Trong bối cảnh đổi mới mô hình tăng trưởng và cải cách toàn diện nền kinh tế, khu vực kinh tế tư nhân đang từng bước khẳng định vai trò chủ đạo trong sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam. Riêng tại Khánh Hòa, kinh tế tư nhân đang trở thành động lực quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, là một trụ cột tăng trưởng mới trong lộ trình xây dựng và phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030.
Những năm gần đây, sự tăng trưởng mạnh mẽ của số lượng doanh nghiệp tư nhân, sự tham gia sâu rộng vào các ngành kinh tế trọng điểm, cùng với những đóng góp tích cực vào GRDP và giải quyết việc làm đã cho thấy vai trò không thể thay thế của khu vực này. Tuy nhiên, kinh tế tư nhân vẫn đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến thể chế, môi trường kinh doanh, năng lực cạnh tranh và khả năng thích ứng trước những biến động toàn cầu. Do đó, việc thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân tại Khánh Hòa không chỉ là nhu cầu tất yếu trong quá trình tái cơ cấu kinh tế mà còn là điều kiện quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030 theo định hướng của Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Vai trò then chốt trong nền kinh tế quốc dân
Sau gần 40 năm đổi mới, kinh tế tư nhân đã và đang khẳng định vị trí then chốt của mình trong nền kinh tế quốc dân. Trên cả nước, khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng hơn 940 nghìn doanh nghiệp, hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động. Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04 tháng 5 năm 2025 của Bộ Chính trị xác định khu vực kinh tế tư nhân là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đồng thời là yếu tố then chốt để tăng cường sức cạnh tranh quốc gia và xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ; là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, góp phần xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội.
Tại Khánh Hòa, kinh tế tư nhân đóng vai trò ngày càng lớn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm gần đây, số lượng doanh nghiệp tư nhân không ngừng tăng, hiện chiếm đại đa số tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh. Các doanh nghiệp tư nhân đã mở rộng hoạt động trong nhiều lĩnh vực như thương mại, dịch vụ, du lịch, chế biến thủy sản, vận tải, xây dựng, bất động sản, công nghệ thông tin... Không chỉ đóng góp vào tăng trưởng GRDP, khu vực này còn tạo việc làm ổn định cho hàng trăm nghìn lao động và góp phần tích cực trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại. Theo báo cáo của Sở Tài chính, tổng vốn đầu tư phát triển trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2024 trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đạt khoảng 277,5 nghìn tỷ đồng, tương ứng với tốc độ tăng 12,2%/năm. Tỷ lệ huy động vốn đầu tư phát triển đạt 67,2% so với GRDP hàng năm của tỉnh, trong đó khu vực ngoài nhà nước chiếm tỷ trọng cao nhất với 55,8%; khu vực Nhà nước chiếm tỷ trọng 23,5% và khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm tỷ trọng 20,7% tổng vốn đầu tư phát triển toàn tỉnh.
Là địa phương có vị trí địa lý chiến lược, nằm trên trục giao thương quan trọng của khu vực Nam Trung Bộ, kết nối thuận tiện với các vùng kinh tế trọng điểm trong nước và quốc tế. Hệ thống cảng biển nước sâu, sân bay quốc tế Cam Ranh và mạng lưới giao thông hiện đại thuận lợi cho phát triển các ngành dịch vụ logistics, xuất nhập khẩu và vận tải biển. Bên cạnh đó, nguồn tài nguyên biển phong phú với đường bờ biển dài nhất Việt Nam và các vịnh tự nhiên đẹp như Vân Phong, Cam Ranh và Nha Trang và quần đảo Trường Sa mang lại tiềm năng rất lớn cho phát triển kinh tế biển, nhất là các ngành du lịch, dịch vụ, nghỉ dưỡng. Ngoài ra, hệ thống hạ tầng đang được đầu tư mạnh mẽ với các khu kinh tế động lực như Vân Phong, Cam Ranh, Nha Trang, cùng với chính sách thu hút đầu tư thông thoáng, giúp mở rộng cơ hội cho các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực. Khánh Hòa đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho đầu tư và khả năng huy động các nguồn lực từ khu vực tư nhân trong và ngoài nước tham gia sản xuất kinh doanh. Việc phát huy vai trò của kinh tế tư nhân không chỉ góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, mà còn là bước đi chiến lược nhằm cụ thể hóa các chủ trương lớn của Trung ương đối với tỉnh Khánh Hòa.
