Sáng 13/5, tại Hà Nội, Tổng cục Thuế tổ chức Hội thảo “Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số” nhằm tìm kiếm những giải pháp quản lý tuân thủ thuế hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước trong thời đại công nghệ số. Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh chủ trì hội thảo.
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh phát biểu khai mạc hội thảo
Tập trungtriển khai công tác quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế
Phát biểu khai mạc, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, quản lý tuân thủ thuế là phương thức quản lý thuế hiện đại giúp cơ quan thuế phân bổ, sử dụng hiệu quả nguồn lực có hạn trước bối cảnh số lượng người nộp thuế ngày càng tăng, quy mô hoạt động ngày càng lớn, tính chất hoạt động ngày càng phức tạp, tiềm ẩn nhiều rủi ro về thuế; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để người nộp thuế tuân thủ tốt các quy định của pháp luật.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Thuế, tính đến thời điểm hiện tại, cả nước hiện có gần 1 triệu doanh nghiệp, hơn 3 triệu hộ kinh doanh (trong đó có khoảng 1,9 triệu hộ kinh doanh thuộc diện phải nộp thuế) và 27 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân (trong đó có khoảng 7 triệu cá nhân có thu nhập thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân). Với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, cùng với chủ trương đẩy mạnh hội nhập, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, trong thời gian tới sẽ ngày càng có nhiều doanh nghiệp, tổ chức cá nhân kinh doanh tại Việt Nam.
Trong những năm qua, ngành Thuế đã chú trọng triển khai công tác quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế, trong đó thực hiện tổ chức thu thập, xử lý dữ liệu bên trong và từ các cơ quan, tổ chức bên ngoài ngành thuế; xây dựng các Bộ chỉ số tiêu chí, quy trình và ứng dụng về phân tích, nhận diện rủi ro người nộp thuế hỗ trợ cho công tác quản lý thuế để: lựa chọn người nộp thuế thực hiện kiểm tra, thanh tra thuế; phân loại hồ sơ hoàn thuế và xây dựng kế hoạch kiểm tra sau hoàn; quản lý, giám sát chặt chẽ việc sử dụng hoá đơn của người nộp thuế phòng ngừa gian lận hóa đơn, chống thất thu cho ngân sách nhà nước.
Theo ông Đặng Ngọc Minh, việc quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số gặp nhiều khó khăn hơn so với nền kinh tế truyền thống do tính phức tạp, tính đa dạng và tính toàn cầu của các hoạt động kinh tế. Các giao dịch diễn ra trên môi trường mạng, thông qua các nền tảng số, khiến cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn. Do vậy, đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp, hiệu quả để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Để bắt kịp với xu thế đó và trước yêu cầu chuyển đổi số mạnh mẽ của ngành thuế nói riêng và chiến lược chuyển đổi số Quốc gia nói chung, ngành Thuế đã bắt tay vào nghiên cứu áp dụng các công nghệ mới dựa trên phân tích dữ liệu lớn, áp dụng trí tuệ nhân tạo vào phân tích rủi ro, quản lý tuân thủ pháp luật thuế. Cụ thể: ngành Thuế đã tổ chức triển khai hiệu quả công tác thu thập, phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử nói riêng, dữ liệu quản lý thuế nói chung; thực hiện xây dựng cơ sở dữ liệu đối soát dữ liệu lớn với hoá đơn điện tử, xây dựng chức năng cảnh báo xuất hoá đơn vượt ngưỡng an toàn; và bước đầu nghiên cứu, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu hoá đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường, chuỗi mua bán hóa đơn, gian lận hoàn thuế GTGT, phân tích chuỗi mua bán hóa đơn theo từng mặt hàng rủi ro hoặc theo chuỗi quan hệ mua bán của các doanh nghiệp trong nền kinh tế giúp tìm các chuỗi nghi ngờ (mua bán lòng vòng, chỉ mua không bán, chỉ bán không mua, xuất khống hóa đơn,...).
