Giáo viên cần là công dân toàn cầu để đào tạo thế hệ học sinh toàn cầu.

Hội thảo nhằm tham vấn các bên liên quan để xây dựng lộ trình hành động cụ thể, giúp các trường học tại Việt Nam từng bước tích hợp Giáo dục Công dân toàn cầu (GCED) một cách toàn diện, đồng bộ và thực chất. Tiếp cận "toàn trường" (whole-school approach) được xem là chìa khóa để chuyển hóa không chỉ nội dung giảng dạy mà còn môi trường học tập, văn hóa nhà trường và năng lực giáo viên, hướng tới mục tiêu hình thành thế hệ công dân có trách nhiệm, hiểu biết và sẵn sàng hội nhập quốc tế.

Quang cảnh hội thảo

Đổi mới tư duy, thúc đẩy sáng tạo và phát triển năng lực số 

Phát biểu tại Hội thảo, GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, khẳng định giáo dục công dân toàn cầu không chỉ là một xu thế, mà là đòi hỏi tất yếu trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Theo ông, mỗi học sinh, dù ở một vùng quê nhỏ cũng có thể tạo ra tác động tới thế giới trong thời đại kỹ thuật số.

Ông nhấn mạnh rằng ranh giới quốc gia đang dần mờ đi, và hệ thống giáo dục cần chuẩn bị cho học sinh năng lực toàn diện để trở thành công dân toàn cầu thực thụ. Mô hình công dân toàn cầu được ông mô tả gồm ba yếu tố: tri thức (Head), cảm xúc và trách nhiệm xã hội (Heart), cùng hành động thực tiễn (Hands).

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu khai mạc hội thảo

Tuy nhiên, GS.TS Lê Anh Vinh thẳng thắn chỉ ra rằng việc triển khai giáo dục công dân toàn cầu trong các nhà trường hiện nay vẫn còn phân tán, thiếu đồng bộ và chưa thực sự đổi mới. Dù Việt Nam đã thể hiện nhiều cam kết mạnh mẽ với UNESCO và các tổ chức quốc tế, nhưng khoảng cách từ chính sách đến thực tiễn vẫn là một thách thức lớn.

Để tạo ra chuyển biến thực chất, ông cho rằng giáo viên phải đóng vai trò tiên phong. “Muốn học sinh trở thành công dân toàn cầu, giáo viên trước hết phải là công dân toàn cầu,” ông nói, đồng thời nhấn mạnh việc tích hợp giữa giáo dục công dân toàn cầu và kỹ năng số là xu hướng không thể đảo ngược trong quá trình đào tạo thế hệ trẻ thích ứng với tương lai.

UNESCO cam kết đồng hành cùng Việt Nam thúc đẩy giáo dục công dân toàn cầu.

Đại diện Văn phòng UNESCO Hà Nội, bà Miki Nozawa đánh giá cao những tiến bộ của Việt Nam trong việc tư duy lại giáo dục để đáp ứng nhu cầu của thế giới đang kết nối sâu rộng. Từ cải cách chương trình đến đổi mới mô hình trường học, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm trang bị cho người học khả năng tham gia có trách nhiệm vào cộng đồng trong nước và quốc tế.

UNESCO khẳng định cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình thúc đẩy giáo dục công dân toàn cầu. Trong khuôn khổ hợp tác, Việt Nam đã cử đại diện tham gia hội thảo khu vực tại Bangkok cuối năm 2024, cùng với các quốc gia như Bhutan, Philippines và Thái Lan. Sự kiện này tạo cơ hội để chia sẻ kinh nghiệm và xây dựng cách tiếp cận toàn diện trong việc lồng ghép GCED vào nhà trường.

Bà Miki Nozawa – Trưởng ban Giáo dục, Văn phòng UNESCO Hà Nội phát biểu tại hội thảo

Bà Miki Nozawa nhấn mạnh rằng phương pháp "Tiếp cận toàn trường" là lộ trình mạnh mẽ để đưa GCED vào đời sống học đường, không chỉ qua sách giáo khoa, mà còn trong lãnh đạo, chính sách, sư phạm, sự tham gia của học sinh và kết nối cộng đồng. Bà khẳng định GCED là công cụ để xây dựng một thế hệ học sinh biết tư duy, đặt câu hỏi và hành động vì một thế giới hòa bình, bao trùm và bền vững.

