Thái Nguyên phát triển bền vững vùng cây ăn quả

Ngày hội cam, quýt được xã Bạch Thông tổ chức nhằm quảng bá các loại nông sản của địa phương.

Bạch Thông - “hạt nhân” vùng cây ăn quả có múi

Sự chuyển dịch nêu trên không diễn ra trong thời gian ngắn, mà là kết quả của một quá trình thay đổi tư duy sản xuất bền bỉ và có định hướng. Từ chỗ làm nông chủ yếu để đủ ăn, người dân từng bước chuyển sang làm nông nhằm tạo ra giá trị kinh tế; từ sản xuất manh mún sang hình thành các vùng trồng tập trung; từ tiêu thụ nông sản thô sang chú trọng xây dựng thương hiệu gắn với chất lượng và tiêu chuẩn.

Trong bức tranh chung ấy, xã Bạch Thông dần nổi lên như một “hạt nhân” phát triển cây ăn quả có múi ở khu vực phía Bắc của tỉnh. Hiện nay, toàn xã có hơn 550ha cây ăn quả có múi đang cho thu hoạch, chủ yếu là cam và quýt. Con số này phản ánh rõ quy mô sản xuất, đồng thời thể hiện quyết tâm lựa chọn cây trồng chủ lực của địa phương.

Đáng chú ý, nhiều diện tích cam, quýt đã được sản xuất theo quy trình VietGAP. Điều đó cho thấy người trồng cây ăn quả ở Bạch Thông không còn đặt nặng mục tiêu sản lượng, mà từng bước coi trọng chất lượng, an toàn thực phẩm và uy tín trên thị trường. Từ khâu chọn giống, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh đến thu hoạch và bảo quản, quy trình sản xuất ngày càng được chuẩn hóa.

Việc cam, quýt Bạch Thông được bảo hộ chỉ dẫn địa lý được xem là bước ngoặt quan trọng, khẳng định giá trị và danh tiếng của sản phẩm. Chỉ dẫn địa lý không đơn thuần là một chứng nhận pháp lý, mà là sự bảo đảm về chất lượng, là cơ sở để nâng cao giá trị thương phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người trồng.

Vườn quýt được mùa ở xã Bạch Thông.

Ngày hội cam, quýt được tổ chức vào đầu tháng 12 vừa qua trở thành không gian quảng bá, kết nối và tôn vinh sản phẩm địa phương. Tại đây, cam, quýt được giới thiệu để tiêu thụ gắn với việc kể câu chuyện về vùng đất, con người và hành trình xây dựng thương hiệu, ngày càng giữ vai trò quan trọng đối với nông sản hiện đại.

Theo ông Hà Ngọc Việt, Chủ tịch UBND xã Bạch Thông, Ngày hội cam, quýt được tổ chức không dừng ở xúc tiến thương mại, mà hướng tới vai trò là bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển cây ăn quả của địa phương. Thông qua sự kiện này, sản phẩm cam, quýt Bạch Thông được giới thiệu trực tiếp tới người tiêu dùng và doanh nghiệp, góp phần tạo dựng kênh tiêu thụ ổn định, đồng thời nâng cao ý thức của người dân trong việc giữ gìn chất lượng, uy tín và thương hiệu đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý.

Khi sản phẩm có thương hiệu và thị trường rõ ràng, người trồng buộc phải sản xuất bài bản, tuân thủ các yêu cầu về an toàn, qua đó tạo nền tảng cho cây cam, quýt phát triển bền vững trong những năm tiếp theo...

Đi sâu vào các thôn bản của xã Bạch Thông, sự đổi thay thể hiện rõ qua những vườn quýt đang vào vụ thu hoạch. Ông Lường Quang Min, một hộ trồng quýt lâu năm ở thôn Nà Thoi, cho biết: Gia đình hiện canh tác gần 2ha quýt, sản lượng hằng năm đạt mức ổn định. So với trồng ngô và lúa trước đây, hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều, song điều quan trọng là phải giữ được chất lượng, không làm ẩu và không chạy theo lợi ích trước mắt.

Cùng chung quan điểm, anh Ma Thế Hoàng, ở thôn Tổng Mú, người đã gắn bó với cây quýt gần chục năm, chia sẻ: Cây ăn quả đã thực sự làm thay đổi cuộc sống của gia đình. Từ chỗ đất đồi bỏ hoang, thu nhập bấp bênh, nay kinh tế ổn định hơn, con cái yên tâm gắn bó với quê hương.

Nhiều xã ở khu vực phía Bắc của tỉnh có tiềm năng, lợi thế lớn để phát triển các loại cây ăn quả có múi.

Thời gian qua, việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP được xem là con đường tất yếu để người trồng cây ăn quả phát triển lâu dài. Cùng với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, nhiều hộ dân ngày càng ý thức rõ rằng sản xuất nông nghiệp không thể chỉ chú trọng số lượng, mà cần đặt chất lượng và an toàn sản phẩm lên hàng đầu.

