Ngay sau khi Ban Chấp hành trung ương Đảng (khóa XIII) ban hành Nghị quyết số 45-NQ/TW về “tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”; ngày 28/11/2023 Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Kế hoạch số 301-KH/TU về việc tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt, xây dựng kế hoạch thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) trên địa bàn tỉnh và đến ngày 19/3/2024, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XI) đã ban hành Kế hoạch số 329-KH/TU thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW của Trung ương (khóa XIII) về “Tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới”.
Mục tiêu của tỉnh từ nay đến năm 2023 và tầm nhìn đến năm 2045 là Đồng Nai sẽ tiếp tục nâng cao hơn nữa nhận thức của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh, của cán bộ, đảng viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của việc xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới, qua đó, tạo sự thống nhất cao trong hành động nhằm thực hiện hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Nghị quyết số 45-NQ/TW của Trung ương (khóa XIII). Đồng thời, cụ thể hóa các nội dung của Nghị quyết số 45-NQ/TW của Trung ương (khóa XIII) thành các nhiệm vụ, giải pháp phù hợp với tình hình thực tiễn của Đảng bộ tỉnh và làm cơ sở tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết; hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm thu hút nhân tài, tạo cơ hội, điều kiện, động lực cho đội ngũ trí thức phát triển toàn diện, nâng cao năng lực, trình độ và sự cống hiến, năng lực sáng tạo, đóng góp trí tuệ của đội ngũ trí thức cho tỉnh nhà, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2030, tầm nhìn 2045 trong điều kiện toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế.
Có thể thấy, sau 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; đến nay, Đồng Nai đã tạo được sự chuyển biến căn bản, toàn diện và sâu sắc hơn về nhận thức, hành động của các cấp ủy, chính quyền, cán bộ, đảng viên và Nhân dân trong tỉnh về vị trí, vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức. Việc thể chế hóa Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương (khóa X), các văn bản của Trung ương liên quan đến trí thức được tỉnh đặc biệt quan tâm thực hiện; các cơ chế, chính sách, nhất là chính sách thu hút, trọng dụng, đãi ngộ, tôn vinh nhằm phát huy vai trò của đội ngũ trí thức tiếp tục được hoàn thiện. Đội ngũ trí thức của tỉnh đã có sự phát triển mạnh cả về số lượng và nâng cao về chất lượng, trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, động lực to lớn trong quá trình xây dựng phát triển kinh tế, văn hóa, quốc phòng, an ninh trên địa bàn tỉnh. Tính đến tháng 12/2023, số lượng trí thức, nhất là trí thức có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ, đại học đang công tác trong các cơ quan đảng, đoàn thể, các cơ quan quản lý nhà nước, đang quản lý vốn doanh nghiệp, đại diện phần vốn doanh nghiệp tại các doanh nghiệp nhà nước trên địa bàn tỉnh là 6.893 người, chiếm 99,69% trên tổng số cán bộ, công chức đang công tác tại các cơ quan, đơn vị này. Những năm qua, nhiều công trình, sản phẩm khoa học, công nghệ, tác phẩm văn học, nghệ thuật... có giá trị cao của đội ngũ trí thức có những đóng góp quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
Tuy nhiên, trước yêu cầu đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và phát triển đất nước nhanh, bền vững trong giai đoạn mới, đội ngũ trí thức của tỉnh còn nhiều bất cập, hạn chế: Cơ cấu, số lượng đội ngũ trí thức chưa hợp lý, thiếu hụt chuyên gia đầu ngành trong những lĩnh vực quan trọng; các chính sách đột phá trong đầu tư, huy động nguồn lực, đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, trọng dụng, tôn vinh trí thức còn nhiều hạn chế; chưa tạo được môi trường thuận lợi nhất để động viên trí thức chủ động nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, tư vấn phản biện xã hội; năng lực sáng tạo, khả năng thực hành và ứng dụng, khả năng sử dụng công nghệ thông tin của đội ngũ trí thức ở nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; đào tạo, bồi dưỡng trí thức chưa gắn với mục tiêu, nhiệm vụ địa phương. Việc tập hợp, phát huy tiềm năng đội ngũ trí thức khoa học, công nghệ của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh còn hạn chế.
Để duy trì kết quả đạt được, khắc phục được hạn chế, nhất là để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 45-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII), Kế hoạch số 329-KH/TU, ngày 19/3/2024 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới, các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, các sở, ban, ngành, địa phương, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và toàn thể Nhân dân trên địa bàn tỉnh tổ chức thực hiện tốt 05 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cụ thể là:
Một là, quán triệt, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức; tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức sáng tạo, cống hiến. Đổi mới mạnh mẽ tư duy, thống nhất nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới; xác định đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục, lâu dài của các cấp ủy, tổ chức đảng, hệ thống chính trị và toàn xã hội trong việc thực hiện mục tiêu xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức. Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp xây dựng chương trình, kế hoạch, đề án cụ thể nhằm thu hút, trọng dụng, đãi ngộ thỏa đáng, tôn vinh đội ngũ trí thức phù hợp với yêu cầu và thực tiễn của tỉnh. Đồng thời, khuyến khích trí thức tham gia đóng góp ý kiến tư vấn, phản biện, giám định xã hội các chủ trương, chính sách, các dự án, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, công trình quan trọng thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Mở rộng hợp tác và giao lưu quốc tế về chuyển giao công nghệ, tăng cường trao đổi kinh nghiệm với trí thức trong và ngoài nước.
