Phát huy dân chủ để quy tụ sức mạnh, trí tuệ của tập thể
Trong 5 nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam, tập trung dân chủ được xem là nguyên tắc căn bản chi phối các nguyên tắc khác. Theo TS Vũ Trung Kiên, Học viện Chính trị Khu vực II, tập trung dân chủ là sự kết hợp hài hòa và khoa học giữa tập trung và dân chủ tạo thành chỉnh thể thống nhất của một nguyên tắc. Việc Đảng ta coi tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản nhằm bảo đảm phát huy dân chủ, quy tụ sức mạnh, trí tuệ của tập thể và giữ vững kỷ cương, kỷ luật trong Đảng.
Hội nghị đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp uỷ chính quyền với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, đại biểu nhân dân trên địa bàn quận Tây Hồ
Tại Đảng bộ thành phố Hà Nội, nguyên tắc tập trung dân chủ luôn được coi là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động, yếu tố quyết định trong công tác xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh. Đánh giá về kết quả thực thi nguyên tắc tập trung dân chủ tại Đảng bộ thành phố Hà Nội, Uỷ viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ Nguyễn Thị Tuyến cho biết, nguyên tắc tập trung dân chủ được thể hiện trong việc ban hành các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Đảng. Các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận đều tuân thủ các quy trình chặt chẽ, chuẩn bị kỹ lưỡng, đưa ra thảo luận, bàn bạc công khai, dân chủ trong Thường trực, Ban Thường vụ, Ban Chấp hành. Những chủ trương lớn được công bố rộng rãi để cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân tham gia đóng góp ý kiến, thảo luận dân chủ, rộng rãi từ cơ sở; thể hiện trí tuệ tập thể, là “ý đảng, lòng dân”. Nhờ đó, thời gian qua, Thành uỷ đã đưa ra nhiều quyết sách quan trọng trên tất cả các lĩnh vực để lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện thành công các mục tiêu kinh tế, xã hội, xây dựng đảng, xây dựng hệ thống chính trị, được nhân dân đồng tình, ủng hộ.
Nguyên tắc tập trung dân chủ cũng được thể hiện trong sinh hoạt Đảng thông qua việc chấp hành sinh hoạt định kỳ nghiêm túc; tinh thần đấu tranh, tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt cấp ủy và chi bộ ngày càng thực chất, thể hiện tinh thần xây dựng. Nguyên tắc này cũng được thể hiện trong công tác tổ chức, cán bộ, từ khâu quản lý, đánh giá, tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển… đều bàn bạc, thảo luận dân chủ, quyết định theo đa số.
Ngoài ra, Thành ủy, Ban Thường vụ Thành ủy, cấp ủy và các tổ chức Đảng các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực thi nguyên tắc tập trung dân chủ toàn diện trên các mặt công tác, phát huy cao độ trí tuệ tập thể, mở rộng dân chủ, có phân cấp, phân quyền, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Hội nghị đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp uỷ chính quyền với MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội tại thị xã Sơn Tây
“Việc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc, hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng bộ có vai trò to lớn trong xây dựng khối đoàn kết, thống nhất trong nội bộ, thực hiện thành công nhiệm vụ chính trị của địa phương thời gian qua, tạo được sự đồng thuận, tin tưởng lớn của nhân dân, ít phát sinh những vấn đề bức xúc, bất đồng, chia rẽ trong nội bộ đảng và xã hội” - Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ Nguyễn Thị Tuyến cho biết.