Trong bối cảnh Khánh Hòa đang được định hướng trở thành đô thị trực thuộc Trung ương vào năm 2030 và là trung tâm kinh tế biển, dịch vụ, du lịch của quốc gia, vai trò của khu vực kinh tế tư nhân cần được nâng tầm cả về chất lượng, quy mô và hiệu quả hoạt động. Điều này đòi hỏi tỉnh phải có những cách tiếp cận chiến lược trong phát triển kinh tế tư nhân, gắn kết chặt chẽ giữa chủ trương của Đảng với thực tiễn địa phương, đồng thời bảo đảm môi trường phát triển bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh và thuận lợi cho doanh nghiệp thuộc mọi quy mô, lĩnh vực.
Cơ hội và thách thức trong giai đoạn mới
Giai đoạn 2020 - 2024, khu vực kinh tế tư nhân tại Khánh Hòa đã có những bước phát triển rất tích cực. Đến ngày 31/12/2024 toàn tỉnh có 29.080 doanh nghiệp hoạt động đa dạng trên các lĩnh vực như thương mại, dịch vụ, du lịch, xây dựng, sản xuất chế biến thủy hải sản, công nghiệp nhẹ... góp phần đáng kể vào tăng trưởng GRDP, tạo việc làm cho hàng trăm nghìn lao động địa phương và đóng góp ngày càng lớn vào ngân sách tỉnh. Bên cạnh đó, sự hiện diện ngày càng nhiều các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ, nghỉ dưỡng, logistics, tài chính - ngân hàng, công nghệ thông tin là minh chứng cho sức hút và vai trò ngày càng rõ nét của khu vực tư nhân trong cơ cấu kinh tế Khánh Hòa. Ngoài ra, các hoạt động khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo đã bắt đầu hình thành, thu hút sự quan tâm của giới trẻ và nhà đầu tư trên địa bàn tỉnh.
Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh hiện nay có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, thiếu năng lực tài chính, công nghệ và trình độ quản trị. Việc tiếp cận tín dụng ngân hàng còn gặp nhiều khó khăn do thiếu tài sản đảm bảo hoặc thiếu minh bạch tài chính. Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp còn yếu, chưa hình thành mạng lưới vườn ươm, quỹ đầu tư mạo hiểm, hay thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với doanh nghiệp. Tỷ lệ doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất, chế biến sâu, công nghệ cao còn thấp; phần lớn tập trung vào thương mại và dịch vụ cơ bản.
Những tồn tại trên xuất phát từ cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan. Một mặt, thể chế hỗ trợ phát triển khu vực tư nhân vẫn còn thiếu đồng bộ, một số quy định pháp lý còn chồng chéo, chưa tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp phát triển. Công tác cải cách hành chính tuy đã đạt nhiều kết quả nhưng vẫn còn khoảng cách giữa chủ trương và thực tiễn, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Mặt khác, nội lực của doanh nghiệp tư nhân còn yếu, nhiều chủ doanh nghiệp thiếu chiến lược phát triển dài hạn, thiếu khả năng ứng dụng công nghệ hoặc đổi mới sáng tạo. Công tác đào tạo nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu chuyển đổi mô hình tăng trưởng, liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở giáo dục nghề nghiệp còn rời rạc.
Mặc dù tỉnh đã tích cực triển khai các chủ trương, nghị quyết của Trung ương như Nghị quyết số 10-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân, các chính sách đặc thù theo Nghị quyết 55/2022/QH15 của Quốc hội về phát triển tỉnh Khánh Hòa. Tuy nhiên, việc triển khai các chính sách hỗ trợ vẫn còn thiếu đồng bộ, công tác cải cách hành chính chưa thực sự hiệu quả, năng lực tiếp cận vốn và mặt bằng sản xuất kinh doanh còn nhiều khó khăn.
Giai đoạn 2025 - 2030 được dự báo là thời kỳ chuyển biến mạnh mẽ của nền kinh tế toàn cầu, với sự giao thoa giữa những cơ hội tăng trưởng mới và các rủi ro tiềm tàng. Đối với Khánh Hòa, đây là thời điểm mang tính bản lề trong lộ trình hiện thực hóa mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030 theo tinh thần Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong bối cảnh đó, khu vực kinh tế tư nhân của tỉnh đứng trước nhiều thuận lợi để bứt phá, song cũng đối mặt với không ít thách thức cần được nhận diện và ứng phó kịp thời.
