Quảng Ninh - Ngành Than: Mối quan hệ “máu thịt” từ truyền thống đến tương lai

Ngày 12/11/1936, dưới khẩu hiệu “Kỷ luật và đồng tâm, chúng ta nhất định thắng”, cuộc tổng bãi công đòi tăng lương - giảm giờ làm - không đánh đập người lao động của hơn ba vạn thợ mỏ Quảng Ninh đã mãi mãi đi vào lịch sử. Từ đó, ngày 12/11 hàng năm trở thành Ngày truyền thống của giai cấp công nhân Vùng mỏ Quảng Ninh. 89 năm qua, truyền thống “Kỷ luật và đồng tâm” đã, đang và mãi mãi khẳng định giá trị khác biệt, riêng có của Quảng Ninh, trở thành nền tảng văn hóa, làm nên cốt cách con người Vùng mỏ.

Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh và lãnh đạo TKV khởi công dự án khai thác hầm lò phần mở rộng mỏ Hà Ráng (Công ty Than Hòn Gai), tháng 8/2025.

Thắng lợi của cuộc tổng bãi công ngày 12/11/1936 chính là đỉnh cao, đánh dấu bước ngoặt của phong trào đấu tranh của công nhân mỏ và là một biểu tượng thành công về tập hợp lực lượng, về tính kỷ luật, về tính tiên phong và ý chí sắt đá trong cuộc đấu tranh đòi quyền dân chủ.

Ngày 25/4/1955, Vùng mỏ hoàn toàn giải phóng. Ngay sau khi ta tiếp quản Vùng mỏ, những người công nhân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng truyền thống kỷ luật đồng tâm đã nhanh chóng khôi phục sản xuất. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ trường kỳ, lớp lớp người con của Quảng Ninh và Binh đoàn Than đã ra chiến trường giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Trên những công trường, hầm mỏ, nhà xưởng ở Quảng Ninh, công nhân mỏ ra sức thi đua sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc.

Đất nước thống nhất, quân dân, thợ mỏ Quảng Ninh bước vào giai đoạn kiến thiết Vùng mỏ ngày càng giàu đẹp hơn. Ngày 10/10/1994 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định thành lập Tổng Công ty Than Việt Nam. Từ đây, kỷ luật và đồng tâm được đưa vào chiến lược phát triển của Tổng Công ty Than Việt Nam, trở thành sức mạnh tạo ra sự chuyển biến liên tục về năng suất lao động, sản lượng khai thác và hiệu quả kinh doanh.

Ông Ngô Hoàng Ngân, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam thăm, động viên thợ lò Than Núi Béo.

Cuối năm 2005, Chính phủ thành lập Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. Văn hoá thợ mỏ và Vùng mỏ có cơ hội đồng hành cùng công cuộc mở rộng kinh doanh đầu tư vào các lĩnh vực khác. Không chỉ cơ khí mỏ, vật liệu nổ công nghiệp; xi măng, dịch vụ địa chất, vận tải, hàng hải chịu ảnh hưởng của văn hoá vùng mỏ từ trước, mà ngành điện, ngành khoáng sản, luyện kim của TKV cũng bị thuyết phục bởi sức hấp dẫn của văn hoá và truyền thống kỷ luật đồng tâm người Vùng mỏ.

“Nói cách khác, kỷ luật đồng tâm đã theo chân các nhà quản lý và công nhân kỹ thuật vùng mỏ Quảng Ninh lan toả, xâm nhập nhanh chóng vào các ngành nghề khác của TKV trên mọi miền Tổ quốc; làm thay đổi một cách tích cực tác phong, lề lối làm việc, cách thức quản lý kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị tại hầu khắp các địa phương trong cả nước” - ông Vũ Anh Tuấn, Tổng Giám đốc TKV khẳng định.

Trên quan điểm phát triển tỉnh là phát triển ngành than và ngược lại, Quảng Ninh luôn đồng hành cao nhất, hỗ trợ tối đa giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong sản xuất kinh doanh của ngành than, để ngành than phát triển bền vững; vừa đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, hạn chế xung đột với các ngành kinh tế khác trên cùng địa bàn; không ngừng cải thiện môi trường và quan trọng nhất là ổn định việc làm, thu nhập và bảo đảm đời sống lao động cho trên 90.000 lao động, thợ mỏ.

Công nhân mỏ than Vàng Danh trong ca sản xuất.

Đồng hành cùng ngành Than vượt qua những giai đoạn khó khăn, tỉnh Quảng Ninh đã có nhiều cơ chế tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của TKV và các đơn vị. Những vướng mắc trong việc cấp quyền khai thác khoáng sản, giải phóng mặt bằng, tăng nhập khẩu trang thiết bị phục vụ cho sản xuất than qua các cửa khẩu của Quảng Ninh đều được tháo gỡ nhanh chóng.

