Đắk Lắk chú trọng phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số gắn với xây dựng đời sống văn hóa cơ sở

Các giải pháp được triển khai theo hướng gắn với xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, đảm bảo hài hòa giữa bảo tồn giá trị truyền thống và yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới. Theo ghi nhận, nhiều huyện vùng đồng bào như Cư M'gar, Krông Búk, Buôn Đôn… đang tiếp tục duy trì và khôi phục các loại hình văn hóa đặc trưng, từ không gian văn hóa cồng chiêng, sử thi, lễ hội truyền thống đến các nghề thủ công như dệt thổ cẩm, đan lát, chế tác nhạc cụ.

Các buôn làng được khuyến khích tổ chức sinh hoạt văn hóa định kỳ, mở rộng hoạt động câu lạc bộ cồng chiêng, câu lạc bộ văn nghệ dân gian, nhằm tạo môi trường sinh hoạt thường xuyên cho thanh thiếu niên và góp phần truyền dạy kỹ năng, tri thức bản địa ngay trong cộng đồng.

Song song với đó, tỉnh chú trọng phát triển mô hình "buôn văn hóa" – một mô hình được đánh giá phù hợp với đời sống văn hóa tại chỗ của đồng bào. Trên cơ sở hệ thống quy ước, hương ước và các phong tục truyền thống đã được bổ sung, chuẩn hóa, nhiều buôn làng đã xây dựng được nếp sống đoàn kết, văn minh, giữ gìn bản sắc mà vẫn phù hợp với yêu cầu xây dựng nông thôn mới. Một số buôn còn đưa các nội dung bảo tồn văn hóa vào quy chế hoạt động cộng đồng, như duy trì lễ cúng bến nước hằng năm, tổ chức ngày hội đoàn kết dân tộc, hay khuyến khích các hộ gia đình sử dụng trang phục truyền thống trong những dịp quan trọng.

Đáng chú ý, các nghệ nhân dân gian – đặc biệt là nghệ nhân cồng chiêng, kể khan, hát sử thi – tiếp tục đóng vai trò nòng cốt trong việc bảo tồn di sản phi vật thể. Nhiều nghệ nhân tham gia giảng dạy tại các lớp truyền dạy trong buôn, trường học hoặc trung tâm văn hóa địa phương. Một số nghệ nhân trẻ được cộng đồng tin tưởng giao lưu diễn xướng trong các hoạt động văn hóa lớn của tỉnh. Việc tôn vinh và khen thưởng nghệ nhân được triển khai thường xuyên, góp phần khích lệ tinh thần gìn giữ nghề của các gia đình và dòng họ.

Bên cạnh những hoạt động tại cộng đồng, Đắk Lắk tăng cường công tác kiểm kê di sản, xây dựng hồ sơ khoa học cho các loại hình văn hóa đặc thù của từng dân tộc. Các cơ quan chức năng đẩy mạnh sưu tầm, số hóa tư liệu, thu âm – ghi hình nghệ thuật dân gian; đồng thời hỗ trợ các nhóm cộng đồng phục dựng nghi lễ truyền thống, tạo điều kiện để người dân chủ động bảo tồn di sản của chính mình. Việc tuyên truyền về văn hóa các dân tộc được mở rộng qua hệ thống truyền thanh cơ sở, trường học và mạng xã hội địa phương, giúp người trẻ tiếp cận di sản một cách tự nhiên, gần gũi.

Trong định hướng lâu dài, tỉnh chú trọng lồng ghép yếu tố văn hóa vào phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt là du lịch cộng đồng. Nhiều địa phương tiếp tục xây dựng không gian sinh hoạt văn hóa phục vụ du khách nhưng vẫn đảm bảo tính nguyên gốc và sự chủ động của cộng đồng. Các sản phẩm du lịch như trải nghiệm cồng chiêng, làm rượu cần, dệt thổ cẩm, hay tham quan kiến trúc nhà dài Êđê được yêu cầu thực hiện theo đúng tri thức bản địa, tránh thương mại hóa quá mức.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, việc phát huy văn hóa truyền thống phải dựa trên tinh thần tôn trọng giá trị gốc, đồng thời tạo điều kiện để người dân thực sự hưởng lợi từ hoạt động văn hóa. Vì vậy, tỉnh tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ nghệ nhân, hỗ trợ trang thiết bị cho câu lạc bộ văn hóa dân gian, và hướng dẫn cộng đồng xây dựng mô hình sinh kế dựa vào di sản nhưng không làm biến dạng bản sắc.

Với cách làm đồng bộ từ cơ sở, sự tham gia chủ động của cộng đồng và định hướng rõ ràng của ngành văn hóa, Đắk Lắk kỳ vọng giữ gìn được những giá trị đặc sắc của các dân tộc thiểu số, đồng thời xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ngày càng phong phú, bền vững và phù hợp với yêu cầu phát triển hiện nay.