Về cơ hội, sự đồng thuận cao từ Trung ương trong chủ trương phát triển khu vực kinh tế tư nhân, thể hiện rõ qua Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị, chính là nền tảng chính trị vững chắc, mở rộng không gian và nguồn lực phát triển cho doanh nghiệp tư nhân, đồng thời khẳng định vai trò trụ cột của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, sự phát triển của kinh tế số, chuyển đổi xanh và hội nhập kinh tế sâu rộng là các xu thế tạo ra môi trường thuận lợi để doanh nghiệp đổi mới mô hình kinh doanh, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, triển vọng này cũng gắn liền với những thách thức ngày càng gia tăng. Trên bình diện quốc tế, môi trường địa chính trị đang chứng kiến sự phân cực và cạnh tranh gay gắt giữa các cường quốc, đặc biệt là giữa Mỹ, Trung Quốc, Nga và EU. Những bất ổn này không chỉ kéo theo chiến tranh thương mại mà còn tiềm ẩn nguy cơ xung đột quân sự cục bộ, thậm chí xung đột khu vực kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến ổn định kinh tế toàn cầu, dòng chảy thương mại, giá cả nguyên liệu và đầu tư quốc tế. Đối với Việt Nam, với độ mở kinh tế cao, sẽ chịu tác động gián tiếp nhưng không hề nhỏ, đặc biệt trong các ngành phụ thuộc vào xuất nhập khẩu và du lịch - những ngành vốn là thế mạnh của Khánh Hòa. Ngoài ra, các rủi ro như biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, lương thực, an ninh mạng, dịch bệnh... cũng là những yếu tố có khả năng ảnh hưởng sâu rộng đến năng lực chống chịu và tính bền vững của doanh nghiệp tư nhân. Những cú sốc từ bên ngoài có thể làm gián đoạn chuỗi cung ứng, tăng chi phí đầu vào và giảm cầu tiêu dùng, gây khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn đã hạn chế về năng lực dự phòng và khả năng thích ứng.
Ở cấp độ địa phương, Khánh Hòa đang đối mặt với thách thức về chất lượng tăng trưởng doanh nghiệp tư nhân. Phần lớn doanh nghiệp trên địa bàn có quy mô nhỏ, khả năng tiếp cận công nghệ, vốn và nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế. Trong khi đó, áp lực cạnh tranh từ các địa phương khác trong thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng và chính sách hỗ trợ doanh nghiệp ngày càng lớn, đòi hỏi Khánh Hòa phải có bước đi quyết liệt và mang tính đột phá hơn. Bên cạnh đó, kết cấu hạ tầng một số khu vực còn yếu và độ sẵn sàng chuyển đổi số của nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn ở mức thấp cũng là rào cản lớn. Những thách thức này nếu không được giải quyết hiệu quả sẽ kìm hãm tiềm năng phát triển và làm suy giảm lợi thế cạnh tranh của toàn khu vực tư nhân trên địa bàn tỉnh.
Các yếu tố nêu trên cho thấy giai đoạn 2025 - 2030 sẽ là thời điểm chiến lược để Khánh Hòa chuyển hóa cơ hội thành động lực phát triển khu vực kinh tế tư nhân, đồng thời chủ động ứng phó và vượt qua các thách thức trong môi trường nhiều biến động. Điều này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân.
Những định hướng lớn và giải pháp
Trong bối cảnh Khánh Hòa đang bước vào một giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt, với mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, việc phát triển khu vực kinh tế tư nhân không chỉ là một yêu cầu khách quan mà còn là nhiệm vụ chiến lược cấp bách.
Để khu vực này thực sự trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế địa phương, như Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị đã xác định, Khánh Hòa cần triển khai các giải pháp mang tính đột phá với tư duy đổi mới, bám sát thực tiễn và phù hợp với tiềm năng, lợi thế của địa phương. Trong đó có một số vấn đề cần quan tâm như:
Thứ nhất, cần đổi mới mạnh mẽ tư duy phát triển kinh tế tư nhân, chuyển từ “quản lý” sang “kiến tạo và đồng hành”. Trọng tâm là khắc phục hiện tượng chồng chéo trong quy trình xử lý thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng... Xây dựng mối quan hệ giữa chính quyền với doanh nghiệp cởi mở, thân thiện, đồng hành, liêm chính phục vụ, kiến tạo phát triển. Việc ứng dụng các nền tảng công nghệ vào giải quyết thủ tục hành chính, tạo kênh phản hồi hai chiều và đối thoại định kỳ với doanh nghiệp sẽ là đòn bẩy xây dựng niềm tin thị trường.
Thứ hai, hoàn thiện thể chế và chính sách đồng bộ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân. Thực tiễn tại Khánh Hòa cho thấy nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ vẫn còn gặp khó khăn trong tiếp cận vốn, đất đai sản xuất cũng như các cơ chế ưu đãi đầu tư. Do đó, cần rà soát, đơn giản hóa quy trình phê duyệt dự án, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, các ngành công nghiệp phụ trợ, logistics, thương mại, dịch vụ, chế biến nông sản… Đồng thời, đẩy mạnh cơ chế phối hợp liên ngành trong cấp phép, giải phóng mặt bằng và bảo đảm hạ tầng đồng bộ tại các khu, cụm công nghiệp.
