trình tìm hiểu, giao tiếp, thông qua các hội nghị, diễn đàn, tiếp xúc, trao đổi của cán bộ, đảng viên với Nhân dân.
Hằng năm, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cơ sở xây dựng kế hoạch giám sát với từng nội dung cụ thể, giao cho các Ban Công tác Mặt trận giám sát tại thôn, tổ dân phố. Việc giám sát được thực hiện theo hình thức tổ chức hội nghị hoặc qua nhận xét, đánh giá hàng năm của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể ở địa phương.
Việc giám sát nêu gương của cán bộ, đảng viên được Ban Công tác Mặt trận thực hiện nghiêm túc, mỗi thành viên được giao nhiệm vụ giám sát từng nhóm đảng viên với những nội dung cụ thể như: giám sát việc chấp hành các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; giám sát trách nhiệm của đảng viên, việc thực hiện Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; thực hiện quy định của xã, phường, thôn, tổ dân phố; tham gia các phong trào, cuộc vận động do địa phương phát động, chăm lo đời sống của Nhân dân.
Giám sát việc giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và Nhân dân ở nơi cư trú
Trách nhiệm của đảng viên đang công tác là thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và Nhân dân nơi cư trú được quy định tại Điều 2, Quy định số 213-QĐ/TW ngày 2/1/2020 của Bộ Chính trị. Đảng viên đang công tác ở nơi cư trú cần tham gia đầy đủ, nghiêm túc các cuộc họp định kỳ và các cuộc họp khác do cấp ủy nơi cư trú triệu tập. Tích cực tham gia góp ý kiến với chi ủy, chi bộ, đảng ủy cơ sở nơi cư trú về các công việc chung của địa phương, nhất là những vấn đề bức xúc ở thôn, bản, tổ dân phố. Tham gia các cuộc họp của Nhân dân nơi cư trú; thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, trưởng thôn, bản, tổ trưởng dân phố, Ban Công tác Mặt trận nơi cư trú để nắm bắt tình hình Nhân dân; phản ánh những ý kiến của Nhân dân tới cơ quan có thẩm quyền.
Cán bộ, đảng viên cần thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy, Ban Công tác Mặt trận nơi cư trú, thực hiện nắm bắt tình hình Nhân dân, phản ánh những ý kiến của Nhân dân tới cơ quan có thẩm quyền. Đảng viên phải là người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có ý thức xây dựng để giúp chính quyền địa phương tháo gỡ kịp thời những khó khăn, phối hợp giải quyết ngay những vướng mắc phát sinh từ cơ sở, xây dựng khu dân cư đoàn kết, đồng thời tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia góp ý, xây dựng chính quyền ở cơ sở.
Nhiều nơi, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã hướng dẫn Ban Công tác Mặt trận lấy ý kiến của Nhân dân về cán bộ, đảng viên tại khu dân cư, công khai số điện thoại của một số cán bộ lãnh đạo cấp phường, tổ chức lấy phiếu tín nhiệm của cán bộ, công chức địa phương và đảng viên sinh hoạt tại khu dân cư; ban hành quy chế công khai thông tin, xử lý các vấn đề được Nhân dân kiến nghị.
Từ việc tổng hợp, tiếp thu ý kiến, phát hiện của quần chúng ở khu dân cư, cấp ủy, chính quyền đã kịp thời phát hiện cán bộ, đảng viên có dấu hiệu vi phạm về đạo đức, lối sống, có biểu hiện "suy thoái", "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Qua giám sát cho thấy, đa số cán bộ, đảng viên có ý thức rèn luyện, nêu cao tinh thần trách nhiệm, thực hiện tốt nghĩa vụ của đảng viên. Bên cạnh đó, qua phản ánh còn có một số cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử thiếu tinh thần trách nhiệm, chưa thực hiện đầy đủ lời hứa trước cử tri và Nhân dân.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã phân công, chỉ đạo Ban Công tác Mặt trận các khu dân cư quản lý danh sách cán bộ, đảng viên sinh hoạt tại nơi cư trú theo từng địa bàn dân cư, phối hợp với chi ủy nhận xét cán bộ, đảng viên sinh hoạt tại nơi cư trú theo định kỳ và khi có đề nghị, yêu cầu thực hiện liên quan đến hồ sơ về công tác cán bộ, đảng viên. Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc đã chủ động phối hợp với các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội thực hiện giám sát cán bộ, đảng viên, phát huy vai trò của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, người có uy tín trong cộng đồng dân cư và vai trò của Nhân dân trong giám sát các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.
