Hội nghị toàn quốc Tổng kết công tác dân tộc năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024

Tham dự Hội nghị có Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh; các Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT: Nông Quốc Tuấn, Y Vinh Tơr, Nông Thị Hà; nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm Lê Sơn Hải; Thượng tướng Lương Tam Quang - Thứ trưởng Bộ Công an; Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng; Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Đinh Thị Phương Lan; Phó Chủ tịch Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Tôn Ngọc Hạnh; đại diện lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành Trung ương; lãnh đạo các vụ, đơn vị thuộc UBDT.

Tại điểm cầu các địa phương có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Tỉnh, Thành uỷ, lãnh đạo UBND, lãnh đạo Ban Dân tộc, cơ quan công tác dân tộc, lãnh đạo một số sở, ban, ngành của 53 tỉnh, thành phố vùng DTTS và miền núi trên cả nước.

Báo cáo kết quả thực hiện công tác dân tộc năm 2023 cho thấy, trong năm qua, dưới chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, UBDT đã bám sát các nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để tập trung chỉ đạo, cụ thể hóa thành kế hoạch, chương trình công tác dân tộc. Cùng với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành và sự nỗ lực cố gắng của đồng bào các dân tộc trong việc triển khai thực hiện đồng bộ 188 chính sách tại vùng DTTS&MN (trong đó có 136 chính sách dân tộc) và các chính sách an sinh xã hội nên đời sống của người dân vùng DTTS&MN năm 2023 ngày càng được ổn định, từng bước cải thiện nâng cao.

Tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều năm 2023 còn 2,93%, (giảm 1,1%); tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn khoảng 33% (giảm 5,62%); tỷ lệ hộ nghèo DTTS còn khoảng 17,82% (giảm 3,2%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao.

Tại các địa phương ghi nhận tỷ lệ nghèo giảm nhanh trong năm 2023 như: An Giang giảm 11,3%, Quảng Nam giảm 10,4%, Quảng Trị 6,73%, Hà Giang giảm 5,96,... các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Cần Thơ, Đồng Nai, Long An tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn dưới 1%; tỉnh Quảng Ninh đến hết năm 2023 không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo của Trung ương.

Cùng với đó, việc thực hiện đồng bộ các giải pháp kinh tế vĩ mô, thực hiện Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế của Chính phủ và thực hiện đồng thời 03 Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), trọng tâm là Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS&MN và các chương trình, dự án khác đã phát huy hiệu quả tích cực, góp phần đẩy mạnh phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng KT-XH, từng bước phát triển sản xuất, nâng cao đời sống đồng bào các DTTS. Riêng Chương trình MTQG DTTS và miền núi, giải ngân vốn đầu tư công trong năm 2023 (bao gồm cả vốn đầu tư của năm 2022 kéo dài sang năm 2023) đạt được khoảng 10.931,719 tỷ đồng, đạt 66, 1% kế hoạch, trong đó tỉ lệ giải ngân vốn của năm 2023 đạt 62,66% kế hoạch giao.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh phát biểu tại Hội nghị

Bên cạnh những kết quả đạt được, vùng DTTS&MN vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức và nhiều vấn đề bức xúc cần được tiếp tục giải quyết như: Kinh tế chậm phát triển so với tiềm năng và chưa bền vững; kết cấu hạ tầng KT-XH vẫn còn thiếu và yếu kém, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển; tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo vẫn còn cao; chất lượng giáo dục và nguồn nhân lực vùng DTTS và miền núi vẫn còn thấp.

Hệ thống chính trị cơ sở một số nơi còn yếu, đặc biệt đội ngũ cán bộ chất lượng còn hạn chế, nhất là thiếu đội ngũ cán bộ người DTTS hoặc có nhưng việc đào tạo, bồi dưỡng vẫn còn nhiều bất cập. Tỷ lệ và cơ cấu cán bộ, công chức, viên chức người DTTS trong hệ thống cơ quan của Nhà nước, các đơn vị sự nghiệp công lập từ Trung ương đến cơ sở chưa bảo đảm, phù hợp quy định và tỷ lệ dân số là người DTTS cũng như chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, địa phương.

Đối với việc thực hiện các chính sách BHXH, BHYT tại địa phương, công tác tuyên truyền việc tham gia BHYT, BHXH có lúc chưa sâu rộng nên còn tình trạng người dân chưa nắm, hiểu về quyền lợi của tham gia bảo hiểm, nhất là BHXH, vì thế số người dân nông thôn tham gia BHXH hiện nay còn thấp so với lực lượng lao động.

Tình trạng phá rừng, khiếu kiện, tranh chấp đất đai, buôn bán ma túy... vẫn còn diễn ra, tiềm ẩn những yếu tố bất ổn; văn hóa truyền thống tốt đẹp của một số dân tộc đang bị mai một, nhất là tiếng nói chữ viết, trang phục của một số DTTS.

Đại biểu tại điểm cầu các địa phương phát biểu tham luận tại Hội nghị

Trên cơ sở kết quả đạt được trong năm 2023, để Chương trình công tác năm 2024 và những năm tiếp theo đạt được các mục tiêu đề ra, CTDT trong năm 2024 định hướng tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm sau: Tiếp tục triển khai thực hiện tốt các Chỉ thị, Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ; các văn bản chỉ đạo, điều hành của Thủ tướng Chính phủ có liên quan đến công tác dân tộc; tổ chức thực hiện tốt các Chương trình MTQG, trọng tâm là Chương trình MTQG DTTS&MN; tập trung xây dựng các đề án, chính sách dân tộc; tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế các chương trình, chính sách dân tộc để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ; tăng cường công tác theo dõi, nắm tình hình trên địa bàn vùng DTTS&MN; thực hiện việc trả lời kiến nghị của cử tri, chất vấn của Đại biểu Quốc hội tại các kỳ họp; đôn đốc, kiểm tra các địa phương triển khai tổ chức thành công Đại hội DTTS cấp tỉnh, cấp huyện lần thứ IV đúng tiến độ, đạt mục tiêu…

Nhằm đánh giá một cách toàn diện, đầy đủ hơn về những kết quả đạt được trong thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc trên cả nước năm 2023, đồng thời phân tích, đề xuất bổ sung các nhiệm vụ, giải pháp rõ nét hơn trong năm 2024, đại diện Lãnh đạo các tỉnh, thành phố đã có nhiều ý kiến phát biểu, tham luận tại Hội nghị. Các ý kiến đã bổ sung, làm rõ hơn về tình hình vùng đồng bào DTTS; tình hình triển khai, thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc trong năm 2023 vừa qua; nêu bật một số kết quả trong việc giảm nghèo trong vùng đồng bào DTTS cũng như những mục tiêu, lộ trình trong năm 2024 và những năm tiếp theo. Các ý kiến phát biểu cho thấy, những kết quả trong thực hiện chính sách dân tộc đã từng bước giúp cho đồng bào các DTTS được tiếp cận đầy đủ các điều kiện thiết yếu, giúp chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng cao hơn.

Toàn cảnh Hội nghị

Trong phương hướng triển khai các chính sách dân tộc năm 2024, các đại biểu cũng đề nghị UBDT, các Bộ, ngành Trung ương kịp thời ban hành, sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn thực hiện các chương trình, dự án, chính sách dân tộc, hướng dẫn thực hiện 03 Chương trình MTQG, trọng tâm là Chương trình MTQG DTTS&MN… Các tỉnh cũng thể hiện cam kết sẽ tích cực, tập trung chỉ đạo thực hiện hiệu quả hơn nữa các chương trình, chính sách dân tộc, đặc biệt là Chương trình MTQG DTTS&MN với mong muốn thực hiện tốt công tác dân tộc, sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào DTTS&MN

Liên quan đến triển khai thực hiện Chương trình MTQG DTTS&MN, đại diện các bộ, ngành Trung ương đã thông tin, làm rõ các vấn đề liên quan đến từng lĩnh vực mà địa phương đặt câu hỏi, trong đó tập trung trao đổi, chia sẻ các nội dung liên quan đến việc phân bổ, bố trí nguồn kinh phí từ năm 2023-2025; vấn đề y tế, chăm sóc sức khỏe cho đồng bào…

