Bài viết đưa ra một số giải pháp tiếp tục phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, là cơ sở của chính quyền nhân dân, tham gia có hiệu quả việc xây dựng Đảng, Nhà nước, tham gia công tác phòng, chống tham nhũng và công tác giáo dục liêm chính trong tình hình mới.
1. "Liêm" và "chính" là hai trong bốn đức tính cốt lõi của con người: cần, kiệm, liêm, chính. Đối với cán bộ, đảng viên, bốn đức tính ấy là nội dung cốt lõi phản ánh đạo đức cách mạng, là "nền tảng của đời sống văn hóa mới", là phẩm chất trung tâm của đạo đức và là mối quan hệ đối với "tự mình" của người cách mạng.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, bốn đức tính cần có ấy của con người, giống như "Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông; Đất có bốn phương: Đông, Tây, Nam, Bắc. Người có bốn đức: Cần, kiệm, liêm, chính. Thiếu một mùa, thì không thành trời. Thiếu một phương thì không thành đất. Thiếu một đức thì không thành người"; "Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ". Người đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, nhất là giáo dục liêm chính:
"Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân"; cần hiểu rõ, "Muốn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém", "Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Người căn dặn: "Người tốt việc tốt" như hoa nở mùa Xuân, nêu gương sáng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng"; "Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới".
Kế thừa và phát triển luận điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn khẳng định việc xây dựng và thực hành văn hóa liêm chính là một trong những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Liêm chính không chỉ là đạo đức của cá nhân, của xã hội mà còn là đạo đức, phản ánh trí tuệ, văn hóa, bản chất tốt đẹp của Đảng ta, mức độ cần, kiệm, liêm, chính trong Đảng mà trực tiếp của mỗi cán bộ, đảng viên chính là trình độ văn minh, sự phát triển văn hóa của một dân tộc vì Đảng ta là Đảng cầm quyền. Xây dựng nền tảng đạo đức phải đi từ sự liêm chính, bởi vì, có giữ được liêm chính mới tránh được sai phạm khác. Liêm chính là mục tiêu phấn đấu, đồng thời là “hòn đá thử vàng” về sự trong sạch, vững mạnh của Đảng và đảng viên.
Trong bối cảnh công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng đang ngày càng được đẩy mạnh thực hiện quyết liệt, giáo dục liêm chính và xây dựng văn hóa liêm chính luôn được Đảng đặc biệt quan tâm và đặt ra yêu cầu cấp thiết. Với tư tưởng và phương châm chỉ đạo xuyên suốt, Đảng luôn nhất quán phương châm “kiên quyết, kiên trì, liên tục, bền bỉ, không nghỉ, không ngừng; chủ động, tích cực phòng ngừa, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, trong đó phòng là chính, là cơ bản, lâu dài”, lấy liêm chính chính là thước đo về phẩm chất, đạo đức, lối sống, tạo sức đề kháng đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực.
Tham nhũng, tiêu cực là “khuyết tật bẩm sinh” của quyền lực, có nguồn gốc sâu xa từ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; khi người giữ chức vụ, quyền hạn không giữ được sự liêm khiết, trong sạch: “tham nhũng và tiêu cực, nhất là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống có mối quan hệ gắn bó mật thiết, chặt chẽ với nhau;… tiêu cực là môi trường làm nảy sinh tham nhũng; tham nhũng tác động trở lại làm trầm trọng hơn tình trạng tiêu cực”.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương và Đồng chí Đỗ Văn Chiến Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trao Giải A cho các tác giả đoạt Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực lần thứ tư, năm 2022 - 2023
Thời gian qua, Đảng, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quan trọng nhằm phát huy tinh thần gương mẫu, tiên phong của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong đó có xây dựng và thực hành văn hóa liêm chính, tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức, xây dựng lòng tin trong Nhân dân. Tại Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI xác định mục tiêu xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức chỉ rõ: “Tập trung củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp, tạo chuyển biến về chất lượng hoạt động tổ chức cơ sở đảng. Xây dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu trong công việc, có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ, vững vàng trước mọi khó khăn thử thách, phấn đấu mục tiêu lý tưởng của Đảng”.