Toàn cảnh hội thảo
Trong những năm qua, Tổng cục Thuế đã triển khai và chú trọng đến công tác quản lý rủi ro tuân thủ. Từ năm 2019, việc áp dụng Quản lý rủi ro trong quản lý thuế được thực hiện theo quy định tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 ngày 13/6/2019; Thông tư số 31/2021/TT-BTC ngày 17/5/2021 và các văn bản hướng dẫn hiện hành.
Về xây dựng cơ sở dữ liệu, ngành Thuế đã thực hiện quản lý dữ liệu theo cơ chế quản lý tập trung. Theo đó, dữ liệu về thuế được chuyển từ các địa phương về tập trung tại Tổng cục Thuế. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu này được đồng bộ thường xuyên và liên tục đã tạo cơ sở thuận lợi cho việc phân tích rủi ro. Tổng cục Thuế đã thu thập dữ liệu từ các nguồn thông tin trong ngành như dữ liệu về đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế; thông tin về các hồ sơ khai thuế; nộp thuế; nợ thuế; miễn giảm thuế; gia hạn nộp thuế; nộp dần tiền thuế; hoàn thuế; đăng ký, quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử...
Về xây dựng bộ tiêu chí, chỉ số tiêu chí áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế thời gian qua được xây dựng, ban hành nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý thuế trong từng thời kỳ và phù hợp với các quy định của pháp luật thuế, các chính sách quản lý nhà nước hiện hành. Bộ chỉ số tiêu chí áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế được xây dựng, áp dụng đối với nhóm người nộp thuế là tổ chức, doanh nghiệp và nhóm người nộp thuế là cá nhân, hộ kinh doanh.
Kết hợp nhiều giải pháp
TS Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính trình bày tham luận tại hội thảo
Tham luận tại hội thảo, TS Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính, Bộ Tài chính cho rằng, kinh tế số Việt Nam đang phát triển nhanh chóng cả về nền tảng hạ tầng lẫn thị trường kinh doanh trong nhiều lĩnh vực. Điều đó gây ra thách thức trong quản lý thuế như cần chuyển đổi số toàn diện ngành thuế; kiểm soát, chống gian lận hóa đơn điện tử. Do đó để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, cần kết hợp nhiều giải pháp bao gồm: hoàn thiện thể chế; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân lực số; phát triển hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin; phát triển dữ liệu số và quản lý rủi ro.
Tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) cho biết, chất lượng của công tác quản lý thuế của cơ quan thuế tỷ lệ thuận với ý thức tuân thủ của người nộp thuế. Quản lý thuế càng tốt, tính tuân thủ càng cao sẽ tạo nên môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Với yêu cầu chuyển đổi số hiện nay, số lượng người nộp thuế ngày càng tăng, hoạt động ngày càng phức tạp, vai trò của phân tích rủi ro quản lý tuân thủ người nộp thuế càng quan trọng. Theo đó, công tác quản lý rủi ro, tăng cường tính tuân thủ cần được tăng cường và thực hiện quyết liệt.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam phát biểu tại hội thảo
Cũng tại hội thảo, theo ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI, theo khảo sát của một số tổ chức uy tín, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đánh giá cao việc áp dụng phương pháp quản lý rủi ro trong quản lý thuế bởi phương pháp này sẽ giúp doanh nghiệp tuân thủ luật thuế hiệu quả hơn và góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, tăng cường sự minh bạch và trách nhiệm của doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy công bằng thuế…
Để cải thiện việc quản lý thuế theo phương pháp quản lý rủi ro tại Việt Nam, ông Hoàng Quang Phòng cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống tiêu chí, chỉ số đánh giá rủi ro theo hướng cập nhật, bổ sung các tiêu chí, chỉ số đánh giá rủi ro mới phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội, diễn biến vi phạm luật thuế. Áp dụng các phương pháp đánh giá rủi ro tiên tiến, khoa học hơn như: phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo... Bên cạnh đó cần nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ thuế thông qua đào tạo, tập huấn cho cán bộ thuế về kiến thức, kỹ năng áp dụng quản lý rủi ro, sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế. Mặt khác cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thuế; phát triển ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý rủi ro…
Thu Trang