(TUAG)- “Hạnh phúc là đấu tranh” là câu trả lời của C.Mác khi hai cô con
gái Lôra và Gienny hỏi cha: “Quan niệm thế nào là hạnh phúc?”. Câu trả
lời tưởng chừng như đơn giản, nhưng lại chứa đầy những tư tưởng lý luận
và thực tiễn trong toàn bộ cuộc đời C.Mác.
Kỷ niệm 205 năm Ngày sinh của C.Mác (5/5/1818 - 5/5/2023)
Hạnh phúc - một khái niệm biểu hiện trình độ tư duy của con người,
tưởng đã rất quen thuộc, dễ hiểu, được dùng một cách phổ thông, thể hiện
ở ngôn ngữ của các dân tộc khác nhau trên toàn cầu. Thế nhưng mỗi
người, mỗi giai tầng lại có quan niệm rất khác nhau. Các nhà triết học
và tâm lý học thì cho rằng hạnh phúc là một cảm xúc bậc cao, chỉ có ở
loài người, nó mang tính nhân bản sâu sắc và thường chịu tác động của lý
trí. C.Mác thì cho rằng phạm trù hạnh phúc tương đồng với phạm trù tự
do. Người hạnh phúc nhất là người đem đến hạnh phúc cho nhiều người
nhất. Ông từng nói: “Chỉ có những hạng người mất nhân tính mới quay mặt trước nỗi đau của đồng loại, mà chăm lo cho hạnh phúc riêng của mình”.
Đấu
tranh là một phạm trù triết học liên quan đến thế giới quan và phương
pháp luận của con người. Đối tượng của đấu tranh là cái ác, cái cản trở
tự do của người khác. Đấu tranh là để giải quyết mâu thuẫn nhằm đưa tới
sự phát triển hài hòa chứ không phải chỉ có sự tiêu diệt, triệt tiêu.
Đấu tranh là phủ định mặt đối lập trên cơ sở kế thừa để đưa tới sự thống
nhất hòa hợp tiến bộ hơn, tốt đẹp hơn. Đó là cái vốn có của đời sống,
tư duy con người, sự tồn tại và biến đổi phát triển tiến bộ của tự
nhiên, xã hội loài người.
Theo quan điểm C.Mác, để có được hạnh
phúc, con người cần có tự do, mà để có tự do con người cần phải đấu
tranh chống lại sự áp bức, bóc lột để giải phóng mình, được làm chủ
chính mình, được quyết định vận mệnh của mình, thoát khỏi xiềng xích nô
lệ và mọi sự áp bức, bóc lột, bất công. Do đó, mọi hoạt động lý luận và
thực tiễn của C.Mác đều nhằm mục tiêu mưu cầu sự tự do, bình đẳng, hạnh
phúc cho giai cấp vô sản trên toàn thế giới. Ông đứng về phe những người
lao động nghèo khổ, giai cấp vô sản, đại diện cho họ, tìm cho họ con
đường đấu tranh để giải phóng mình.
Chọn nghề mang lại hạnh phúc cho nhân loại
C.Mác
sinh ngày 5/5/1818 trong một gia đình trung lưu tại thành phố Trier cổ
kính miền Tây nước Đức. Trong bài luận văn thi ra trường khi mới 17 tuổi
với tựa đề “Những suy nghĩ của một thanh niên khi chọn nghề”, C.Mác đã
đề cập hướng đi mà cả cuộc đời ông theo đuổi: “Nếu con người làm việc
chỉ vì bản thân mình thì may ra có thể trở thành một nhà bác học nổi
tiếng, một nhà thông thái vĩ đại, một nhà thơ ưu tú, nhưng không bao giờ
có thể trở thành một con người thực sự hoàn thiện và vĩ đại…”, bởi thế:
“… Nếu ta chọn nghề trong đó ta có thể làm việc được nhiều hơn cho
nhân loại, thì ta sẽ không còng lưng dưới gánh nặng của nó, bởi vì đó là
sự hy sinh vì mọi người”. Có lẽ, sự lựa chọn này là cơ sở để trí tuệ, nhân cách của C.Mác vượt ra khỏi định chế của xã hội đương thời.