Văn kiện Đại hội XII của Đảng cũng đã chỉ ra: “Tăng cường rèn luyện phẩm chất đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng… chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, bè phái, “lợi ích nhóm”, nói không đi đôi với làm”. Tăng cường xây dựng Đảng về đạo đức với nội dung là: “Nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của cán bộ, đảng viên… Thực hiện nghiêm các quy định về trách nhiệm nêu gương, chức vụ càng cao, càng phải gương mẫu… Coi trọng kiểm tra giám sát trong Đảng, kết hợp phát huy vai trò giám sát của cơ quan dân cử, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, báo chí và Nhân dân với cán bộ, đảng viên thực hiện các quy định nêu gương”.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Trong những năm tới phải đặc biệt coi trọng và đẩy mạnh hơn nữa xây dựng chỉnh đốn Đảng toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”. Trong đó, xây dựng Đảng về đạo đức là “nền tảng”, là “cái gốc” cho Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và năng lực cầm quyền của Đảng; chú trọng việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên được xem là khâu then chốt, là mục tiêu mà Đảng cần phấn đấu, làm cho Đảng luôn xứng đáng với mong mỏi của toàn dân, thực sự tiêu biểu cho “trí tuệ, danh dự và lương tâm của thời đại”.
Văn kiện Đại hội XIII nhấn mạnh: “Cấp ủy, tổ chức đảng, các tổ chức trong hệ thống chính trị, đội ngũ đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức nêu gương thực hành dân chủ, tuân thủ pháp luật, đề cao đạo đức xã hội… phát huy tính tích cực chính trị - xã hội, trí tuệ, quyền trách nhiệm của Nhân dân tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa...”. Đảng cũng yêu cầu đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải “rèn luyện đức tính liêm khiết, xây dựng văn hóa tiết kiệm, không tham nhũng, lãng phí”, “tiếp tục xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa kiến tạo phát triển, liêm chính, hành động; đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tạo đột phá trong cải cách hành chính”.
Đặc biệt, thấm nhuần tư tưởng đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nói về liêm chính và xây dựng văn hóa liêm chính: “thanh sạch, liêm khiết ấy chính là Liêm vậy. Người liêm khiết thì bất luận gặp hoàn cảnh nào cũng không động lòng tham, cũng chẳng muốn ham hố vật chất. Hơn nữa, chính là tinh thần chí công vô tư, “dĩ công vi thượng” và biết quên mình mà làm chuyện ích lợi chung”.
Giáo dục liêm chính đối với cán bộ là một nhiệm vụ khó khăn, thường xuyên, lâu dài, xuyên suốt quá trình xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Trong điều kiện cơ chế, chính sách, pháp luật thiếu đồng bộ và còn có nhiều sơ hở chưa đủ răn đe, nếu tinh thần liêm chính không được giáo dục thường xuyên và tự giác thực hiện, khi có chức, có quyền cán bộ, đảng viên dễ bị tha hóa, biến chất. Hiện nay, giáo dục liêm chính được thực hiện thông qua các phương pháp:
(1) Ban hành và tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện các quy định về đạo đức cách mạng, đạo đức, văn hóa công vụ, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp; các quy định về yêu cầu và khuyến khích xây dựng, thực hành văn hóa liêm chính của các tổ chức; các quy định về giáo dục liêm chính đối với cán bộ, đảng viên;
(2) Tuyên truyền về liêm chính thông qua báo chí, truyền thông, mạng xã hội, hoạt động sáng tác, biểu diễn, công bố các tác phẩm văn học, nghệ thuật;
(3) Giáo dục liêm chính bằng việc nêu gương liêm chính của cán bộ, đảng viên, trọng tâm là việc nêu gương liêm chính của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cán bộ lãnh đạo cấp cao, cán bộ chủ chốt, người đứng đầu;
