Qua 10 năm triển khai việc giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền thực hiện Chỉ thị số 51-CT/TU ngày 19/5/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về lãnh đạo triển khai thực hiện Quy chế giám sát, phản biện xã hội; Quy định tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; các cấp ủy, tổ chức đảng, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã cụ thể hóa và ban hành nhiều văn bản chỉ đạo và tạo điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Kịp thời định hướng, cho ý kiến về kế hoạch giám sát hàng năm, giám sát đột xuất và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp; chỉ đạo trực tiếp các cơ quan, đơn vị được phân công tham mưu xây dựng văn bản của cấp ủy thực hiện nghiêm túc việc cung cấp thông tin, tài liệu và đề nghị tổ chức phản biện, thẩm định trước khi trình Thường trực cấp ủy ký ban hành. Đồng thời, chỉ đạo chính quyền cùng cấp tạo điều kiện và chủ động phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội triển khai thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội.
Chính quyền các cấp đã chỉ đạo, điều hành chặt chẽ, tạo điều kiện thuận lợi, cung cấp thông tin cụ thể, chi tiết để Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và Nhân dân nắm bắt, nghiên cứu sâu kỹ thực hiện tốt việc tham gia góp ý, phản biện vào các dự thảo chỉ thị, nghị quyết, chương trình hành động, kế hoạch..., nhất là các vấn đề liên quan mật thiết đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Chính quyền và các cơ quan liên quan đều nghiêm túc tiếp thu các kiến nghị của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội cùng cấp, đồng thời có văn bản trả lời hoặc chỉ đạo các ngành chức năng liên quan xem xét, giải quyết các ý kiến, kiến nghị sau giám sát; đặc biệt là đối với các nội dung liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, đảm bảo khách quan, đúng thời gian quy định, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Thông qua hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, chính quyền các cấp, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã nhận thức rõ hơn trách nhiệm phải làm, từ đó kịp thời có kế hoạch, biện pháp khắc phục những hạn chế, tồn tại, triển khai thực hiện nhiệm vụ hiệu quả hơn, kịp thời hơn.
Mặt trận Tổ quốc và đoàn thể chính trị - xã hội các cấp đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, bám sát sự hướng dẫn của Trung ương, của tỉnh và tình hình thực tế của địa phương để lựa chọn nội dung, đổi mới phương pháp tiến hành giám sát, phản biện xã hội như hiệp thương xây dựng kế hoạch giám sát, phản biện xã hội hằng năm, xác định nội dung trọng tâm, trọng điểm sát với những nội dung Nhân dân quan tâm, bức xúc. Trong 10 năm qua, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội chủ trì giám sát 322 cuộc, trong đó chú trọng những chủ trương, chính sách lớn, trọng yếu, ưu tiên những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và những nội dung mà các tầng lớp nhân dân và dư luận xã hội đang quan tâm, bức xúc. Ngoài ra, tham gia hơn 300 cuộc giám sát chuyên đề trong việc thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng, Nhà nước. Thông qua hoạt động giám sát đã giúp các đơn vị, địa phương tiếp tục phát huy những ưu điểm, khắc phục những tồn tại hạn chế; đồng thời đề xuất kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét những khó khăn, bất cập trong quá trình triển khai thực hiện, góp phần tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền ngày càng trong sạch vững mạnh.
Trong công tác góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp đã chủ động tham mưu cho các cấp ủy lãnh đạo, chỉ đạo; đồng thời, xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai thực hiện, tích cực tuyên truyền, phổ biến đến đoàn viên, hội viên và Nhân dân, từng bước nâng dần chất lượng, hiệu quả công tác góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội đã tham gia góp ý trên 1.051 lượt về xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền với nhiều hình thức như: góp ý trực tiếp, góp ý qua hòm thư, công tác tiếp công dân, tiếp xúc cử tri, tham gia đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo các cấp ủy đảng, chính quyền với Nhân dân, thông qua các kỳ họp, hội nghị của cấp ủy cùng cấp, các hội nghị chuyên đề, thông qua diễn đàn, tọa đàm…; chủ trì, tổ chức lấy ý kiến tham gia của các hội đồng tư vấn, ban tư vấn, các tổ chức thành viên, các ngành liên quan, các cá nhân tiêu biểu và Nhân dân đối với dự thảo văn bản của Trung ương, địa phương. Trọng tâm là góp ý vào các dự thảo văn bản của Đảng, góp ý cho tổ chức đảng trong việc thực hiện chức năng nhiệm vụ, quyền hạn, xây dựng tổ chức bộ máy cán bộ, việc thực hiện các quyết sách của địa phương có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, góp ý đối với cán bộ, đảng viên về phát huy vai trò tiên phong gương mẫu trong việc thực hiện các quy định của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, mối quan hệ giữa đảng viên với Nhân dân... giúp cấp uỷ không ngừng nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tăng cường niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.
Bên cạnh đó, hàng năm thông qua việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị, địa phương, Mặt trận Tổ quốc các cấp giám sát thường xuyên đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên nơi công tác và nơi cư trú theo tinh thần Quy định 124-QĐ/TW ngày 01/02/2018 của Ban Bí thư về giám sát Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân. Qua đó giúp cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức nêu cao ý thức, tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ Nhân dân, tu dưỡng, giữ gìn rèn luyện phẩm chất, đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Đồng thời nắm bắt những trường hợp đảng viên có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, vi phạm tư cách, không hoàn thành nhiệm vụ để kịp thời tuyên truyền, giáo dục và phản ánh cấp ủy đảng xử lý theo quy định.