Một số địa phương đã triển khai thực hiện tốt công tác giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú. Tại Hà Nội, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hà Nội đã ban hành Hướng dẫn số 60/HD-MTTQ-BTT ngày 26/4/2018 về “Giám sát và nhận xét của Ban Công tác Mặt trận đối với đảng viên thường xuyên ở nơi cư trú, đang công tác tại các cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp”.
Hằng năm, Ban Công tác Mặt trận các thôn, khu dân cư đã gửi biên bản nhận xét đến các chi bộ để làm cơ sở đánh giá, xếp loại đảng viên. Công tác giám sát đảng viên nơi cư trú là hoạt động góp phần giúp đảng viên thực hiện tốt nghĩa vụ công dân nơi cư trú, củng cố mối quan hệ giữa Đảng với Nhân dân, có sự chỉ đạo sát sao của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hà Nội, sự vào cuộc của các cấp ủy Đảng. Mặt trận đã phát huy được vai trò nòng cốt của Ban Công tác Mặt trận để thực hiện có hiệu quả hoạt động giám sát đảng viên nơi cư trú. Chính vì vậy, khi đánh giá cán bộ, đảng viên, biên bản nhận xét của các Ban Công tác Mặt trận các thôn, khu dân cư đều được gửi đến các chi bộ để làm cơ sở đánh giá, xếp loại đảng viên.
Ở các tỉnh: Quảng Ninh, Tuyên Quang, Ninh Bình, Hà Tĩnh, Đăk Lắk, Vĩnh Long, Bến Tre… Mặt trận Tổ quốc đã xây dựng chương trình giám sát đối với cán bộ, đảng viên theo Quy định số 124-QĐ/TW để triển khai giám sát; đặt hòm thư tiếp nhận phản ánh của Nhân dân ở 100% các khu dân cư, định kỳ mở 1 lần/tuần, lập sổ theo dõi việc mở hòm thư, tổng hợp, báo cáo kết quả tiếp nhận thông tin phản ánh của Nhân dân thông qua hòm thư và các kênh khác theo quy định; Chỉ đạo các khu dân cư trong toàn tỉnh thực hiện việc niêm yết 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, 19 điều quy định đảng viên không được làm tại nhà văn hóa thôn, phố, nơi sinh hoạt cộng đồng để tạo điều kiện cho Nhân dân biết, nhận diện và tham gia giám sát.
Cấp xã tổ chức giám sát các đồng chí lãnh đạo diện Ban Thường vụ các huyện, thành ủy quản lý và một số cán bộ, công chức cấp xã, trong đó phân công mỗi tổ chức giám sát 1 đồng chí lãnh đạo chủ chốt cấp xã và 1 - 2 đồng chí cán bộ, công chức cấp xã; chỉ đạo Ban Công tác Mặt trận, các chi đoàn, chi hội và Nhân dân giám sát người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, cán bộ, đảng viên đang công tác về sinh hoạt nơi cư trú ở khu dân cư.
Kết quả hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân thời gian qua
Các cấp ủy địa phương quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức quán triệt về trách nhiệm của đảng viên ở nơi cư trú và vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong giám sát cán bộ, đảng viên. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cơ sở đã chủ động triển khai giám sát, thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mình, thực hiện công tác giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú đạt một số kết quả tích cực. Việc theo dõi, giám sát của Mặt trận đã giúp cho cấp ủy, chính quyền có đủ cơ sở để thực hiện đánh giá, nhận xét cán bộ, đảng viên, đồng thời nâng cao ý thức, trách nhiệm cán bộ, đảng viên.