UNESCO tin tưởng rằng việc xây dựng Kế hoạch Hành động GCED lần này là một bước chiến lược để đưa GCED vào hệ thống giáo dục quốc gia một cách đồng bộ và khả thi. Thông qua hợp tác kỹ thuật, chia sẻ tri thức và hỗ trợ chính sách, UNESCO cam kết tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu giáo dục quốc gia, hướng tới Mục tiêu Phát triển Bền vững.

Để học sinh là một công dân toàn cầu mỗi ngày

Ông Trần Quang Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học, THCS, THPT Thực nghiệm Khoa học Giáo dục, cho biết mô hình Trường học Hạnh phúc đã tạo nền tảng thuận lợi để triển khai giáo dục công dân toàn cầu, nhờ cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ giáo viên chất lượng và tinh thần đổi mới. Nhà trường đã tích hợp GCED vào hoạt động trải nghiệm một cách chi tiết và thực tiễn, giúp học sinh hứng thú, chủ động tiếp cận và giải quyết vấn đề trong cuộc sống.

Ông Trần Quang Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học, THCS, THPT Thực nghiệm Khoa học Giáo dục

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra khó khăn trong việc thiếu khung pháp lý và tài liệu hướng dẫn thống nhất từ cấp quản lý. Do đó, ông đề xuất cần xây dựng một cơ sở pháp lý rõ ràng để các trường có thể đồng bộ triển khai GCED, đồng thời nhấn mạnh vai trò của truyền thông trong việc tạo sự đồng thuận từ phụ huynh và xã hội.

Theo bà Lê Nguyễn Trung Nguyên, Tổng Giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School, việc triển khai Giáo dục Công dân Toàn cầu trở nên khả thi khi gắn liền với mô hình Trường học Hạnh phúc. Nhà trường đã tích cực tổ chức các hoạt động giao lưu, văn hóa và học thuật với học sinh quốc tế đến từ nhiều quốc gia như Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và Ấn Độ, đồng thời tích hợp nội dung GCED vào các môn học liên môn. Những trải nghiệm thực tế giúp học sinh phát triển tư duy toàn cầu và chủ động lan tỏa các giá trị tích cực đến cộng đồng xung quanh.

Bà Lê Nguyễn Trung Nguyên, Tổng Giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School phát biểu tại hội thảo

Từ thực tiễn triển khai, bà Nguyên kiến nghị thiết lập mạng lưới các trường thực hành GCED, thúc đẩy hợp tác quốc tế nhằm đảm bảo cập nhật chuyên môn và hội nhập toàn diện. Bên cạnh đó, cần xây dựng bộ chỉ số đánh giá GCED ở cấp trường, bao gồm các yếu tố học sinh, chương trình, đội ngũ, môi trường và gia đình. “GCED không phải để học sinh ghi nhớ, mà là để sống cùng và thể hiện mình là một công dân toàn cầu mỗi ngày”, bà nhấn mạnh.

Triển khai phong trào thi đua từ 2025 đến 2030, mở rộng toàn ngành giáo dục

GS.TS Lê Anh Vinh nhấn mạnh: Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tác động của mỗi học sinh địa phương có thể lan tỏa toàn cầu. Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ với các công ước quốc tế và UNESCO về phát triển bền vững và giáo dục công dân toàn cầu. Tuy nhiên, việc triển khai giáo dục công dân toàn cầu hiện nay còn hạn chế, thiếu sự đa dạng và đổi mới.

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam phát biểu bế mạc hội thảo

Ông cho rằng cần tích hợp giáo dục công dân toàn cầu với năng lực số trong kỷ nguyên mới, cần nhấn mạnh việc phát triển toàn diện ba yếu tố: trí tuệ (Head), cảm xúc (Heart) và hành động (Hands). Muốn vậy, giáo viên phải là người tiên phong  sáng tạo, đổi mới, chủ động và trở thành công dân toàn cầu trước để dẫn dắt học sinh. Giáo dục không chỉ theo sau xã hội, mà còn phải tác động ngược trở lại, định hình nên một thế hệ công dân toàn cầu thực thụ.

Cuối cùng, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, GS.TS Lê Anh Vinh trân trọng ghi nhận và cảm ơn những ý kiến đóng góp sâu sắc, tâm huyết của các thầy cô giáo tại hội thảo. Ông đồng thời gửi lời cảm ơn tới UNESCO vì sự đồng hành tích cực trong quá trình đổi mới và phát triển giáo dục Việt Nam thời gian qua.

Trung tâm Truyền thông và Sự kiện