Cũng trong mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau, ngành Than đã tập trung giải bài toán mà tỉnh đặt ra là tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường, thực hiện chiến lược tăng trưởng từ nâu sang xanh của tỉnh.

Ông Phạm Hồng Thái, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy Than Quảng Ninh khẳng định: Trong lộ trình nhất định, ngành than đã thực hiện giảm diện khai thác, nhất là khai thác lộ thiên; xanh hóa các bãi thải mỏ; chuyển khai trường than ra khỏi vùng dân cư, đô thị; từng bước băng tải hóa toàn bộ công tác vận tải than, chấm dứt hoàn toàn việc vận chuyển than trên đường quốc lộ… bảo đảm không ngừng phát triển SXKD và đóng góp lớn cho ngân sách tỉnh. Môi trường ở nhiều vùng đô thị, khu dân cư của tỉnh đã được cải thiện rõ rệt.

Thợ lò Than Thống Nhất bắt đầu ca sản xuất mới.

Đặc biệt, trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, ngành than đã nêu cao tinh thần kỷ luật đồng tâm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ khai thác hiện đại vào sản xuất. Cùng với cơ giới hoá, tự động hoá khai thác hầm lò, ứng dụng công nghệ, tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất; các mỏ lộ thiên của TKV đã được đầu tư ô tô, thiết bị vận tải có tải trọng lên đến hàng trăm tấn, liên thông để tạo ra các mỏ công suất lớn. Nhờ đó, sản lượng than khai thác tăng nhanh, sẵn sàng đáp ứng đủ nguồn năng lượng cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Ông Vũ Huy Nam, Phó Tổng Giám đốc TKV, Giám đốc Trung tâm Điều hành sản xuất tại Quảng Ninh cho biết: Trong giai đoạn 2020-2025, riêng TKV, sản lượng than thương phẩm sản xuất trong nước đạt 198,4 triệu tấn; bình quân 39,6 triệu tấn/năm. Năng suất lao động 5 năm qua tăng bình quân 12%/năm. Tổng doanh thu TKV đạt 820,6 ngàn tỷ đồng. Nộp ngân sách nhà nước đạt 120,3 ngàn tỷ đồng.

Với Quảng Ninh, dù trải qua bao thăng trầm của lịch sử, văn hóa công nhân mỏ kết tinh từ truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” vẫn luôn là một trong những thành tố hợp thành văn hóa của Vùng mỏ; trở thành văn hóa, cốt cách, bản chất, thuộc tính của con người, của vùng đất này. Bản lĩnh cách mạng và cốt cách hào sảng người Vùng mỏ đã giúp Quảng Ninh gặt hái nhiều thành tựu quan trọng.

Khai thác than tại khai trường Công ty CP Than Đèo Nai - Cọc Sáu - TKV.

Không chỉ có than, Quảng Ninh còn có rừng, có biển, có các tài nguyên văn hóa, du lịch… Từ ngành sản xuất công nghiệp chủ lực là ngành than, tỉnh đã mở rộng phát triển đa dạng các ngành nghề. Sau 40 năm đổi mới, Quảng Ninh hôm nay đã vươn mình trở thành trung tâm công nghiệp than, nhiệt điện và vật liệu xây dựng của cả nước; là khu vực trọng điểm phát triển du lịch, dịch vụ, thương mại. Tốc độ tăng trưởng kinh tế, thu ngân sách và thu nhập đầu người duy trì ở mức cao.

Quảng Ninh cũng là một trong số ít tỉnh tự cân đối ngân sách và chủ động đổi mới trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; đột phá trong cải cách hành chính, phương thức đầu tư kết cấu hạ tầng và xây dựng đô thị; giữ vững quốc phòng - an ninh.

Ở đâu và lúc nào, truyền thống “Kỷ luật và Đồng tâm” cũng luôn được phát huy với sự vào cuộc tổng lực của cả hệ thống chính trị và toàn dân trên những chặng đường phát triển của tỉnh, nhất là ở vào các giai đoạn quan trọng, ở những sáng tạo đột phá hay những thời điểm nguy nan.

Viết tiếp những trang sử vẻ vang, Quảng Ninh và ngành Than hôm nay, với mối quan hệ “máu thịt” và sức mạnh nội sinh được đúc kết từ truyền thống kỷ luật - đồng tâm đã hiện thực hóa thành công khát vọng xây dựng ngành Than trở thành một ngành gương mẫu cho các ngành kinh tế khác và Quảng Ninh trở thành tỉnh giàu đẹp như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn.