Ảnh minh họa: Tất Thắng
Năm 1982, Liên Hợp Quốc đã tổ chức Hội nghị thế giới về người cao tuổi đầu tiên tại Thành phố Venne - Thủ đô nước Cộng hoà Áo. Hơn 3.000 đại biểu của tất cả các nước, các tổ chức phi chính phủ đã đến dự. Hội nghị đã chỉ ra những tiềm năng quý giá của người cao tuổi và khẳng định người cao tuổi là một nhân tố quan trọng của sự phát triển. Đại hội đã thông qua Nghị quyết số 37/51, chương trình hành động Quốc tế dài hạn về người cao tuổi. Ngày 14/12 /1990, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã bỏ phiếu tán thành và thông qua Nghị quyết số 45/106, lấy ngày 01 tháng 10 hàng năm làm ngày quốc tế người cao tuổi. Ngày quốc tế người cao tuổi đầu tiên được tiến hành vào ngày 01/10/1991.
Sau 10 năm thực hiện Chương trình hành động Quốc tế dài hạn về người cao tuổi, năm 1991, Liên hợp quốc thấy cần thiết phải rà soát về hiệu lực và tính khả thi của Chương trình, trên cơ sở đó, điều chỉnh bổ sung để xây dựng Chương trình cho 10 năm tiếp theo. Đại hội đồng Liên hợp quốc tiếp tục thông qua Nghị quyết 46/91 về những nguyên tắc thuộc đạo lí đối với người cao tuổi, làm cơ sở xây dựng chương trình hành động quốc tế và đối với từng quốc gia.
Đây là sự quan tâm sâu sắc của toàn thể cộng đồng loài người đến một hiện tượng mới mẻ, đó là sự gia tăng nhanh chóng của dân số người cao tuổi, cần thống nhất hành động vì quyền lợi của người cao tuổi và cũng vì sự tiến bộ chung của nhân loại. Trong thông báo của Liên hợp quốc về quyết định này đã ghi rõ: Bằng việc đề ra Ngày Quốc tế Người cao tuổi, Liên hợp quốc mong muốn mọi người nhận thức rõ hơn thực tế về người cao tuổi, thấy rõ khả năng to lớn của họ đóng góp vào sự phát triển cộng đồng xã hội. Đồng thời cũng lưu ý mọi người trên thế giới về một hiện tượng rất mới mẻ, đó là già hoá dân số và trong tương lai không xa về kỷ nguyên của người cao tuổi [1].
Sau khi nhận được thông báo của Liên hợp quốc, ngày 01/10/1991, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Võ Chí Công đã ra lời kêu gọi đồng bào cả nước nhiệt liệt hưởng ứng quyết định của Đại hội đồng Liên hợp quốc và khẳng định: Chăm sóc người cao tuổi là một chính sách rất quan trọng của Đảng, Nhà nước ta.
Ngày 17/9/1992, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ra Chỉ thị số 332 về việc tổ chức Ngày Quốc tế Người cao tuổi, đã chỉ ra những việc các ngành, các cấp, các cơ quan đoàn thể phải làm trong dịp Ngày Quốc tế Người cao tuổi 1/10 hàng năm. Ngày 24/9/1994, Phó Thủ tướng kí Quyết định số 523/1995/QĐ-TTg cho phép thành lập Hội Người cao tuổi Việt Nam. Ngày 10/5/1995, Đại hội lần thứ nhất Hội Người cao tuổi Việt Nam tại Thủ đô Hà Nội Quyết định thành lập Hội Người cao tuổi Việt Nam.
Ngày 23/11/2009, Quốc hội khoá XII thông qua Luật Người cao tuổi. Đây là niềm phấn khởi, tự hào của người cao tuổi Việt Nam. Ngày 25/4/2015, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 544/QĐ -TTg, lấy tháng 10, hàng năm là tháng hành động vì người cao tuổi Việt Nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định vị trí, vai trò của người cao tuổi đối với sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Từ rất sớm, Người đã nhận thấy vị trí, vai trò, tiềm năng, sức mạnh cùng những giá trị cả về vật chất và tinh thần của người cao tuổi đối với sự nghiệp cách mạng, trong thời chiến cũng như trong thời bình. Năm 1941, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập và chủ trì Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng, diễn ra từ ngày 10 đến ngày 19-5, tại Khuổi Nậm, Pắc Bó, Cao Bằng. Theo đề nghị của Người, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) để đoàn kết rộng rãi toàn dân tộc đấu tranh cho độc lập, tự do. Một trong những lực lượng đầu tiên Người nghĩ tới là các phụ lão, trong vai trò đầu tàu, dẫn dắt con cháu trong sự nghiệp cứu nước, xây dựng đất nước hưng thịnh. Người luôn coi người cao tuổi là lực lượng quan trọng góp phần tăng cường sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trong “Lời hiệu triệu đoàn kết tất cả các bậc phụ lão” (tháng 6-1941), Người viết: “Dẫu rằng tóc đã bạc, mắt đã hoa, tay run, chân mỏi; nhưng một lời nói của phụ lão có ảnh hưởng đến hưng bang, một hành động của phụ lão có ảnh hưởng đến việc giết giặc... Đối với gia đình, đối với Tổ quốc, phụ lão có trọng trách là bậc tôn trưởng. Đối với làng xóm, đối với bà con, phụ lão có sự tín nhiệm lớn lao. Phụ lão hô, nhân dân hưởng ứng. Phụ lão làm, Nhân dân làm theo. Hô điều nên hô, làm việc nên làm. Người có của xuất của, người có sức dốc sức, góp gió thành bão, tụ hơi thành mây, đồng bào cả nước ta đang ngẩng cao đầu mà trông chờ các bậc phụ lão”[2].