Công tác giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú thời gian gần đây đã trở thành nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ban Công tác Mặt trận ở các địa phương đã thể hiện ngày càng tốt vai trò, trách nhiệm của mình trong theo dõi, giám sát cán bộ, đảng viên đang công tác về sinh hoạt tại địa phương, cơ sở. Mặt trận Tổ quốc các cấp đã chủ động phản ánh những biểu hiện suy thoái, phát hiện sớm những dấu hiệu vi phạm của cán bộ, đảng viên để cấp ủy kịp thời định hướng chỉ đạo giải quyết.
Công tác giám sát cán bộ, đảng viên tại nơi cư trú đã phát huy được vai trò của Nhân dân trong theo dõi, đánh giá về phẩm chất, lối sống và vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên, về quan hệ với Nhân dân nơi cư trú của đảng viên và gia đình. Thông qua hoạt động giám sát, Mặt trận Tổ quốc cùng các đoàn thể chính trị - xã hội đã kịp thời trao đổi, góp ý trên tinh thần xây dựng, thẳng thắn, tăng cường đoàn kết, nâng cao sự tin cậy, yêu mến của Nhân dân đối với cơ quan công quyền. Bên cạnh đó, hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú đã giúp cho cán bộ, đảng viên nâng cao trách nhiệm, nghiêm túc thực hiện các quy định, phát huy tinh thần gương mẫu, đồng thời vận động gia đình, người thân và Nhân dân cùng thực hiện nghiêm chủ trương, pháp luật của Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng khu dân cư đoàn kết, văn minh.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở địa phương đã phát huy tích cực vai trò của Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư, chủ động phối hợp chặt chẽ với chi bộ thôn, khu dân cư trong thực hiện nhận xét, đánh giá đảng viên nơi cư trú. Việc Ban Công tác Mặt trận tham gia nhận xét, đánh giá đảng viên sinh hoạt nơi cư trú đã giúp cho phần đánh giá khách quan hơn, thu thập được nhiều ý kiến góp ý của Nhân dân đối với đảng viên, giúp cho đảng viên về tham gia sinh hoạt nơi cư trú nhận thức rõ hơn trách nhiệm của mình đối với địa phương, cơ sở.
Việc thực hiện giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú còn một số hạn chế, khó khăn
Một số cấp ủy, tổ chức cơ sở Đảng nhận thức chưa đầy đủ về vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, chưa thực sự quan tâm chỉ đạo, quán triệt về trách nhiệm của cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú, một số nơi sự phối hợp giữa cấp ủy, chính quyền với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội các cấp chưa chặt chẽ, công tác giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú còn hình thức.
Việc triển khai giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú ở nhiều nơi chưa thực sự mang lại hiệu quả cao, trong quá trình thực hiện còn gặp một số khó khăn như: Việc giới thiệu đảng viên đang công tác về giữ mối liên hệ với chi ủy, chi bộ, đảng ủy cơ sở nơi cư trú ở một số nơi chưa được quan tâm thực hiện đầy đủ; mối liên hệ giữa cấp ủy nơi đảng viên đang công tác và nơi đảng viên đang cư trú có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, thống nhất; một số đảng viên nhận thức chưa đầy đủ, đúng ý nghĩa, mục đích, yêu cầu, nội dung theo quy định nên trong sinh hoạt còn thể hiện sự đối phó; nội dung sinh hoạt của một số chi bộ còn mang tính hình thức, chưa cụ thể, thiết thực, chưa đi sâu vào những vấn đề trọng tâm, vấn đề nổi cộm đang diễn ra mà dư luận xã hội quan tâm; đảng viên đang công tác tham gia góp ý cho cấp ủy, chính quyền, đoàn thể của địa phương còn hạn chế.