Thứ ba, tập trung xây dựng, hình thành các doanh nghiệp "sếu đầu đàn" để dẫn dắt lực lượng doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp hiện đại có khả năng dẫn dắt phát triển. Khánh Hòa đang sở hữu tiềm năng lớn trong các lĩnh vực như cảng biển, công nghiệp chế biến, chế tạo, du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và dịch vụ hàng không. Tuy nhiên, hiện tỷ trọng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh tham gia vào các ngành này vẫn còn thấp. Do đó, cần xây dựng các chính sách chọn lọc để thu hút các nhà đầu tư tư nhân có năng lực công nghệ, tài chính vào các ngành mũi nhọn, đồng thời khuyến khích hình thành chuỗi cung ứng nội địa thông qua chính sách tín dụng ưu đãi, đào tạo và hỗ trợ đổi mới công nghệ.
Thứ ta, tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong doanh nghiệp tư nhân. Thực tiễn ghi nhận phần lớn doanh nghiệp nhỏ trên địa bàn tỉnh hiện chưa xây dựng chiến lược chuyển đổi số, thiếu nguồn lực đầu tư vào hạ tầng công nghệ và kỹ năng số. Do đó, Khánh Hòa cần triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ chuyển đổi số riêng cho doanh nghiệp tư nhân, bao gồm hỗ trợ phần mềm kế toán, quản trị, đào tạo kỹ năng số cơ bản, kết nối với đơn vị cung ứng công nghệ trong nước, qua đó nâng cao năng suất và khả năng mở rộng thị trường.
Thứ năm, tiếp tục đầu tư nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt nhân lực kỹ thuật và quản lý. Trong những năm gần đây, Khánh Hòa đã bước đầu hình thành mô hình liên kết đào tạo giữa các trường, viện nghiên cứu trên địa bàn như Trường Đại học Nha Trang, Trường Đại học Khánh Hòa, Trường Cao đẳng Kỹ thuật và Công nghệ Nha Trang… với các đơn vị sử dụng lao động, các doanh nghiệp trong ngành thủy sản, du lịch... Tuy nhiên, việc hợp tác này vẫn còn nhiều hạn chế, chưa có sự lan tỏa mạnh mẽ sang các lĩnh vực như logistics, công nghệ cao. Để đảm bảo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển của các doanh nghiệp tư nhân, tỉnh cần quan tâm tạo điều kiện phát triển các chương trình đào tạo theo đặt hàng doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng kế hoạch đào tạo nội bộ và mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đào tạo thực hành chất lượng cao.
Thứ sáu, Khánh Hòa cần phát huy tối đa lợi thế không gian phát triển, đặc biệt trong bối cảnh thực hiện chủ trương hợp nhất với tỉnh Ninh Thuận. Việc quy hoạch các phân khu chức năng phù hợp cho từng loại hình doanh nghiệp tư nhân không chỉ đảm bảo sự phát triển đồng bộ mà còn khai thác hiệu quả tiềm năng của vùng. Trên thực tế, Khu kinh tế Vân Phong, cụm công nghiệp Ninh Thủy và trục ven biển Cam Lâm – Nha Trang đang dần trở thành các trung tâm thu hút doanh nghiệp dịch vụ - công nghiệp mới. Tuy nhiên, để tận dụng tốt những lợi thế này, tỉnh cần đẩy mạnh đầu tư hạ tầng kết nối, đặc biệt trong các lĩnh vực giao thông, năng lượng và viễn thông. Ngoài ra, việc hợp nhất với Ninh Thuận mang lại lợi thế chiến lược quan trọng, giúp mở rộng không gian phát triển kinh tế theo hướng liên kết vùng. Khánh Hòa sẽ có thêm nguồn lực về đất đai, nhân lực và cơ hội phát triển các ngành kinh tế trọng điểm như du lịch biển, năng lượng tái tạo và công nghiệp chế biến. Sự kết hợp này không chỉ nâng cao sức cạnh tranh của tỉnh trên bản đồ kinh tế quốc gia mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án đầu tư lớn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Để hiện thực hóa khát vọng phát triển và đưa khu vực kinh tế tư nhân trở thành động lực then chốt trong tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, Khánh Hòa không chỉ cần quyết tâm chính trị mà còn phải có những bước đi bài bản trong xây dựng, triển khai các chính sách và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp.
Với một hệ thống giải pháp đồng bộ, định hướng rõ ràng và quyết tâm chính trị cao, khu vực kinh tế tư nhân tỉnh Khánh Hòa hoàn toàn có cơ sở để bứt phá, đóng góp xứng đáng vào mục tiêu phát triển nhanh, bền vững, toàn diện, đưa Khánh Hòa trở thành cực tăng trưởng mới của khu vực Nam Trung Bộ và cả nước./.
CTV Xuân Thỏa - Văn phòng UBND tỉnh