(4) Giáo dục liêm chính thông qua triển khai nghiêm túc và hiệu quả cuộc vận động học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Giáo dục liêm chính giúp cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức về liêm chính, hiểu rõ tầm quan trọng của đạo đức liêm chính, về yêu cầu, cách thức rèn luyện, thực hành liêm chính trong hoạt động công vụ và cuộc sống; cảnh giác với những cám dỗ và cách suy nghĩ, hành động sai lầm dẫn đến tham nhũng, tiêu cực; tự bản thân không muốn tham nhũng, tiêu cực, thấy xấu hổ khi bản thân, người thân có hành vi tham nhũng, tiêu cực. Giáo dục liêm chính giúp cán bộ, đảng viên hiểu và áp dụng những chuẩn mực liêm chính trong cuộc sống thực tế; từ đó lan tỏa đạo đức liêm chính, là cơ sở để hình thành văn hóa liêm chính trong cơ quan, đơn vị và toàn xã hội, trở thành giá trị phổ biến của toàn xã hội, là nền tảng của đạo đức xã hội, ảnh hưởng sâu rộng đến sự phát triển văn hóa, con người Việt Nam thời đại mới.
2. Trong những năm vừa qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được Đảng giao nhiều trọng trách quan trọng trong tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Trước hết, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận đã tham gia công tác giáo dục liêm chính thông qua việc triển khai nghiêm túc việc phổ biến, tuyên truyền, quán triệt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; xây dựng và chỉnh đốn Đảng, trong đó đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, khoá XII), Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) về “đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hoá" gắn với đẩy mạnh việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện các quy định về những điều đảng viên không được làm, về trách nhiệm nêu gương;
Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tăng cường củng cố xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới; Quy định 22-QĐ/TW ngày 28/7/2021 về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng; Quy định số 69-QĐ/TW ngày 6/7/2022 của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Thường xuyên chỉ đạo các cơ quan truyền thông trực thuộc (cổng thông tin điện tử, các trang fanpage, báo chí...) tuyên truyền về chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; phát hiện, đấu tranh, lên án những hiện tượng, hành vi tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, tình trạng nhũng nhiễu gây phiền hà trong giải quyết công việc của người dân và doanh nghiệp; đăng tải các bài biểu dương gương người tốt việc tốt trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đề xuất ý kiến về những giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và giải pháp để tổ chức thực hiện hiệu quả.
Trong năm 2023, Đảng đoàn Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội tổ chức quán triệt trong toàn thể cán bộ, đảng viên về nội dung cuốn sách của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh”.
Tiếp đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát huy vai trò trong công tác giáo dục liêm chính thông qua hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên. Theo đó, Mặt trận Tổ quốc đã tập trung thực hiện các nội dung giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên theo Quy định số 124-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp theo Quy định số 101-QĐ/TW ngày 7/6/2012 của Ban Bí thư Trung ương Đảng; giám sát công tác đối thoại của người đứng đầu cấp ủy với Nhân dân; giám sát về trách nhiệm của đảng viên đang công tác thường xuyên giữ mối liên hệ với tổ chức đảng và Nhân dân nơi cư trú theo Quy định số 213-QĐ/TW ngày 2/1/2020 của Bộ Chính trị.
Nội dung giám sát chủ yếu tập trung giám sát việc xây dựng cơ chế chính sách; giám sát việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ, công chức, đảng viên thông qua các hoạt động cụ thể, như giám sát việc giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân; giám sát việc thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng; giám sát công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đối với cấp xã, hoạt động giám sát tập trung vào việc giám sát cán bộ, công chức, đảng viên nơi cư trú.