Quy trình VietGAP vì thế trở thành thước đo cho trách nhiệm của người sản xuất đối với người tiêu dùng và đối với chính thương hiệu nông sản của địa phương.

Khi chất lượng được kiểm soát và uy tín được bảo đảm, cây ăn quả mới thực sự trở thành sinh kế bền vững, đủ sức cạnh tranh trên thị trường ngày càng khắt khe. Thực tiễn từ xã Bạch Thông cho thấy, cây ăn quả mang lại thu nhập khá cao, đồng thời góp phần tạo sinh kế ổn định, giúp người dân gắn bó lâu dài với sản xuất nông nghiệp và quê hương…

Lan tỏa vùng trồng, mở rộng không gian phát triển

Không chỉ tập trung ở Bạch Thông, cây ăn quả có múi đang từng bước lan tỏa sang nhiều địa phương khác như Xuân Dương, Côn Minh, Cường Lợi, Thanh Mai. Tại các xã này, nhiều hộ dân đã chủ động chuyển đổi diện tích đất đồi kém hiệu quả sang trồng cam, quýt, bưởi, qua đó hình thành những vùng trồng ngày càng rõ nét về quy mô.

Người dân xã Cường Lợi thu hoạch cam chính vụ.

Thời điểm này, nhiều diện tích cây ăn quả đã bước vào vụ thu hoạch, mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân và đóng góp thiết thực vào mục tiêu giảm nghèo bền vững ở khu vực phía Bắc. Thực tiễn cho thấy, nơi nào có định hướng sản xuất rõ ràng, có sự đồng hành kịp thời về kỹ thuật và tiêu thụ, nơi đó cây ăn quả phát huy lợi thế, trở thành sinh kế ổn định thay vì chỉ dừng ở những mô hình mang tính thử nghiệm.

Tại xã Xuân Dương, ông Nguyễn Văn Bắc, ở thôn Khuổi Nà, là một trong những hộ trồng cây ăn quả có múi với diện tích lớn của địa phương. Với gần 10ha đất sản xuất, trong đó gần một nửa được dành cho cây ăn quả, ông Bắc sớm xác định chuyển đổi đất đồi kém hiệu quả sang trồng cam, quýt và bưởi theo hướng tập trung.

Theo ông Bắc, đầu tư cho cây ăn quả đòi hỏi nguồn vốn và công chăm sóc lớn, song nếu tuân thủ đúng kỹ thuật và quy trình thì hiệu quả kinh tế mang lại cao và ổn định hơn nhiều so với các loại cây trồng truyền thống.

Gia đình ông Nguyễn Văn Bắc (ở thôn Khuổi Nà, xã Xuân Dương) là một trong những hộ trồng cây ăn quả có múi với diện tích lớn của địa phương.

Ông Nông Văn Phong, Chủ tịch UBND xã Xuân Dương, cho biết: Phát triển cây ăn quả được xác định là một trong những hướng đi trọng tâm trong chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp của địa phương. Thời gian tới, xã tập trung hỗ trợ người dân về kỹ thuật và giống cây trồng, từng bước hình thành các vùng trồng tập trung, gắn sản xuất với tiêu thụ để người dân yên tâm đầu tư lâu dài. Quan điểm xuyên suốt là không chạy theo mở rộng diện tích bằng mọi giá, mà ưu tiên chất lượng, hiệu quả và tính bền vững.

Cùng định hướng đó, ông Lương Thanh Luyện, Phó Chủ tịch UBND xã Cường Lợi, cho rằng: Cây ăn quả mang ý nghĩa quan trọng cả về kinh tế lẫn xã hội, nhất là trong giảm nghèo bền vững ở vùng cao. Địa phương đang khuyến khích người dân chuyển đổi đất đồi kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả có giá trị, đồng thời tăng cường kết nối với các đơn vị thu mua, từng bước hình thành chuỗi giá trị. Khi đầu ra được bảo đảm, người dân sẽ mạnh dạn đầu tư, áp dụng tiến bộ kỹ thuật và nâng cao giá trị sản phẩm.

Bên cạnh tổ chức sản xuất, việc phát triển công nghiệp chế biến, đa dạng hóa sản phẩm và xây dựng câu chuyện thương hiệu gắn với chỉ dẫn địa lý được xác định là hướng đi quan trọng để nâng cao giá trị cây ăn quả. Đây cũng là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh và đòi hỏi cao về chất lượng.

Khi cây ăn quả được đặt đúng vị trí trong chiến lược phát triển, khi người nông dân được hỗ trợ để làm chủ quy trình sản xuất và thị trường tiêu thụ, những mùa quả ngọt hôm nay sẽ trở thành nền tảng cho sự phát triển bền vững lâu dài của vùng đất phía Bắc tỉnh Thái Nguyên.