Qua 20 năm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW, ngày 12/3/2003, Hội nghị Trung ương 7 khóa IX, đến 4/2023, cả nước có trên 12,5 triệu người cao tuổi (NCT), hơn 6,5 triệu NCT đang trực tiếp tham gia lao động, sản xuất, trong đó có 400.000 NCT đạt danh hiệu làm kinh tế giỏi; NCT đóng góp hơn 11 triệu ngày công, gần 3.500 tỷ đồng, hiến 25 triệu m2 đất để xây dựng đường giao thông, kênh mương, nhà văn hóa, trường học, cơ sở y tế... góp phần xây dựng nông thôn mới. 64% số hội viên khuyến học là NCT; 660.000 NCT tham gia công tác đảng, chính quyền, mặt trận, đoàn thể, tổ hòa giải ở cơ sở; trên 300.000 NCT tham gia các tổ an ninh nhân dân, phòng, chống tội phạm, giữ gìn trật tự ở cơ sở, cung cấp cho lực lượng công an 200.000 nguồn tin có giá trị, giúp đỡ 90.000 người tái hòa nhập cộng đồng. Người cao tuổi phối hợp giải quyết có hiệu quả hàng chục nghìn vụ mâu thuẫn, khiếu kiện trong nội bộ nhân dân. Cả nước có trên 77.000 câu lạc bộ của NCT ở cơ sở với nhiều loại hình hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, thu hút trên 2,5 triệu NCT tham gia. Hội đã thành lập 5.500 câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau, thu hút trên 275.000 NCT tham gia. Mô hình câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau được các tổ chức, cộng đồng trong nước, ngoài nước đánh giá cao và đã đoạt giải Nhất “Sáng kiến vì một châu Á già hóa khỏe mạnh” [3].
Tỉnh Tuyên Quang đã xây dựng và tổ chức triển khai toàn diện chương trình công tác về người cao tuổi, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Hiện nay, tổng số hội viên toàn tỉnh lên 90.867 hội viên, tỷ lệ 88,6% tổng số người cao tuổi trong tỉnh; có hơn 42.682 Người cao tuổi được tổ chức chúc thọ, mừng thọ; 15.621 người được trợ cấp bảo trợ xã hội; 100% Người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế; thăm, tặng 30.150 suất quà cho Người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn nhân các ngày lễ, ngày truyền thống… Phong trào “Tuổi cao - Gương sáng” gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh của địa phương được phát huy mạnh mẽ và có sức lan tỏa sâu rộng trong xã hội. Toàn tỉnh có 1.408 tập thể và cá nhân Người cao tuổi được các cấp tặng Bằng khen, giấy khen và nhiều tập thể, cá nhân được công nhận "Tuổi cao - Gương sáng". Công tác chăm sóc sức khỏe cho Người cao tuổi được quan tâm triển khai.
Người cao tuổi là nguyên khí quốc gia, là tài sản quý báu và là nguồn lực vô giá với nhiều kinh nghiệm sống và nguồn tri thức vô tận có thể truyền đạt cho thế hệ trẻ về sau. Vì vậy, cần phải có sự quan tâm, chăm sóc sức khỏe, chăm sóc tinh thần cũng như phát huy tối đa vai trò của Người cao tuổi. Đó vừa là trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với những bậc cha ông đã có những đóng góp lớn lao cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc và cũng là quyền lợi của bản thân một khi bước vào giai đoạn “lão” trong quy luật của đời người.
Đỗ Hồng Thanh
1. Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM, Người cao tuổi là tài sản, là vốn quý của dân tộc, Trang tin điện tử, Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh, 01/10/2021.
2. Đỗ Văn Chiến, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Phát huy vai trò của người cao tuổi trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo động lực góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước; Tạp chí Cộng sản, Cơ quan lý luận Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, 09/4/2024.
3. Nguyễn Thanh Bình, Người cao tuổi - Lực lượng quan trọng góp phần phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Tạp chí Cộng sản, Cơ quan lý luận Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, 09/4/2023.