Thông qua giám sát, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã chỉ ra những vấn đề về trách nhiệm tu dưỡng, rèn luyện, đạo đức của người đứng đầu, đảng viên được giám sát, như: nhận thức của người đứng đầu tại các địa phương được giám sát về trách nhiệm trong phòng, chống tham nhũng còn chưa đầy đủ; còn biểu hiện lập dự án để được công trình; việc công khai, minh bạch trong đầu tư công chưa được các địa phương thực hiện đầy đủ, một số nơi còn hình thức; các địa phương chưa tự phát hiện vụ việc, hành vi tham nhũng; có tình trạng chạy đua xây dựng cơ sở vật chất, huy động sức dân chưa phù hợp nhằm đạt danh hiệu nông thôn mới, từ đó đã phát sinh những khoản nợ không thu được trong dân, bị nhà thầu kiện hoặc không quyết toán được.
Sau giám sát, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổng hợp, xây dựng báo cáo kết quả và kiến nghị gửi Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và địa phương để đề nghị chỉ đạo kiểm tra trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền tỉnh, huyện, xã trong phòng, chống tham nhũng. Các kiến nghị của Mặt trận đã giúp cho cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo tốt hơn trong quản lý cán bộ, đảng viên phát huy trách nhiệm, nâng cao ý thức của cán bộ, đảng viên trong thực thi nhiệm vụ. Đây cũng là hoạt động giáo dục chính trị sâu rộng góp phần kịp thời phát hiện từ sớm, từ xa, từ cơ sở không để “khuyết điểm trở thành sai phạm; sai phạm nhỏ trở thành sai phạm lớn”.
Phát huy vai trò giám sát của Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã triển khai đặt hòm thư tiếp nhận phản ánh của Nhân dân ở các khu dân cư, lập sổ theo dõi mở hòm thư tiếp nhận thông tin phản ánh của Nhân dân và các kênh khác theo quy định; chỉ đạo các khu dân cư thực hiện việc niêm yết 27 biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, 19 điều quy định đảng viên không được làm tại nhà văn hóa, phòng họp tổ dân phố, nơi sinh hoạt cộng đồng để tạo điều kiện cho Nhân dân biết, nhận diện và tham gia giám sát.
Đồng thời, thực hiện Quyết định số 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành quy định về việc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và Nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, trong 10 năm qua, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã phối hợp tổ chức 138.369 lần góp ý đối với đảng viên, cá nhân (67.786 lượt góp ý định kỳ, 52.776 lượt góp ý thường xuyên, 17.807 lượt góp ý đột xuất) trong đó tập trung vào việc thực thi nhiệm vụ, công vụ, tinh thần trách nhiệm trong công tác, tiến độ thực hiện công việc, thực hiện đạo đức, lối sống; đóng góp ý kiến trong cơ quan, đơn vị đối với đại biểu dân cử, cán bộ công chức, viên chức định kỳ vào cuối năm trước khi kiểm điểm, thông các các cuộc họp, hội nghị, lấy phiếu tín nhiệm theo định kỳ tại nơi làm việc.
Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã phối hợp tổ chức được 101.168 cuộc đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền với Nhân dân về công tác xây dựng Đảng; 142.371 cuộc đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với Nhân dân về công tác xây dựng chính quyền các cấp với Nhân dân.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận luôn quan tâm đến công tác giáo dục liêm chính thông qua việc thực hiện có hiệu quả dân chủ ở cơ sở. Đối với dân chủ trong cơ quan, đơn vị, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên triển khai, tuân thủ nghiêm túc, triệt để các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước và quy định, quy chế của cơ quan, đơn vị, cơ sở, niêm yết công khai các nội dung liên quan đến chế độ chính sách, tài chính, chi tiêu nội bộ trong cơ quan, tổ chức đơn vị nhằm công khai, minh bạch thông tin trong hoạt động cơ quan, tổ chức; nghiêm túc việc kê khai tài sản theo các đối tượng diện kê khai hằng năm và kê khai bổ sung hàng năm; hình thức kê khai tài sản và thu nhập được công khai tại các cuộc họp và niêm yết theo quy định; thực hiện nghiêm túc, đúng quy trình, quy định về công tác cán bộ; xây dựng tiêu chuẩn chức danh cán bộ và thực hiện tốt các khâu trong công tác cán bộ; công tác tuyển dụng, bổ nhiệm; đào tạo, bồi dưỡng; nâng lương trước thời hạn, nâng ngạch và kết quả công nhận sáng kiến được thực hiện theo quy trình và quy định. Các hoạt động này đã giúp nâng cao nhận thức, ý thức của cán bộ, công chức và người lao động trong cơ quan về phòng, chống tham nhũng và không tham nhũng, tiêu cực.
Đối với thực hiện dân chủ ở cơ sở (xã, phường, thị trấn và cộng đồng dân cư), Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp thường xuyên quan tâm củng cố, kiện toàn và phát huy vai trò giám sát thông qua Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, tập trung giám sát: thực hiện quy chế dân chủ cơ sở; bình xét các đối tượng nghèo; theo dõi việc tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; thi công các công trình có vốn đầu tư của Nhà nước và đóng góp của Nhân dân hoặc bằng nguồn tài trợ trực tiếp của các tổ chức, cá nhân cho cấp xã; thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư; chi trả chế độ chính sách của Nhà nước đối với các đối tượng chính sách; thu chi, quyết toán ngân sách, quản lý các khoản đóng góp của Nhân dân, xây dựng nông thôn mới.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội đã tích cực bằng nhiều hình thức phù hợp thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác phòng, chống tham nhũng và về công tác giáo dục liêm chính, xây dựng văn hóa liêm chính trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân.
Nhận thức của cán bộ, đảng viên và Nhân dân về liêm chính ngày càng được nâng lên; ý thức về liêm chính trong hoạt động công vụ của cán bộ, đảng viên, người lao động trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên và của cơ quan, đơn vị nơi được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giám sát từng bước hình thành và đi vào nề nếp. Thông qua các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì và phát động; các cuộc thi về phòng, chống tham nhũng đã góp phần lan tỏa, hình thành ý thức, văn hóa liêm chính trong đời sống nhân dân.
3. Để tiếp tục phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia công tác phòng, chống tham nhũng và công tác giáo dục liêm chính trong tình hình mới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần tiếp tục triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp sau:
Một là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì, phối hợp với các tổ chức thành viên cùng cấp tiếp tục tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ, hội viên, đoàn viên và Nhân dân về các chủ trương, giải pháp của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, về tầm quan trọng, tính cấp thiết của việc giáo dục, thực hành liêm chính, từ đó tăng cường, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về giáo dục, thực hành liêm chính, xây dựng văn hóa liêm chính.
Gắn công tác giáo dục liêm chính, chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới với việc thực hiện Cuộc vận động đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tăng cường tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị - văn hóa gắn với chủ đề liêm chính; định kỳ hằng năm tổ chức các cuộc thi tìm hiểu pháp luật về phòng, chống tham nhũng; hội thi sáng tác liên quan đến phòng, chống tham nhũng và xây dựng đạo đức liêm chính. Phát huy tốt vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông trong công tác thông tin, tuyên truyền, tạo sự lan tỏa mạnh mẽ, sâu rộng trong toàn xã hội về liêm chính và giáo dục liêm chính.
Hai là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội phối hợp với các tổ chức thành viên khác tăng cường giám sát các lĩnh vực dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, gây nhiều bức xúc trong Nhân dân, trong đó tập trung giám sát việc thực thi nhiệm vụ, trách nhiệm được giao của cán bộ chủ chốt, người đứng đầu và đảng viên. Việc giám sát đối với công tác tổ chức cán bộ và giám sát đối với cán bộ, đảng viên có ý nghĩa rất quan trọng để góp phần phòng, chống tham nhũng trong một lĩnh vực vốn được đánh giá là dễ và xảy ra nhiều tham nhũng nhất nhưng lại cũng là khó phòng, chống nhất ở nước ta.