Việc đánh giá, nhận xét, một số, chi ủy, chi bộ, Ban Công tác Mặt trận đối với đảng viên ở nơi cư trú còn mang tính nể nang; chưa thực sự khách quan, nhận xét còn chung chung, chưa mạnh dạn, thẳng thắn góp ý, phê bình và kịp thời thông báo đến cấp ủy nơi công tác đối với những đảng viên chưa tích cực hoặc không tham gia sinh hoạt ờ nơi cư trú. Một số đảng viên thường xuyên ở nơi khác, cuối năm mới chuyển bản nhận xét đảng viên nơi cư trú về chi bộ nơi có đăng ký hộ khẩu để nhận xét nên chi bộ khó có cơ sở để nhận xét chính xác. Một số địa bàn dân cư có số cán bộ, đảng viên đông, cán bộ Ban Công tác Mặt trận ít nên không nắm hết được các đảng viên sinh hoạt hai chiều, không có điều kiện gặp gỡ, tiếp xúc, cho nên việc giám sát, nhận xét chưa sát thực tế; chưa phát huy được tính tích cực của người dân trong hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên.
Đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp, nhất là ở cơ sở còn thiếu về số lượng, còn yếu về năng lực, trình độ, chưa có kinh nghiệm, kỹ năng, bản lĩnh khi thực hiện nhiệm vụ, còn biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm, nhất là khi thực hiện giám sát cán bộ, đảng viên có chức vụ cao về sinh hoạt ở nơi cư trú. Việc phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân ở nhiều địa phương còn mang tính hình thức. Hoạt động lấy ý kiến, huy động sự tham gia giám sát của Nhân dân còn đơn điệu, hình thức. Nhiều nơi, việc đặt hộp thư góp ý của cơ quan, đơn vị được tiến hành nhưng hiệu quả không cao. Do đó, còn hiện tượng tiêu cực chưa được phát hiện, ngăn ngừa kịp thời.
Một số giải pháp khắc phục những khó khăn, bất cập và phát huy tích cực vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân trong hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú thời gian tới
Một là, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền các chủ trương, nghị quyết của Đảng về công tác giám sát cán bộ, đảng viên đến các cấp ủy, tổ chức cơ sở Đảng và đảng viên; nâng cao nhận thức của các cấp ủy, tổ chức cơ sở Đảng, đảng viên. Đề nghị cấp ủy các cấp thường xuyên quán triệt trong đội ngũ cán bộ, đảng viên về trách nhiệm của cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú, lấy việc giữ mối liên hệ và gương mẫu thực hiện nhiệm vụ nơi cư trú là tiêu chí để đánh giá chất lượng cán bộ, đảng viên hằng năm, đồng thời nhận thức đầy đủ vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong tham gia giám sát cán bộ, đảng viên.
Hai là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tăng cường sự phối hợp giữa cấp ủy đảng nơi đảng viên công tác và cấp ủy đảng nơi đảng viên cư trú trong việc quản lý, kiểm tra, đánh giá đảng viên. Phối hợp với cấp ủy rà soát, lập danh sách đảng viên để giới thiệu về sinh hoạt tại nơi cư trú, đảm bảo 100% đảng viên trong chi bộ, đảng bộ được giới thiệu về sinh hoạt, thường xuyên giữ mối liên hệ với chi ủy và Nhân dân nơi cư trú theo đúng quy định. Cấp ủy thường xuyên liên hệ với Mặt trận Tổ quốc nơi có đảng viên cư trú trao đổi thông tin, nắm tình hình việc chấp hành của đảng viên để có chủ trương, biện pháp lãnh đạo kịp thời. Chú trọng đổi mới hình thức đánh giá, Mặt trận Tổ quốc kịp thời báo cáo đến cấp ủy, chính quyền nơi đảng viên đang công tác về những đảng viên chưa chấp hành nghiêm các quy định ở địa phương, không tham gia sinh hoạt đảng viên ở nơi cư trú.
Ba là, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ban Tổ chức, Ban Dân vận, các đoàn thể chính trị - xã hội, Thường trực Hội đồng nhân dân, các ban của Hội đồng nhân dân các cấp, tích cực tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương để thực hiện tốt hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú. Trên cơ sở các quy định về trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, đề nghị cấp ủy cơ sở ban hành quy định cụ thể việc công khai trách nhiệm của cán bộ, đảng viên để Mặt trận và Nhân dân giám sát. Bên cạnh đó, cần quy định rõ các hình thức để Nhân dân phản ánh, đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin, cung cấp thông tin và có quy chế xử lý vi phạm giữa cấp ủy, đoàn thể địa phương và cơ quan chủ quản có cán bộ, công chức, đảng viên vi phạm.
