Toàn cảnh buổi Hội thảo
Tham dự Hội thảo, về phía Đại sứ quán Australia tại Việt Nam có bà Cecilia Brennan, Tham tán Kinh tế; ông Benjamin Davis, Bí thư thứ nhất. Đại diện Đại sứ quán Hàn Quốc, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam cùng tham dự Hội thảo.
Phía Việt Nam có: ông Nguyễn Ngọc Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, cố vấn cao cấp của dự án; Cục trưởng Cục ĐSVN Trần Thiện Cảnh. Đại diện các cơ quan của Quốc hội khóa XV; các Vụ thuộc Văn phòng Chính phủ; Bộ ngành liên quan; các cơ quan thuộc Bộ GTVT; Sở, ban, ngành thuộc UBND TP Hà Nội; UBND TP Hồ Chí Minh; các doanh nghiệp: Tổng công ty Đường sắt Việt Nam; Công ty TNHH DT Global Australia Pty; các chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực đường sắt.
Cục trưởng Cục ĐSVN Trần Thiện Cảnh phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Cục trưởng Cục ĐSVN Việt Nam Trần Thiện Cảnh cho biết: Dự án "Những kinh nghiệm quốc tế tốt hỗ trợ Cục ĐSVN xây dựng dự thảo Luật Đường sắt 2017 sửa đổi” là một hợp phần trong Chương trình Aus4Transport do Bộ Ngoại giao và Thương mại của Chính phủ Australia hỗ trợ cho Bộ GTVT Việt Nam.
Mục tiêu của dự án nhằm hỗ trợ Cục ĐSVN và Bộ GTVT tích cực sử dụng các thông lệ quốc tế tốt để soạn thảo Luật Đường sắt sửa đổi; Nâng cao năng lực xây dựng thể chế, quy định pháp luật; Chủ động định hướng, thiết lập các mốc chuyển dịch sang năng lượng xanh trong lĩnh vực đường sắt.
Cục trưởng Trần Thiện Cảnh.cho biết: Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Đường sắt sửa đổi đã được Cục ĐSVN là cơ quan chủ trì tham mưu cho Bộ GTVT thực hiện theo đúng quy định. Bộ GTVT đã nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ ý kiến của Thường trực Chính phủ, Thành viên Chính phủ, các Bộ, ngành, cơ quan, tổ chức và đã được Bộ Tư pháp trình Uỷ ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến, đưa vào Chương trình xây dưng văn bản QPPL năm 2025 của Quốc hội. Dự kiến, dự thảo Luật sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025); Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp thứ 10 (tháng 10/202). Luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.
Về phạm vi của hoạt động, dự án khảo sát và nghiên cứu thực trạng ở Việt Nam, các thông lệ quốc tế tốt và đưa ra các khuyến nghị đối với chính sách về: Đường sắt tốc độ cao; Mô hình phát triển đường sắt đô thị và mô hình phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng (Transit-oriented Development - TOD) cho đường sắt đô thị và đường sắt quốc gia đi qua đô thị; Thích ứng với biến đổi khí hậu trong ngành Đường sắt và quản lý an toàn phương tiện đường sắt…
Kết quả của dự án là cơ sở khoa học, kinh nghiệm quốc tế để Cục ĐSVN là cơ quan được giao chủ trì xây dựng Luật Đường sắt sửa đổi nghiên cứu chuyển tải thành các quy định trình cấp thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe giới thiệu tổng quan về dự án và kết quả đạt được; chuyên gia dự án thuyết trình các báo cáo, kinh nghiệm/bài học quốc tế liên quan đến khung pháp lý trong lĩnh vực đường sắt, các khuyến nghị sửa đổi Luật Đường sắt sửa đổi. Những ý kiến góp ý, thảo luận của cơ quan, đơn vị trong lĩnh vực đường sắt và tổng kết của Tư vấn về các khuyến nghị nhằm tiếp tục làm sâu sắc, toàn diện hơn kết quả nghiên cứu.
Ông Richard Bullock, chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực đường sắt cho biết, với mục tiêu vận tải hành khách, đường sắt đô thị trên thế giới hầu như không tạo ra lợi nhuận, bởi chi phí đầu tư, vận hành và bảo trì rất lớn, hầu hết đều từ nguồn ngân sách Nhà nước, hoặc được Nhà nước trợ giá lớn. Việt Nam nên điều chỉnh, bổ sung quy định trong dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) về đầu tư đường sắt đô thị bao gồm: Quy định về vai trò của Nhà nước và chính quyền địa phương trong đầu tư đường sắt đô thị; Quy định về hỗ trợ của ngân sách Trung ương cho đầu tư đường sắt đô thị bao gồm mức hỗ trợ tối đa. Đồng thời cần rà soát các quy định hiện hành về đầu tư để đảm bảo tính đồng bộ trong triển khai cơ chế khuyến khích phát triển đường sắt.
Ông Nguyễn Ngọc Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, cố vấn cao cấp (ngoài cùng bên trái) chủ trì phiên thảo luận
Chủ trì phiên thảo luận, ông Nguyễn Ngọc Đông, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT, cố vấn cao cấp của dự án nhìn nhận, việc huy động nguồn lực cho phát triển đường sắt đô thị sẽ cần huy động vốn của địa phương và cũng cần sự hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước, bởi nếu chỉ sử dụng nguồn lực của các địa phương, việc phát triển đường sắt đô thị sẽ là điều rất khó.
Liên quan tới đầu tư đường sắt tốc độ cao, chuyên gia Martin Baggott cho biết, trên thế giới, hầu hết các dự án đường sắt tốc độ cao đều được thực hiện theo hình thức đầu tư công. Các tuyến được đầu tư bằng hình thức PPP rất ít và phần lớn đều chưa thành công, vẫn cần sự hỗ trợ rất lớn của Nhà nước. Các doanh nghiệp cũng chỉ đầu tư vào các tuyến có khả năng sinh lời cao.
Dẫn chứng kinh nghiệm ở Nhật Bản và Trung Quốc, ông Martin Baggott cho biết, nhiều dự án đường sắt tốc độ cao tại hai quốc gia này được triển khai hiệu quả với nguồn vốn đầu tư công kết hợp với ngân sách địa phương. Trên thực tế, cả hai quốc gia này đều "luật hóa" vai trò đóng góp nguồn vốn nhà nước và nguồn vốn của địa phương tại mỗi dự án đường sắt tốc độ cao. Từ đó, ông Martin Baggott khuyến nghị Việt Nam nên đề xuất, rà soát, bổ sung tại dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) quy định vai trò trong huy động nguồn lực của Trung ương và địa phương trong việc đầu tư phát triển đường sắt tốc độ cao.
Đại biểu và các chuyên gia dự án chụp ảnh lưu niệm
Phát biểu bế mạc Hội thảo, Cục trưởng Cục ĐSVN Việt Nam Trần Thiện Cảnh bày tỏ lời cảm ơn trân trọng tới Chính phủ, Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia; sự hỗ trợ, phối hợp thực hiện của Công ty TNHH DT Global Australia Pty, Công ty TNHH Enrst Young Việt Nam và các chuyên gia trong quá trình triển khai Dự án.
Cục trưởng Trần Thiện Cảnh nhấn mạnh, dự án được triển khai trong thời gian ngắn nhưng đã đạt được kết quả rất đáng trân trọng. Tháng 1/2024, dự án chính thức khởi động. Trong tháng 2 và tháng 3/2024, dự án tổ chức khảo sát, tham vấn các tại các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp đường sắt của Việt Nam và tổ chức đoàn công tác học tập kinh nghiệm tại Hàn Quốc. Tháng 4/2024 đã diễn ra các Hội thảo chuyên đề về Đường sắt tốc độ cao; Mô hình phát triển đường sắt đô thị và mô hình TOD cho đường sắt đô thị; Thích ứng với biến đổi khí hậu trong ngành Đường sắt và quản lý an toàn phương tiện đường sắt. Cũng thời gian này, dự án tổ chức đoàn công tác học tập kinh nghiệm tại Pháp. Cuối tháng 4 và đầu tháng 5 thực hiện tổng hợp ý kiến và hoàn thiện báo cáo chuyên đề. Đến nay, dự án đã cơ bản hoàn thành.
"Trong thời gian tới, Dự án xây dựng Luật Đường sắt sửa đổi là nhiệm vụ trọng tâm của Cục ĐSVN, vì vậy chúng tôi mong muốn tiếp tục hợp tác và nhận được nhiều hỗ trợ về các nguồn lực để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đảm bảo xây dựng chính sách tốt, đột phá nhằm thúc đẩy sự phát triển lĩnh vực đường sắt phù hợp với sự phát triển của kinh tế - xã hội và yêu cầu quản lý nhà nước", Cục trưởng Nguyễn Thiện Cảnh nhấn mạnh.
VH