Trong lĩnh vực giám sát này, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cần chú trọng phát huy vai trò của tổ chức Công đoàn (giám sát đối với việc thực hiện công tác cán bộ và cán bộ, đảng viên tại các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp) và vai trò của Mặt trận Tổ quốc cấp xã, của các Ban Công tác Mặt trận, Ban Thanh tra nhân dân và các tổ chức chính trị - xã hội ở cơ sở (giám sát đối với cán bộ, đảng viên sinh sống hoặc làm việc tại địa bàn địa phương).
Các cán bộ làm công tác Mặt trận ở cơ sở cần được trang bị tốt kiến thức về chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, về công tác cán bộ (chính sách, các quy định về tiêu chuẩn, điều kiện tuyển dụng, bổ nhiệm, sử dụng, quy hoạch, đề bạt, khen thưởng, kỷ luật…) và nhất là về kỹ năng, quy trình thực hiện công tác giám sát để bảo đảm đúng quy định, không xảy ra sai sót và có hiệu quả khi thực hiện.
Ba là, phối hợp với các cơ quan hữu quan kịp thời biểu dương, khen thưởng người tốt, việc tốt trong công tác phòng, chống tham nhũng; xây dựng đạo đức liêm chính; bình chọn “Hiệp sĩ chống tham nhũng của năm”, “Gương mặt liêm chính của năm”. Tổ chức các hội thảo, tọa đàm, diễn đàn, đối thoại, nói chuyện chuyên đề có nội dung, chủ đề về vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong phòng, chống tham nhũng; trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân trong giám sát hoạt động phòng, chống tham nhũng. Tiếp tục tổ chức trao Giải báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới; chủ trì phát động cuộc vận động “Toàn dân phòng, chống tham nhũng, tiêu cực” trong những năm tiếp theo.
Bốn là, biên soạn, phát hành các tài liệu tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng trong đó có nội dung giáo dục liêm chính; phổ biến, tập huấn, bồi dưỡng về phòng, chống tham nhũng; xây dựng và nhân rộng mô hình điểm tuyên truyền tốt về giáo dục liêm chính cho cán bộ, công chức, viên chức trong hệ thống Mặt trận và Nhân dân ở khu dân cư; tổ chức các hội thảo, tọa đàm, diễn đàn chuyên đề về pháp luật phòng, chống tham nhũng… nhằm cung cấp thông tin, trao đổi, thảo luận, kiến nghị, đề xuất các vấn đề về công tác phòng, chống tham nhũng; xây dựng chuyên đề riêng về giáo dục liêm chính của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong các chương trình, kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ Mặt trận các cấp hằng năm.
Năm là, thường xuyên duy trì việc xây dựng văn hóa, đạo đức liêm chính trong cơ quan, tổ chức, đơn vị, “nói không với tham nhũng” cho các tầng lớp nhân dân, trước hết là đối với các thành viên, hội viên, đoàn viên của các tổ chức thành viên của Mặt trận. Vận động các tầng lớp nhân dân thực hiện liêm chính và tham gia xây dựng văn hóa liêm chính trong cộng đồng dân cư.
Sáu là, trong nhiệm kỳ tới, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì phối hợp với các cơ quan hữu quan phát động và tổ chức thực hiện cuộc vận động toàn dân tham gia phòng, chống tham nhũng và xây dựng văn hóa liêm chính. Nội dung và mục tiêu của cuộc vận động là khơi dậy tinh thần yêu nước, yêu chế độ, thực hiện và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong xây dựng Đảng, Nhà nước; nâng cao nhận thức về phòng, chống tham nhũng và hiểu biết về phương pháp, kỹ năng phòng, chống tham nhũng trong mỗi tổ chức, cá nhân, để mỗi tổ chức, cá nhân có thái độ và hành động đúng đắn, tích cực trong phòng, chống tham nhũng; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức của Nhân dân, đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, là cơ sở của chính quyền nhân dân, tham gia có hiệu quả việc xây dựng Đảng, Nhà nước thông qua công tác phòng, chống tham nhũng.