Bốn là, tiếp tục đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, cán bộ, đảng viên trong thực hiện các quy định của Đảng, phát huy tinh thần nêu gương, lắng nghe ý kiến phản ánh, kiến nghị từ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với tinh thần thực sự cầu thị, nghiêm túc và thực hiện đầy đủ các ý kiến góp ý, kiến nghị của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Thực hiện nghiêm quy chế tiếp xúc, đối thoại của người đứng đầu, quy chế tiếp thu và trả lời sau giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng tổ chức các hội nghị tiếp xúc, đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp ở địa phương với Nhân dân, nhất là ở cấp cơ sở và khu dân cư.
Năm là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp cần tiếp tục quan tâm công tác tập huấn, đào tạo cán bộ Mặt trận các cấp, nhất là ở cơ sở. Để tham gia giám sát, phản biện hiệu quả, cán bộ Mặt trận, các tổ chức chính trị - xã hội vừa phải có năng lực vừa phải có bản lĩnh, trình độ, kỹ năng, đặc biệt kỹ năng giám sát, kỹ năng thu thập xử lý, phân tích thông tin để kịp thời phản ánh, phối hợp xử lý những vấn đề bất cập, khó khăn ở địa phương, cơ sở; tiếp tục nâng cao vai trò của Ban Công tác Mặt trận, Ban Thanh tra nhân dân trong tham gia giám sát cán bộ, đảng viên nơi cư trú.
Sáu là, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tiếp tục quan tâm hướng dẫn, theo dõi, kiểm tra hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên ở nơi cư trú. Định kỳ hàng năm, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với Ban Dân vận Trung ương và Trung ương các tổ chức chính trị - xã hội tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện các nghị quyết, quy định của Đảng của cán bộ, đảng viên để rút kinh nghiệm và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên ở cơ sở, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, xứng tầm nhiệm vụ, đáp ứng được yêu cầu của công tác xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong tình hình mới.
Bảy là, nâng cao nhận thức cho người dân về quyền tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ngày càng trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Thực hiện tốt phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát và dân thụ hưởng”. Đề cao trách nhiệm của các cấp ủy đảng, người đứng đầu chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện các quy định của Đảng và Nhà nước về phát huy dân chủ, dựa vào dân để xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tham mưu, tập trung nghiên cứu xây dựng Luật giám sát của Nhân dân.
Hoàn thiện các cơ chế, chính sách để tăng cường hơn nữa các kênh thông tin tiếp nhận phản ánh của người dân; nâng cao trách nhiệm giải trình của cán bộ, đảng viên, nhất là người có chức, có quyền, trực tiếp giải quyết các công việc có liên quan đến người dân. Có hình thức khen thưởng, động viên kịp thời đối với những người dân kịp thời phát hiện, tố cáo các vụ, việc sai phạm của cán bộ, đảng viên; đồng thời, xử lý nghiêm khắc những trường hợp cố tình trù dập người tố cáo, vi phạm quyền làm chủ của Nhân dân.
Đại hội đại biểu toàn quốc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2024 - 2029, có những quyết sách đúng đắn về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và tiếp tục củng cố, tăng cường xây dựng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, xứng đáng là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, các tầng lớp xã hội, các dân tộc, các tôn giáo và người Việt Nam định cư ở nước ngoài; là một bộ phận quan trọng của hệ thống chính trị; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, có vai trò giám sát và phản biện xã hội, góp phần quan trọng vào công tác xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước ta ngày càng giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Tài liệu tham khảo
1. Quyết định số 217- QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị, khóa XI về Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Quyết định số 218 - QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị, khóa XI, Quy định về tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội.
2. Quy định số 124 - QĐ/TW ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư, khóa XII về giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập 1.
4. Chỉ thị số 18 - CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.
5. Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015.
NGUYỄN VĂN HÙNG -
Tiến sĩ, Nguyên Phó trưởng Ban Dân vận Trung ương,
Ủy viên Hội đồng tư vấn Văn hóa - Xã hội,
Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam