“Đồng khởi 17/01” mãi mãi là niềm tự hào, niềm tin, sức mạnh của Đảng bộ và nhân dân Bến Tre

Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ (1954), chính quyền Mỹ - Diệm đã trắng trợn thực hiện âm mưu chia cắt và thôn tính đất nước ta lâu dài. Chúng đã dùng “quốc sách” tố cộng, diệt cộng thâm độc, tàn ác và đẫm máu để đàn áp phong trào và lực lượng cách mạng. Ở Bến Tre, từ 1954 đến khi Đồng khởi nổ ra, từ 117 chi bộ với trên 2.000 đảng viên chỉ còn 18 chi bộ với 162 đảng viên. Có thể nói, “đêm trước” Đồng khởi, trên 3 dải cù lao là một cảnh tượng điêu tàn, đổ nát; Nhân dân Bến Tre sống trong cảnh máu và nước mắt, tang tóc, đau thương. Cách mạng miền Nam nói chung, Bến Tre nói riêng cực kỳ khó khăn, gần như không có lối thoát. Trước tình cảnh đen tối của cách mạng miền Nam, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa II) dưới sự chủ trì của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiến hành kỳ họp thứ 15 từ ngày 12 đến 22-1-1959, bàn và đề ra đường lối cách mạng miền Nam. Nghị quyết 15 ra đời với chủ trương “Lấy sức mạnh quần chúng nhân dân, dựa vào lực lượng chính trị của quần chúng là chủ yếu, kết hợp với lực lượng vũ trang để đánh đổ quyền thống trị của đế quốc và phong kiến, dựng lên chính quyền cách mạng của nhân dân”. Thực hiện sáng tạo Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng và chủ trương của Hội nghị Liên Tỉnh ủy Trung Nam bộ, Tỉnh ủy Bến Tre thống nhất và kiên quyết “phát động nhân dân đồng lòng khởi nghĩa làm một lượt” (tức “Đồng khởi”), “đập tan bộ máy kềm kẹp của địch ở nông thôn, giành quyền làm chủ cho Nhân dân”.

Sáng ngày 17-1-1960, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, cuộc Đồng khởi nổ ra vô cùng quyết liệt tại 3 xã: Định Thủy, Bình Khánh, Phước Hiệp, huyện Mỏ Cày. “Từ đó, làn sóng “đồng khởi” như nước vỡ bờ lan ra toàn tỉnh Bến Tre và khắp các tỉnh ở Nam bộ, Tây Nguyên, Trung Trung bộ…”; tạo ra bước ngoặt cho cách mang: chuyển cách mạng từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến công; chấm dứt thời kỳ tạm ổn định, mở đầu thời kỳ khủng hoảng triền miên của Mỹ Diệm; góp phần quan trọng cùng nhân dân cả nước kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất Tổ quốc.

Đồng khởi năm 1960 là thắng lợi của đường lối chiến tranh cách mạng đúng đắn của Đảng, của Nghị quyết 15 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa II); là biểu hiện sự vận dụng linh hoạt sáng tạo, tài tình đường lối của Đảng vào thực tiễn của tình hình tỉnh Bến Tre; là ý chí tự lực tự cường, khát khao độc lập, tự do và thể hiện phương pháp đấu tranh cách mạng thông minh tuyệt vời của Đảng bộ và Nhân dân Bến Tre. Đồng khởi là nét điển hình và độc đáo về sự nổi dậy của quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng, góp phần làm phong phú thêm đường lối cách mạng của Đảng (nhất là phương châm “2 chân, 3 mũi giáp công” và “Đội quân tóc dài”).

Đồng khởi 1960 đã làm nức lòng nhân dân cả nước và bạn bè khắp năm châu, như một biểu tượng sáng người của lòng yêu nước, ý chí quật cường của Nhân dân 3 dãy cù lao anh hùng. Với thắng lợi của Đồng khởi và thắng lợi của Tổng tấn công Xuân Mậu Thân năm 1968, Bến Tre đã vinh dự được Bộ Chỉ huy Quân Giải phóng miền Nam quyết định (số 409/QL ký ngày 2/9/1968) tặng thưởng cờ danh dự mang dòng chữ: “Anh dũng Đồng khởi, thắng Mỹ, diệt ngụy”.

Từ ý nghĩa và bài học của cuộc Đồng khởi ấy; thực hiện ý nguyện của Nhân dân, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quyết định lấy ngày 17/01 là “Ngày truyền thống cách mạng” của tỉnh Bến Tre để giữ gìn và phát huy những giá trị vô cùng to lớn ấy, tiếp tục viết nên trang sử mới trong công cuộc xây dựng và phát triển quê hương.

