Phát triển ngành xuất bản trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Chủ trì hội nghị có các đồng chí: Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Phan Tâm, Thứ trưởng  Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Phạm Minh Tuấn, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản.

Tham dự hội nghị có đại diện lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương, cơ sở đào tạo, tổ chức hội; đại diện lãnh đạo các cơ quan chủ quản nhà xuất bản; đại diện lãnh đạo các nhà xuất bản, đơn vị in, phát hành sách; các chuyên  gia, nhà khoa học lĩnh vực xuất bản.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe Báo cáo tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản; trao đổi, đánh giá kết quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW; nêu rõ những khó khăn, hạn chế, vướng mắc, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm; đồng thời đề ra nhiệm vụ, giải pháp đột phá để thúc đẩy hoạt động xuất bản chuyển mình mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới.

Các ý kiến phát biểu tại Hội nghị đều thống nhất: Sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã đạt những thành tựu quan trọng, toàn diện, cụ thể: Chất lượng nội dung xuất bản phẩm được nâng lên, phong phú, hấp dẫn, đa dạng, phục vụ kịp thời các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng nhu cầu của bạn đọc. Lĩnh vực in đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhất là về hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh. Hoạt động phát hành phát triển mạnh mẽ cả về số lượng cơ sở phát hành và khả năng tiếp cập công chúng. Nhiệm vụ phát triển văn hoá đọc được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và triển khai thực hiện, bước đầu hình thành thói quen đọc sách, nhu cầu đọc sách trong một bộ phận người dân. Công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển lực lượng, đội ngũ của ngành xuất bản không ngừng đổi mới, đáp ứng cơ bản yêu cầu và nhiệm vụ hoạt động xuất bản. Các hoạt động hợp tác quốc tế về xuất bản được triển khai mạnh mẽ, bắt đầu tạo được vị thế, uy tín của ngành xuất bản Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng thẳng thắn nhìn nhận một số vấn đề còn hạn chế, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW: Chất lượng sách chưa đồng đều ở các lĩnh vực, số lượng sách tăng nhưng chất lượng còn hạn chế, chưa thực sự có nhiều bộ sách có giá trị xứng tầm với sự phát triển của đất nước. Tình trạng sách giả, sách in lậu chưa được khắc phục, thậm chí có thời điểm còn trầm trọng hơn. Cơ chế thu hút nguồn nhân lực tham gia hoạt động xuất bản còn bất cập dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao. Một số cơ quan chủ quản chưa quan tâm đầu tư hỗ trợ cơ chế, chính sách, nguồn lực cần thiết để hỗ trợ các nhà xuất bản phát triển. Một số nhà xuất bản chưa chủ động nghiên cứu, nắm bắt nhu cầu, thị hiếu thị trường xuất bản, bị động, lúng túng, trông chờ vào sự hỗ trợ của cơ quan chủ quản dẫn đến sản phẩm cung ứng ra thị trường thiếu đổi mới, sáng tạo, lạc hậu, không phù hợp với nhu cầu của người dân. Năng lực, tiềm lực của nhà xuất bản còn yếu; quy mô sản xuất và tổ chức kinh doanh nhỏ bé. Vấn đề mô hình tổ chức của các nhà xuất bản còn chứa đựng nhiều bất cập, việc xác định mô hình sau 20 năm chậm triển khai, chưa phù hợp với thực tiễn hiện nay. Quy định về bản quyền đối với xuất bản phẩm điện tử, sàn thương mại điện tử chưa bao quát hết thực tiễn phát triển của hoạt động xuất bản…

Phát biểu tại hội nghị, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh, việc tổng kết 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW là hoạt động có ý nghĩa chính trị, tư tưởng to lớn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với lĩnh vực xuất bản. 

Bên cạnh những thành tựu, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cũng thẳng thắn chỉ rõ những khó khăn, thách thức còn hiện hữu. Đó là việc lĩnh vực xuất bản phải đối diện với cơ chế thị trường đầy cạnh tranh, sự bùng nổ của internet và mạng xã hội. Tình trạng sách giả, sách lậu vẫn tồn tại, trong khi năng lực đổi mới của một số nhà xuất bản còn hạn chế. Trong khi đó, nhiều cơ chế, chính sách trong lĩnh vực này lại ban hành chưa kịp thời, mô hình tổ chức của các nhà xuất bản cũng chưa thật sự phù hợp với yêu cầu phát triển…, đòi hỏi các cơ quan quản lý, các nhà xuất bản phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, nâng cao tính chủ động và sáng tạo để ngành Xuất bản thực sự thích ứng với tình hình mới.

Theo đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, mục tiêu cao nhất của xuất bản chính là phục vụ nhân dân, bồi dưỡng phẩm chất, trí tuệ và khát vọng phát triển của con người Việt Nam. Do đó, sản phẩm xuất bản không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn phải trở thành trung tâm cung cấp tri thức khoa học cho nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, trong kỷ nguyên chuyển đổi số, cần đẩy mạnh phát triển sách điện tử, thư viện số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo; hiện đại hóa công tác phát hành nhằm tạo dựng hệ thống tri thức quốc gia trên nền tảng số. Cùng với đó, cần phát triển tủ sách, thư viện tại cơ sở, hình thành thiết chế văn hóa gần gũi với nhân dân. Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa cũng đề nghị cần quan tâm xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, đặc biệt khi chuyển đổi chính quyền địa phương 2 cấp phải phục vụ nhân dân tốt hơn, đa dạng hóa mô hình thư viện, tủ sách, cả truyền thống và điện tử, để phục vụ nhân dân tốt hơn.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa khẳng định, dù trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào, hoạt động xuất bản vẫn phải giữ vững bản chất nhân văn, tính định hướng chính trị – tư tưởng, đồng thời không ngừng sáng tạo, hiện đại hóa để trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, tiếp tục phát triển, góp phần xây dựng nền tảng tri thức quốc gia và lan tỏa giá trị Việt Nam ra thế giới. Các cơ quan quản lý cần tiếp thu đầy đủ ý kiến tại hội nghị để tham mưu cho Ban Bí thư ban hành những quyết sách mới, đưa đất nước chuyển mình mạnh mẽ trong giai đoạn phát triển mới.

Tại Hội nghị, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương trao Bằng khen cho 17 tập thể có thành tích xuất sắc trong công tác tham mưu, tổ chức thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW giai đoạn 2004 - 2024./.