Bài 1: Tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18 - Thành công từ thực tiễn lực lượng Công an Nhân dân

Trong quá trình phát triển, hệ thống chính trị của nước ta đã có những bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện tổ chức và nâng cao năng lực quản lý, điều hành. Tuy nhiên, thực tế cho thấy bộ máy vẫn tồn tại nhiều hạn chế như cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, làm giảm hiệu suất hoạt động. Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế, việc tinh gọn tổ chức bộ máy không chỉ là một đòi hỏi khách quan mà còn là nhiệm vụ cấp thiết nhằm xây dựng nền hành chính tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Trung ương Đảng, mà trực tiếp là cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đã có một tầm nhìn xa, rộng trong việc hoạch định chiến lược cải cách tổ chức bộ máy. Ảnh: Tạp chí Cộng sản

Nghị quyết 18-NQ/TW – tầm nhìn xa của Trung ương Đảng dưới sự lãnh đạo của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng

Nhận thức rõ điều đó, Trung ương Đảng, mà trực tiếp là cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đã có một tầm nhìn xa, rộng trong việc hoạch định chiến lược cải cách tổ chức bộ máy. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nghị quyết 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” được ban hành, đặt nền móng cho công cuộc đổi mới sâu rộng, tạo động lực mạnh mẽ để sắp xếp lại tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Sự kiên định trong đường lối lãnh đạo, quyết tâm chính trị cao và những bước đi chắc chắn đã giúp Đảng ta triển khai có hiệu quả chủ trương này, đặc biệt là trong lực lượng Công an Nhân dân – một trong những lĩnh vực tiên phong trong việc thực hiện tinh gọn bộ máy. Không chỉ là giảm bớt đầu mối hay tinh giản biên chế, chủ trương này còn nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của bộ máy, đề cao trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức, đảm bảo hiệu quả quản lý Nhà nước và phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Tầm nhìn chiến lược của Đảng, mà trực tiếp là cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, không chỉ dừng lại ở việc cải cách bộ máy mà còn hướng đến mục tiêu lâu dài: Xây dựng một hệ thống chính trị vững mạnh, thực sự của dân, do dân và vì dân. Với những kết quả đạt được và những bước đi quyết liệt trong thời gian qua, chủ trương tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18-NQ/TW tiếp tục khẳng định tính đúng đắn, góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý đất nước trong bối cảnh mới.

Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã đặt ra yêu cầu cấp bách phải thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đây là một bước đi quan trọng trong lộ trình cải cách, nâng cao năng lực vận hành của hệ thống chính trị, bảo đảm phù hợp với thực tiễn phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Không để cơ quan Nhà nước là “vùng trú ẩn an toàn” cho cán bộ yếu kém. Ảnh: Cổng Thông tin Đảng Cộng sản

Công an Nhân dân tiên phong trong thực hiện tinh gọn bộ máy

Quyết tâm triển khai thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, lực lượng Công an Nhân dân đã tiên phong trong việc đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”, ngành Công an đã chủ động sắp xếp, tổ chức lại lực lượng, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Đặc biệt, từ ngày 1/3/2025, lực lượng Công an Nhân dân tiếp tục triển khai bỏ cấp trung gian, không tổ chức công an cấp huyện. Đây là bước đột phá lớn, thể hiện quyết tâm chính trị cao, tạo nền tảng cho một tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả hơn, đúng với mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về một lực lượng công an “rất tốt, rất chắc chắn”.

Nhìn lại chặng đường 8 năm (2017-2025), có thể thấy rõ những khó khăn, thách thức mà lực lượng Công an Nhân dân đã trải qua để hiện thực hóa chủ trương tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, vượt lên mọi trở ngại, lực lượng công an vẫn luôn giữ vững vai trò nòng cốt, tiên phong, xứng đáng là “thanh bảo kiếm” bảo vệ Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Những kết quả đạt được không chỉ khẳng định tính đúng đắn của chủ trương này mà còn cho thấy tinh thần trách nhiệm, sự đoàn kết, quyết tâm của toàn lực lượng trong công cuộc đổi mới hệ thống chính trị.

Trên cơ sở tổng kết thực tiễn và nghiên cứu lý luận, Đảng ủy Công an Trung ương và Bộ Công an đã chủ động tham mưu Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 22-NQ/TW ngày 15/3/2018 về “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Đây là nền tảng quan trọng để Chính phủ ban hành Nghị định số 01/2018/NĐ-CP, tạo cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy Bộ Công an theo hướng tinh gọn.

Thực hiện các chủ trương trên, Bộ Công an đã triển khai mạnh mẽ các giải pháp cụ thể: Giải thể 6 tổng cục, giảm 55 đơn vị cấp cục, gần 300 đơn vị cấp phòng; sáp nhập lực lượng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy vào Công an cấp tỉnh, giảm hơn 500 đơn vị cấp phòng, hơn 1.000 đầu mối cấp đội… Đồng thời, đẩy mạnh xây dựng công an xã chính quy trên phạm vi toàn quốc, đưa lực lượng công an về sát dân, bám cơ sở, góp phần giữ vững an ninh trật tự ngay từ địa bàn cơ sở.

Chỉ sau 1 năm thực hiện (2017-2018), lực lượng Công an Nhân dân đã nhận được sự khích lệ, ủng hộ, đồng tình từ Đảng, toàn hệ thống chính trị và Nhân dân. Đáng chú ý, việc tinh giản bộ máy không đơn thuần là cắt giảm về số lượng mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng hoạt động. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Tinh giản không có nghĩa là cắt giảm một cách cơ học, mà là loại bỏ những vị trí không cần thiết, giảm những công việc không hiệu quả, từ đó tập trung nguồn lực cho những lĩnh vực then chốt, những con người thực sự xứng đáng và phù hợp. Không để cơ quan Nhà nước là “vùng trú ẩn an toàn” cho cán bộ yếu kém”.

Ngành Công an đã chủ động sắp xếp, tổ chức lại lực lượng, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Ảnh: Hoàng Nam

Tuy nhiên, quá trình triển khai cũng đặt ra không ít thách thức. Đảng ủy Công an Trung ương xác định ba khó khăn cơ bản cần giải quyết: (1) Đảm bảo hệ thống cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất; (2) Sắp xếp, bố trí hợp lý đội ngũ lãnh đạo chỉ huy sau khi tinh giản; (3) Thực hiện chế độ, chính sách thỏa đáng, đảm bảo tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ tại các đơn vị giải thể, sáp nhập.

Những kết quả đạt được của lực lượng Công an Nhân dân trong thực hiện tinh gọn bộ máy không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động mà còn khẳng định tính tiên phong, gương mẫu của ngành trong công cuộc đổi mới hệ thống chính trị, tạo tiền đề vững chắc để tiếp tục xây dựng lực lượng Công an Nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong giai đoạn tiếp theo. Dự Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 80 (26/12/2024), Thủ tướng Phạm Minh Chính đã đánh giá: “Lực lượng Công an Nhân dân đã gương mẫu, đi đầu trong thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW của Trung ương về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, để lại nhiều kinh nghiệm quan trọng cho các ban, bộ, ngành khác trong hệ thống chính trị”.

Chia sẻ với báo chí về những kết quả trong triển khai Nghị quyết 18 của lực lượng CAND sau khi triển khai Nghị định 01/2018/NĐ-CP, Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ Công an (nay là Tổng Bí thư) đã chỉ ra những bài học kinh nghiệm quý báu. Đó là:

Một là, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định thành công vủa việc đổi mới, sắp xếp tổ chức, bộ máy. Mọi chương trình, kế hoạch hành động đều quán triệt sâu sắc chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, trên cơ sở bảo đảm mục tiêu chung và kết hợp hài hòa giữa các lợi ích; phải hành động quyết liệt, quyết tâm cao và nỗ lực lớn của toàn lực lượng.

Hai là, phát huy sức mạnh tập thể, đoàn kết thống nhất, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, khách quan, công tâm; lắng nghe, tiếp thu những ý kiến đóng góp xác đáng trong quá trình nghiên cứu, đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy.

Ba là, xác định rõ thời cơ, thuận lợi và khó khăn để có kế hoạch, giải pháp phù hợp; chủ động làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng kết hợp chặt chẽ với thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận cao trong cán bộ, chiến sĩ và các tầng lớp Nhân dân; chủ động phản bác các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch lợi dụng vấn đề này để chia rẽ, phá hoại khối đoàn kết nội bộ.

Bốn là, đổi mới phải luôn luôn đi đôi với kế thừa có chọn lọc những ưu điểm của các mô hình tố chức bộ máy trong lịch sử.

Tinh thần tiên phong và những thành quả cụ thể của lực lượng Công an Nhân dân trong tinh gọn tổ chức bộ máy đã khẳng định tính đúng đắn, khả thi của chủ trương lớn mà Đảng ta đề ra. Đây không chỉ là câu chuyện của riêng ngành Công an, mà là tấm gương sáng, là nguồn cảm hứng cải cách cho toàn hệ thống chính trị. Những bài học rút ra từ thực tiễn sẽ trở thành cơ sở quan trọng để các bộ, ngành, địa phương mạnh dạn đổi mới, tổ chức lại bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.

Trong bối cảnh Đảng ta đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới phương thức lãnh đạo, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả”, lực lượng Công an Nhân dân xứng đáng là tấm gương sáng, là lực đẩy để toàn hệ thống chính trị cùng bứt phá trong kỷ nguyên vươn mình.

Bài 2: Tinh gọn bộ máy: Chủ trương đúng đắn, hợp ý Đảng - lòng dân

(Nhóm tác giả: Thiếu tá, TS Nguyễn Văn Tiến; Thiếu tá, ThS Hà Tiến Linh; Thượng úy Nguyễn Đức Mạnh – Học viện An ninh Nhân dân; Nguyễn Thị Thanh Huyền – Viện nghiên cứu phát triển KT-XH Hà Nội)