Dưới góc độ văn hóa: Trong quá trình hình thành và phát triển, “Đất nước và Con người” Bến Tre đã đóng góp và tô đậm thêm truyền thống văn hóa của dân tộc với nhiều giá trị nổi bật: Ý chí kiên cường bất khuất, không chịu buông xuôi, vượt thắng khó khăn; tinh thần tự lực, tự cường, tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính, không ỷ lại, trông chờ; đoàn kết, tương thân, tương ái; niềm khát vọng về độc lập, tự do; “văn hóa xứ dừa” với sự thân thiện, lãng mạn, phóng khoáng và truyền thống đặc sắc như: “Thư sinh đánh giặc bằng ngòi bút”: “Chở bao nhiêu đạo, thuyền không khẳm/Đâm mấy thằng gian, bút chẳng tà….; “Thà đui mà giữ đạo nhà/Còn hơn có mắt ông cha không thờ” …; v.v. Cuộc “Đồng khởi” năm 1960 “long trời, lở đất”, Đảng bộ và Nhân dân Bến Tre đã tạo nên một giá trị mới trong hệ giá trị truyền thống văn hóa của người dân “Xứ dừa”. Đó là “Tinh thần Đồng khởi” năm 1960, với những nội dung văn hóa, nhân văn sâu sắc: Tinh thần quật khởi, mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, dám nghĩ, dám làm; huy động lực lượng toàn dân tham gia phong trào hành động cách mạng, đồng loạt, đồng lòng, đồng bộ. Giá trị “văn hóa đặc thù” ấy đã góp phần làm phong thú thêm bản sắc phong phú của văn hóa quê hương Bến Tre nói riêng và văn hóa dân tộc Việt Nam nói chung – văn hóa “Đồng khởi”: Đồng thuận, đồng loạt, đồng lòng, đồng bộ trong nhận thức và hành động.

Trong xây dựng, phát triển quê hương, “Tinh thần Đồng khởi” không chỉ là động lực văn hóa - tinh thần, mà trở thành quyết tâm chính trị, là chủ trương lớn và xuyên suốt của Đảng bộ và Nhân dân Bến tre. Hiện nay, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bến Tre lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, ngày 17/10/2020, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 01-CT/TU về phát động Phong trào thi đua “Đồng khởi mới” giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030. Nội dung cơ bản của  “Đồng khởi mới”, là “Phát động rộng mạnh trong toàn Đảng, toàn quân, toàn dân tỉnh nhà thực hiện phong trào thi đua “Đồng khởi mới”, biến tinh thần Đồng khởi trong đấu tranh giải phóng dân tộc thành phong trào Đồng khởi trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, tạo ra xung lực chính trị mới, quyết tâm đưa kinh tế xã hội tỉnh nhà phát triển nhanh, toàn diện hướng tới mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Nội dung Phong trào thi đua “Đồng khởi mới” giai đoạn 2020-2025 được triển khai đồng bộ trong nội bộ Đảng, hệ thống chính trị và nhân dân với khẩu hiệu “Người người thi đua, nhà nhà thi đua, ngành ngành thi đua” và phương châm “Học tập điển hình, bắt kịp điển hình, vượt qua điển hình”. Qua hơn 03 năm triển khai thực hiện Phong trào thi đua “Đồng khởi mới” trong bối cảnh tỉnh phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, nhưng Tỉnh uỷ đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đạt kết quả quan trọng, khá toàn diện. Quê hương “Xứ dừa” đã thật sự chuyển mình, bức phá đi lên trong sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, xóa bỏ nghèo nàn lạc hậu; tạo tiền đề để thực hiện thắng lợi mục tiêu “xây dựng Bến Tre thành tỉnh phát triển khá của khu vực đồng bằng song Cửu Long vào năm 2025 và cả nước vào năm 2030” .

Tóm lại, phong trào “Đồng khởi trong thời chiến” ở Bến Tre đã đi vào lịch sử cách mạng như một dấu son chói lọi trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước với niềm tự hào về “Đội quân tóc dài” và tinh thần “quật khởi”, “đồng loạt, đồng lòng, đồng bộ”,… “Đồng khởi năm 1960” là ngọn cờ đầu và đã có một vị trí xứng đáng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước ở miền Nam và Bến Tre xứng đáng được gọi là “quê hương Đồng khởi với tất cả nội dung và tính chất của nó... “. Ngày nay, “Đồng khởi mới” đang và sẽ mãi mãi là niềm tự hào, niềm tin và sức mạnh nội sinh chiến thắng của Đảng bộ và Nhân dân Bến Tre trong sự nghiệp xây dựng và phát triển quê hương với “một quyết tâm chính trị lớn” là… “làm một Đồng khởi của thời bình trong phát triển, thời toàn cầu hóa, thời của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0”. Vì vậy, “Ngày 17 tháng Giêng” xứng đáng được tôn vinh là “Ngày truyền thống của tỉnh Bến Tre” – “là ngày đánh dấu một sự kiện đáng ghi nhớ, quá trình hình thành hoặc phát triển được ghi nhận, có tính kế thừa, liên tục” , là mốc thời gian biểu tượng về văn hóa - lịch sử, nhắc nhớ về quá khứ để trân quý hiện tại và tin tưởng, dẫn dắt đến tương lai tươi sáng của “Đất nước và Con người” Bến Tre.

ThS Phan Văn Thuận - Trường Chính trị