Trong đó, trọng tâm là vận động mỗi người dân kiên quyết không tiếp tay cho tham nhũng, không tham nhũng, nhất là không đưa hối lộ, nhận hối lộ; giám sát hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền lực; phát huy tinh thần phê bình, đấu tranh với những dấu hiệu của tham nhũng, lãng phí, những biểu hiện suy thoái, biến chất của cán bộ, công chức, đảng viên; khi phát hiện có dấu hiệu của hành vi tham nhũng thì kịp thời phản ánh, tố cáo tới cơ quan, tổ chức có thẩm quyền; hợp tác với cơ quan, tổ chức để đấu tranh với tham nhũng.
Bảy là, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp với các tổ chức thành viên cùng cấp cần nghiên cứu, xây dựng mạng thông tin điện tử về tiếp nhận thông tin phản ánh, kiến nghị, tố cáo về tham nhũng có tính tương tác cao với người dân để người dân có thể trao đổi, phản ánh, kiến nghị về công tác phòng, chống tham nhũng, về các hành vi, dấu hiệu tham nhũng, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; cung cấp cho người dân kiến thức và kỹ năng cần thiết để phòng, chống tham nhũng trong các trường hợp, tình huống cụ thể. Mỗi Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và mỗi tổ chức thành viên của Mặt trận ở các cấp, tùy theo đặc thù về tổ chức và thành viên, hội viên của mình cần xây dựng các chương trình, kế hoạch và cam kết hành động về phòng, chống tham nhũng của tổ chức mình với những lộ trình, bước đi phù hợp.
Đặc biệt, ở đây cần chú trọng vai trò của các tổ chức tôn giáo là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ủy ban Đoàn kết Công giáo Việt Nam, Hội Thánh Tin Lành Việt Nam…) thông qua giảng giáo lý, kinh sách của tôn giáo mình và các hoạt động tôn giáo có thể góp phần giáo dục đạo đức, nhân cách của tín đồ về đạo đức liêm chính, tránh xa các hành vi tham nhũng.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên chủ động và tăng cường hơn nữa hoạt động tham gia vào quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, nhất là những chính sách, pháp luật thuộc những lĩnh vực “nhạy cảm”, dễ xảy ra tham nhũng như: quản lý đất đai, tài nguyên, tài chính, ngân sách, tổ chức bộ máy các thiết chế trong hệ thống chính trị, công tác cán bộ của Đảng, Nhà nước… và các chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phối hợp chặt chẽ với chính quyền cơ sở trong việc xây dựng, tuyên truyền và tham gia tổ chức để Nhân dân tích cực tham gia xây dựng và thực hiện các hương ước, quy ước về văn hóa ứng xử, xây dựng và thực hiện nếp sống văn minh, đạo đức liêm chính, nếp sống và làm việc theo quy định của pháp luật, luôn “nói không” với tham nhũng và dám đấu tranh, lên án mọi hành vi, biểu hiện tham nhũng ngay từ trong mỗi gia đình, dòng họ và trong cộng đồng dân cư ở cơ sở; coi là một nội dung quan trọng của cuộc vận động toàn dân tham gia phòng, chống tham nhũng và xây dựng văn hóa liêm chính mà Mặt trận phát động.
Tài liệu tham khảo
1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, Văn phòng Trung ương Đảng, H.2018.
4. Phạm Minh Hạc (1990), Tư tưởng giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
5. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2019), 70 năm tác phẩm Cần kiệm liêm chính của Chủ tịch Hồ Chí Minh - giá trị lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
6. Nguyễn Minh Tuấn (2021), Xây dựng Đảng về tư tưởng đạo đức, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.
7. Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng đến năm 2020, Chính phủ, năm 2023.
NGUYỄN QUỲNH LIÊN - Tiến sĩ, Trưởng Ban Dân chủ,
Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Theo tapchimattran