Hai là, tăng cường công tác quản lý nhà nước, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện hiệu quả cơ chế, chính sách về phát triển, thu hút đội ngũ trí thức. Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện hiệu quả, đồng bộ, khả thi cơ chế, chính sách về phát triển, thu hút trí thức. Có chủ trương, định hướng, chính sách phù hợp thúc đẩy phát triển đội ngũ trí thức gắn với công tác qui hoạch, chiến lược phát triển của các ngành, lĩnh vực và của tỉnh. Xây dựng cơ sở dữ liệu về đội ngũ trí thức, làm tốt công tác dự báo, yêu cầu, kế hoạch phát triển đội ngũ trí thức trong từng ngành, lĩnh vực, địa phương, bảo đảm số lượng, chất lượng, cân đối giữa các ngành, lĩnh vực, giữa các vùng. Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo hướng tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức khoa học và công nghệ, các cơ sở giáo dục đại học trong việc bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo và các chức danh khoa học. Có hình thức khen thưởng, kỷ luật nghiêm minh đối với các cấp, các ngành, địa phương trong quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách phát triển đội ngũ trí thức.
Ba là, đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, trọng dụng nhân tài; rà soát thực trạng, nhu cầu đào tạo đội ngũ cán bộ, đảng viên trong hệ thống các cơ quan đảng, nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội các cấp, cán bộ quản lý doanh nghiệp. Nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, kết quả nghiên cứu khoa học. Khuyến khích các cơ sở giáo dục và đào tạo, cơ sở nghiên cứu trong tỉnh liên kết, hợp tác với các cơ sở tiên tiến trong và ngoài nước để trao đổi kinh nghiệm, nâng cao trình độ, năng lực hoạt động. Khuyến khích mỗi cá nhân trí thức có kế hoạch học tập thường xuyên, tự đào tạo, tự nâng cao trình độ chuyên môn.
Bốn là, tăng cường nguồn lực xây dựng đội ngũ trí thức chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Ưu tiên bố trí nguồn lực từ ngân sách nhà nước và huy động nguồn lực xã hội đầu tư phát triển hạ tầng khoa học, công nghệ, y tế, giáo dục và đào tạo, đầu tư phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm tạo môi trường thuận lợi cho trí thức làm việc, nghiên cứu, sáng tạo, cống hiến. Có chính sách khuyến khích, ưu đãi mạnh hơn đối với các doanh nghiệp, các nhà đầu tư cho các hoạt động của đội ngũ trí thức. Đẩy mạnh và thực hiện hiệu quả cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các chuyên gia, nhà khoa học, trí thức có năng lực tham gia nghiên cứu, thực hiện đề tài, đề án, nhiệm vụ khoa học, công nghệ trọng điểm của tỉnh. Khuyến khích các doanh nghiệp tạo điều kiện cử các trí thức trong các doanh nghiệp đi đào tạo, nâng cao trình độ khoa học.
Năm là, phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động các hội trí thức. Nêu cao tinh thần trách nhiệm, tâm huyết, chủ động tham gia nghiên cứu nâng cao năng lực, trình độ của đội ngũ trí thức, khẳng định vị trí, vai trò và những đóng góp của trí thức cho quê hương, đất nước. Tạo điều kiện cho trí thức thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm; phát huy tiềm năng sáng tạo của đội ngũ trí thức, nhất là trí thức khoa học công nghệ, trí thức văn nghệ sĩ của tỉnh. Khuyến khích các hội trí thức, đội ngũ trí thức đóng góp ý kiến, tham gia hoạt động tư vấn, giám sát, phản biện, giám định xã hội.
Bên cạnh đó, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức hoạt động của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật và Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh theo hướng sát thực tiễn. Chú trọng nâng cao vai trò đại diện cho quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, đội ngũ trí thức; thu hút, tập hợp trí thức, phát triển tổ chức, phát triển hội viên; làm cầu nối vững chắc giữa Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị với đội ngũ trí thức. Phát huy tinh thần đoàn kết, sức mạnh tổng hợp của đội ngũ trí thức góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Đồng Nai phát triển toàn diện, bền vững.
Hội thảo khoa học trí thức Đồng Nai với sự nghiệp đấu tranh thống nhất đất nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tháng 11/2022
Trần Chi