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đánh giá cao những nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhất là UBDT, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong triển khai thực hiện CTDT năm 2023. Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang khẳng định: "Chưa bao giờ công tác dân tộc được Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương quan tâm như hiện nay. Trong năm 2023, đã có 95% các vấn đề liên quan đến thể chế bước đầu được giải quyết…”.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Chính phủ cho rằng, việc triển khai các chính sách dân tộc vẫn còn nhiều khó khăn; đời sống đồng bào DTTS còn bấp bênh, tỷ lệ hộ nghèo cao, nguồn lực hỗ trợ hạn chế. Cùng với đó, hai vấn đề khó khăn nhất mà đất nước chúng ta gặp phải là biến đổi khí hậu và xung đột giữa các quốc gia trên thế giới còn rất phức tạp. Ở đó, Việt Nam nói chung, vùng đồng bào DTTS&MN nói riêng sẽ chịu những ảnh hưởng nhất định.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đề nghị các bộ ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm đúng mức đến công tác dân tộc; tăng cường công tác phối hợp; linh hoạt áp dụng các chính sách dân tộc phù hợp với văn hóa, phong tục tập quán của từng địa phương để đạt hiệu quả cao nhất; tăng cường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong triển khai các chính sách dân tộc; tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân vươn lên trong phát triển kinh tế, tránh trông chờ ỷ lại…

Về phía UBDT, Phó Thủ tướng Chính phủ đề nghị cần phải làm tốt vai trò là đầu mối tham mưu giữa các bộ, ngành trong thực hiện các CSDT; ứng dụng chuyển đổi số trong thực hiện nhiệm vụ; nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức làm CTDT; ưu tiên nguồn lực cho các trường học vùng đồng bào DTTS; tránh đầu tư dàn trải các công trình, dự án tại các địa phương.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cũng nhấn mạnh Chương trình MTQG 1719 liên quan đến nhiều bộ ngành, địa phương. Chính vì vậy, năm 2024 và những năm tiếp theo, các cơ quan, đơn vị cần hết sức quan tâm, tham mưu, phối hợp để phát huy hiệu quả thực hiện cao nhất.

Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng yêu cầu phải quan tâm hơn nữa đến công tác dân tộc; trong phân cấp, phân quyền cho cấp huyện, làm sao tránh đẩy cán bộ cấp dưới đến chỗ khó; bố trí cán bộ có kinh nghiệm, có khả năng để hỗ trợ cán bộ cấp huyện, xã trong triển khai các chương trình, dự án, hoặc có thể tính đến việc thuê tư vấn; đầu tư phải có trọng tâm, trọng điểm, hiệu quả cao.

Phó Thủ tướng chia sẻ, công tác dân tộc là nhiệm vụ khó khăn nên các bộ, ngành, địa phương phải quan tâm đến công tác này bằng cả tấm lòng.

Thay mặt Ban Cán sự Đảng, Lãnh đạo UBDT cũng như cơ quan làm công tác dân tộc các cấp, Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT Hầu A Lềnh tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời cho biết sẽ cụ thể hóa vào kế hoạch chương trình công tác năm 2024 để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tham mưu của cơ quan quản lý nhà nước về CTDT được tốt hơn năm 2024 và những năm tiếp theo.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương cùng phối hợp, đồng hành, ủng hộ UBDT để có thể hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Trong đó chú trọng tới các nhiệm vụ như: tham mưu Chính phủ trình Quốc hội về điều chỉnh một số nội dung của Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; sửa đổi Quyết định số 1719/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025; xây dựng Đề án đổi mới về mô hình và tổ chức hoạt động của cơ quan làm CTDT các cấp; Đề án đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống trường chuyên biệt do UBDT quản lý; Đề án đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống Trường Dân tộc Nội trú, Bán trú vùng DTTS&MN.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba cho ông Lê Sơn Hải, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang trao tặng Huân chương Lao động Hạng Ba cho ông Lê Tuấn Hà, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số UBDT.

Tại hội nghị, thừa uỷ quyền của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đã trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba cho ông Lê Sơn Hải, nguyên Thứ trưởng, Phó Chủ nhiệm UBDT; trao tặng Huân chương Lao động Hạng Ba cho ông Lê Tuấn Hà, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số UBDT.