Bảo đảm vai trò lãnh đạo tập thể, đề cao trách nhiệm cá nhân
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ tại Đảng bộ thành phố trên thực tế vẫn còn tồn tại một số hạn chế. Đó là việc một số cấp ủy, tổ chức đảng nhất là cấp cơ sở có lúc, có nơi còn biểu hiện hình thức, thiếu dân chủ, ít lắng nghe ý kiến đóng góp của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, ý kiến nhân dân; việc thực hiện nội dung “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách” trên thực tế ở nhiều nơi còn “lúng túng”…
Theo Thành uỷ viên, Bí thư Thị ủy Sơn Tây Trần Anh Tuấn, vai trò của người đứng đầu trong thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ là rất quan trọng, phải tôn trọng ý kiến cấp dưới, nếu không rất dễ trở thành độc đoán, xuôi chiều. Vì vậy, người đứng đầu phải luôn có thái độ tôn trọng, cầu thị. Bí thư Đảng ủy Khối các trường Đại học Cao đẳng Nguyễn Thanh Sơn lại cho rằng, khi nêu vấn đề phải có cơ chế cụ thể để giám sát người đứng đầu và tập thể cấp ủy, bảo đảm nguyên tắc tập trung dân chủ.
Trong khi đó, Phó Trưởng ban Tổ chức Thành uỷ Triệu Thị Ngọc lại cho biết, để công tác nhân sự tạo được sự thống nhất cao trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân, trong nhiều nhiệm kỳ, Ban Tổ chức Thành uỷ luôn tham mưu xây dựng đề án nhân sự qua nhiều khâu, xin ý kiến từ cấp cơ sở nhằm thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát huy dân chủ, qua đó góp phần xây dựng Đảng bộ Hà Nội ngày càng trong sạch, vững mạnh, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Trung Ý, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng: “Phát huy dân chủ ở cơ sở trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị là giải pháp quan trọng, là tiền đề để phát huy dân chủ trong toàn xã hội; củng cố và phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Dương Trung Ý kiến nghị 7 nhóm giải pháp để phát huy dân chủ trong xây dựng Đảng và hệ thống chính trị cơ sở ở thành phố Hà Nội hiện nay. Đáng chú ý là việc trước khi ban hành chủ trương, kế hoạch, quyết sách liên quan đến quyền và lợi ích của đảng viên và nhân dân phải lấy ý kiến rộng rãi của đảng viên và nhân dân trước khi thực hiện.
Nhấn mạnh 4 giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm để triển khai có hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ tại Đảng bộ thành phố thời gian tới, Phó Bí thư Thường trực thành uỷ Nguyễn Thị Tuyến cho biết, cùng với việc thực hiện nghiêm túc, hiệu quả nguyên tắc tập trung dân chủ, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội sẽ chỉ đạo cấp ủy các cấp thực hiện nghiêm túc chế độ tập thể lãnh đạo đi đôi với cá nhân phụ trách. Song hành với việc quán triệt, tuyên truyền, giáo dục trong tổ chức đảng, trong cơ quan, đơn vị, về các nguyên tắc của Đảng, về quy định về những điều đảng viên không được làm; không ngừng mở rộng dân chủ, nhất là dân chủ trong Đảng, bảo đảm quyền được thảo luận, chất vấn, phê bình… cần không ngừng đổi mới phương thức tuyển chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, đề bạt cán bộ để lựa chọn đúng người có bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực vượt trội, có tinh thần trách nhiệm cao, có phẩm chất trong sáng… để đặt vào những vị trí lãnh đạo.
Các đồng chí lãnh đạo Trung ương và thành phố Hà Nội chủ trì hội nghị toạ đàm về thực thi nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng tại Đảng bộ thành phố Hà Nội
Phó Bí thư Thường trực Thành uỷ nhấn mạnh việc mở rộng dân chủ phải đi đôi với củng cố, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong Đảng, có cơ chế hữu hiệu để kiểm soát quyền lực theo hướng quyền lực đến đâu, trách nhiệm đến đó, bảo đảm vai trò lãnh đạo của tập thể nhưng không ngừng đề cao trách nhiệm cá nhân, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu. Đặc biệt, cần phát huy tính đảng của đảng viên, mọi đảng viên phải chấp hành nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nói và làm theo nghị quyết của Đảng nhưng không thụ động, máy móc… Cùng với đó, cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ nói riêng và các nguyên tắc, quy định của Đảng nói chung.
Hoàng Lan - Hoàng Mai