Kiên định lựa chọn con đường kiếm tìm hạnh phúc, cho dù gặp nhiều gian nan, khốn khó
Cuộc
đời của C.Mác là một hành trình đầy gian nan, cả về quá trình chuyển
biến tư tưởng, thực tiễn tham gia đấu tranh lẫn hoàn cảnh gia đình
riêng. Đối với cuộc đời đấu tranh cách mạng, sau khi từng bước phê phán
và chỉ ra bản chất duy tâm phản động của triết học Hêghen về xã hội và
nhà nước; nhận ra Phoiơbắc tuy đã có rất nhiều công lao trong việc hình
dung ra con đường hiện thực, nhưng chưa thoát khỏi tính siêu hình, duy
vật về tự nhiên, duy tâm về xã hội, C.Mác đã tích cực tham gia luận
chiến, phê phán mạnh mẽ chế độ chuyên chế phong kiến, tư bản và những
“bức tường lý luận” nhằm bảo vệ nó. Nhiều tác phẩm kinh điển được ông
cùng Ph.Ăngghen hoàn thiện như: Luận cương về Phoiơbắc (1845), Gia đình
thần thánh (1845), Hệ tư tưởng Đức (1846), Sự khốn cùng của triết học
(1847), Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (1848) chính là sự nối tiếp về nhận
thức, để hình thành hệ thống lý luận khoa học và cách mạng cho cuộc đấu
tranh của giai cấp công nhân chuyển từ “tự phát” lên “tự giác”.
Về
thực tiễn, khi phong trào công nhân có sự phát triển, C.Mác cùng
Ph.Ăngghen trở thành những thành viên chủ chốt của “Liên minh những
người chính nghĩa” - tổ chức tiền thân của phong trào công nhân. Ông
cũng tích cực tham gia đấu tranh thực tiễn và góp phần trong việc hình
thành “Tuyên ngôn thành lập Hội liên hiệp công nhân quốc tế” và “Chương
trình hành động chung của Hội liên hiệp thanh niên quốc tế” khi là thành
viên của Quốc tế I (1864), giúp đoàn kết giai cấp vô sản các nước, tích
cực ủng hộ phong trào đấu tranh của công nhân. Trong giai đoạn này,
C.Mác đã liên tục bị theo dõi, 4 lần bị trục xuất tại các nước Pháp, Bỉ,
Đức, cuối cùng phải định cư tại nước Anh, nhưng ông không nản chí, từng
bước hoàn thiện lý luận và tích cực tham gia đấu tranh thực tiễn nhằm
thúc đẩy phong trào cách mạng của giai cấp công nhân.
Về hoàn
cảnh gia đình riêng, mặc dù được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình, thường
xuyên bởi người bạn, người đồng chí Ph.Ăngghen; có được tình yêu, sự hi
sinh vô bờ bến của người vợ Gianny, người đã từ bỏ thế giới thượng lưu
của mình để tiếp thêm cho ông nghị lực chiến đấu, song cuộc đời của
C.Mác lại gặp rất nhiều khó khăn về kinh tế, có những lúc rơi vào tình
cảnh cùng cực về đời sống. Song, với tinh thần kiên định, niềm tin và lý
tưởng lớn lao, C.Mác đã vượt qua được hoàn cảnh để đấu tranh không mệt
mỏi vì hạnh phúc cho mọi người, cho quảng đại quần chúng cần lao.
“Hạnh phúc là đấu tranh”
- câu nói của C.Mác vô cùng giản dị nhưng đó là một chân lý, được thể
hiện rõ nhất trong cuộc đời và sự nghiệp của C.Mác. Xuyên suốt cuộc đời
của C.Mác là sự đấu tranh không ngừng để tìm hạnh phúc cho mọi người,
cho nhân loại. Qua việc làm rõ những quan niệm cũng như con đường hướng
tới “Hạnh phúc” của C.Mác, chúng ta có thể khẳng định, “Hạnh phúc” không
chỉ là đích đến mà còn là con đường mà toàn nhân loại đang hướng tới,
đấu tranh không ngừng nghỉ để đạt được. “Hạnh phúc” không chỉ cần có
trong mỗi cá nhân, gia đình, mà còn phải có ở mỗi dân tộc và toàn thế
giới./.
Sự Thật