Qua giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, kịp thời phát hiện những nội dung còn thiếu, chưa sát, chưa đúng, chưa phù hợp và kiến nghị một số nội dung thiết thực, phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và nâng cao hiệu quả trong quá trình xây dựng, ban hành, thực thi các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng của Nhân dân, phát huy dân chủ, tăng cường đồng thuận trong xã hội. Các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về dân chủ ở cơ sở được các cấp, các ngành triển khai thực hiện, dân chủ đại diện được phát huy, dân chủ trực tiếp ở cơ sở được mở rộng, Nhân dân được bàn và quyết định những công việc quan trọng, thiết thực gắn với lợi ích của mình, quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân được bảo vệ.
Đồng chí Chamaléa Thị Thủy, UVTV, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy chủ trì buổi làm việc kiểm tra 10 năm thực hiện Chỉ thị số 51-CT/TU tại Huyện ủy Thuận Bắc
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế như:
Một số cấp uỷ, chính quyền, cơ quan, đơn vị và địa phương chưa nhận thức đúng đắn, đầy đủ về tầm quan trọng của hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và Nhân dân; chưa thật sự chủ động giao việc để Mặt trận tổ chức phản biện xã hội, chỉ đề nghị phản biện khi có sự chỉ đạo của cấp ủy.
Công tác giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, nhất là ở cơ sở còn lúng túng trong việc xác định đối tượng, nội dung và phương thức thực hiện, chưa đáp ứng yêu cầu đề ra; nhiều nội dung giám sát còn chung chung, thiếu cụ thể, thiếu tính chuyên sâu; vẫn còn hiện tượng nể nang, né tránh, ngại va chạm, chưa mạnh dạn góp ý những hạn chế, yếu kém của cấp ủy, chính quyền các cấp do phạm vi giám sát và phản biện xã hội rộng, yêu cầu cao, trong khi nguồn lực con người, kỹ năng, năng lực của cán bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội ở cơ sở còn hạn chế, thụ động. Việc theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát; theo dõi, đôn đốc, tiếp thu, phản hồi sau phản biện xã hội ở nhiều nơi chưa được chú trọng, dẫn đến việc kiến nghị chỉ mang tính một chiều, hình thức. Vai trò của Ban tư vấn, Tổ tư vấn, cộng tác viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp huyện, cấp xã và các chuyên gia trên các lĩnh vực hoạt động giám sát chưa phát huy hết hiệu quả. Mặt khác, đội ngũ cán bộ Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thường xuyên biến động, thiếu kinh nghiệm thực tiễn, phần nào ảnh hưởng đến công tác giám sát, phản biện xã hội và tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Để thực hiện hiệu quả việc giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, thời gian tới các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể thực hiện một số nội dung sau:
1. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân về nội dung Quyết định số 217-QĐ/TW, Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị; Quy định số 124-QĐ/TW, ngày 02/02/2018, Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư; Chỉ thị 51-CT/TU, ngày 19/5/2014 và Công văn số 5365-CV/TU, ngày 09/5/2024 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; động viên, khuyến khích hội viên, đoàn viên và các tầng lớp Nhân dân ở địa phương tăng cường giám sát, phản biện và đóng góp ý kiến chính xác, khách quan để xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
2. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường phối hợp đồng bộ, hiệu quả giữa chính quyền các cấp với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội trong thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; bảo đảm các điều kiện để Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội thực hiện tốt các hoạt động. Thực hiện nghiêm túc việc cung cấp thông tin, tài liệu liên quan tới hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; tiếp nhận, xử lý và phản hồi các ý kiến góp ý theo quy định. Tiếp tục thực hiện tốt công tác tiếp công dân, đối thoại định kỳ, đột xuất giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền với Nhân dân theo đúng thẩm quyền.
3. Phát huy vai trò chủ động, tích cực của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội các cấp trong thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, xây dựng kế hoạch giám sát, phản biện xã hội theo hướng chủ động, từ sớm, từ cơ sở, dân chủ, khách quan, mang tính xây dựng, có trọng tâm, trọng điểm; chú trọng giám sát theo chuyên đề, tập trung vào những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, những vấn đề dư luận xã hội quan tâm, bức xúc; đề xuất biện pháp, kiến nghị điều chỉnh, bổ sung cơ chế chính sách phù hợp, hiệu quả, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; đồng thời, thường xuyên theo dõi, đôn đốc, giám sát việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát.
4. Tiếp tục củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp. Cử cán bộ tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng của cấp trên mở và thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, bản lĩnh chính trị, kỹ năng, nghiệp vụ giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền cho đội ngũ cán bộ, công chức của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp.
5. Tăng cường công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm đánh giá tình hình và kết quả thực hiện Quyết định 217-QĐ/TW, 218-QĐ/TW, Quy định số 124-QĐ/TW, Chỉ thị số 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư và Chỉ thị số 51-CT/TW của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, ở các cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, cơ quan, đơn vị.
Tác giả: Lê Văn Sơn