Lãnh đạo TPHCM dâng hương, dâng hoa tưởng niệm đồng chí Trần Phú

Tham gia cùng đoàn có Thành ủy viên, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Dân vận Thành ủy Nguyễn Thị Bạch Mai; Phó Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Nguyễn Thọ Truyền; Phó Chánh Văn phòng Thành ủy Trương Vĩnh Tùng; Phó Bí thư Thường trực Quận ủy Quận 5 Cao Sơn Yên; Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND Quận 5 Trương Minh Kiều.

Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (tại Phường 1, Quận 5) trước đây là nơi đồng chí Trần Phú, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương, nay là Đảng Cộng sản Việt Nam bị giam giữ và hy sinh.

Tại buổi lễ, Phó Bí Thường trực Thành ủy Nguyễn Hồ Hải cùng các đại biểu thành kính dâng hoa, dâng hương và dành phút mặc niệm tưởng nhớ, bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến công lao to lớn đối với đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam và các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc, vì tự do của nhân dân.

Sau khi dâng hương tưởng niệm đồng chí Trần Phú, Phó Bí Thường trực Thành ủy Nguyễn Hồ Hải cùng các đại biểu đã tham quan tìm hiểu di tích Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán.

Đồng chí Trần Phú sinh ngày 1/5/1904 tại làng An Thổ, tổng An Sơn, phủ Tuy An (nay là thôn An Thổ, xã An Dân, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên).

Mùa Xuân năm 1927, đồng chí Trần Phú được cử sang học tập tại Trường Đại học Phương Đông của Quốc tế Cộng sản ở Matxcơva (Liên Xô cũ). Tốt nghiệp Đại học Phương Đông loại xuất sắc, tháng 11/1929, đồng chí được Quốc tế Cộng sản cử về nước hoạt động, được Đảng giao nhiệm vụ chuẩn bị dự thảo Luận cương Chính trị.

Tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng (họp tại Hương Cảng, Trung Quốc) vào tháng 10/1930, đồng chí Trần Phú thay mặt Ban Chấp hành Trung ương lâm thời trình bày Luận cương chính trị của Đảng và được bầu làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương và chính là Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Trên cương vị Tổng Bí thư, đồng chí Trần Phú đã có nhiều đóng góp to lớn về chính trị, tư tưởng và tổ chức trong công tác xây dựng Đảng. Trong giai đoạn này, các tổ chức, phong trào khí thế cách mạng bùng lên mạnh mẽ, tạo ra cao trào cách mạng 1930 - 1931, mà đỉnh cao là Xô Viết Nghệ - Tĩnh.

Bệnh viện Chợ Quán, nay là Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM được xây dựng xong vào năm 1864, được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam, đơn vị trực thuộc Trung ương Hội Kỷ lục gia Việt Nam công nhận là "Bệnh viện lâu đời nhất Việt Nam". Thời điểm bắt đầu đi vào hoạt động, bệnh viện chuyên điều trị các loại bệnh truyền nhiễm và bệnh tâm thần. Do nhu cầu điều trị bệnh tâm thần nên bệnh viện có một khu riêng biệt dành riêng để quản lý các bệnh nhân này.

Trong quá trình xâm lược Việt Nam, thực dân Pháp đã bắt bớ, tra tấn dã man đến lâm bệnh nhiều chiến sĩ cách mạng và đồng bào yêu nước. Để khai thác tin tức, chúng đưa tù nhân vào khu nhà bệnh nhân tâm thần của Bệnh viện Chợ Quán để vừa điều trị cầm chừng vừa tiếp tục tra hỏi. Từ đó, khu nhà bệnh nhân tâm thần trở thành nơi giam giữ những người tù bị bệnh.

Ngày 18/4/1931, Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương Trần Phú đã bị bắt tại nhà số 66 đường Champagne, nay là đường Lý Chính Thắng, Quận 3 - là cơ quan ấn loát của Đảng. Sau khi giam giữ và dùng nhiều cực hình tra tấn dã man, Tổng Bí thư Trần Phú ở nhiều trại giam khác nhau, chúng chuyển ông về Khám Lớn Sài Gòn để chuẩn bị xét xử. Lúc này, sức khỏe của Tổng Bí thư Trần Phú đã ngày càng suy kiệt.

Đồng chí Nguyễn Hồ Hải cùng các đại biểu tham quan phòng giam tập thể có dòng chữ “Tù nhân chết cho Tổ quốc sống”

Thực dân Pháp muốn duy trì sự sống của Tổng Bí thư Trần Phú để khai thác những bí mật của Đảng, nên ngày 26/8/1931, chúng đưa ông đến trại giam trong Bệnh viện Chợ Quán để điều trị bệnh. Tuy nhiên, do bệnh tình trở nặng, đến ngày 6/9/1931, Tổng Bí thư Trần Phú đã qua đời ở tuổi 27, với lời nhắn nhủ đến các chiến sĩ cách mạng "Hãy giữ vững chí khí chiến đấu".

Ngày nay, Khu trại giam trong Bệnh viện Chợ Quán được mở cửa để đón khách tham quan. Di tích vẫn còn in đậm dấu vết của gông cùm, xiềng xích dưới chế độ thực dân; cũng như những dấu ấn về cuộc chiến đấu kiên cường, bất khuất của các chiến sĩ cách mạng với những khẩu hiệu đấu tranh bằng máu còn rõ nét trên các bức tường. Từ cửa trại giam đi vào, đầu tiên là phòng giam lớn để giam khoảng 20 người; Tổng Bí thư Trần Phú đã ở phòng này khi mới đến trại giam.

Ngày 16/11/1988, Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.