Dạy tiếng dân tộc thiểu số cho cán bộ, chiến sĩ

Quảng Ninh là địa phương đi đầu trong việc dạy tiếng dân tộc thiểu số cho đội ngũ cán bộ công tác ở vùng đồng bào các dân tộc. Việc này không chỉ giúp công tác vận động quần chúng được thuận lợi hơn mà còn lưu giữ, trao truyền và bồi đắp tình yêu văn hoá trong cộng đồng làng bản.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng ngôn ngữ đồng bào dân tộc thiểu số trong giao tiếp thông thường và thực thi nhiệm vụ, trước năm 2008, một số đơn vị quân đội thuộc Quân khu 3 và bộ đội biên phòng đóng quân trên địa bàn vùng dân tộc miền núi, biên giới Quảng Ninh đã liên hệ với giáo viên người dân tộc thiểu số để biên soạn tài liệu và trực tiếp giảng dạy tiếng dân tộc cho cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị.

Nghệ nhân Lý Văn Sinh (phường Mông Dương) dạy tiếng Sán Dìu cho học sinh, thanh thiếu niên trên địa bàn.

So với các thành phần dân tộc khác, người Dao Quảng Ninh không chỉ là cộng đồng dân tộc thiểu số lớn nhất mà còn sinh sống chủ yếu ở những địa bàn trọng yếu về an ninh quốc phòng. Vì thế, việc dạy tiếng Dao cho cán bộ công tác ở vùng đồng bào dân tộc rất được tỉnh quan tâm. Đài Phát thanh và Truyền hình Quảng Ninh, nay là Báo và Phát thanh, Truyền hình Quảng Ninh cũng thực hiện chương trình phát thanh, truyền hình tiếng Dao.

Từ năm 2008, UBND tỉnh đã giao cho Sở Nội vụ, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ban Dân tộc tỉnh (nay là Sở Dân tộc và Tôn giáo) tổ chức biên soạn Bộ Tài liệu dạy tiếng dân tộc Dao với 112 bài, 448 tiết học. Để triển khai công tác bồi dưỡng tiếng dân tộc thiểu số cho cán bộ, công chức công tác ở vùng dân tộc, miền núi, Quảng Ninh đã thành lập Ban Chỉ đạo triển khai dạy tiếng dân tộc thiểu số tỉnh. Từ năm 2009 đến nay, Quảng Ninh đã đào tạo, bồi dưỡng tiếng dân tộc Dao cho hàng nghìn cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang trên địa bàn. Ban Chỉ đạo dạy tiếng dân tộc thiểu số tỉnh cũng đã mở nhiều lớp dạy tiếng dân tộc trên địa bàn các xã, phường khu vực miền Đông.

Cụ thể hoá Nghị quyết số 12-NQ/ĐUCA, ngày 25/7/2022 của Đảng uỷ Công an Trung ương về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng lực lượng Công an xã, thị trấn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới gắn liền với mục tiêu “Đảm bảo đến hết năm 2025 có 100% cán bộ Công an xã, thị trấn tại địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số được bồi dưỡng và sử dụng được tiếng dân tộc phù hợp từng địa bàn”, ngày 23/9/2025, Công an tỉnh đã phối hợp với Trung tâm Hướng nghiệp và Giáo dục thường xuyên tỉnh tổ chức 2 lớp bồi dưỡng tiếng Dao Thanh Y, Dao Thanh Phán cho cán bộ, chiến sĩ các phòng nghiệp vụ thuộc Công an tỉnh và công an các phường, xã, đặc khu. Học viên tham gia khoá học được bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghe, viết, nói với người dân tộc Dao tại địa phương, tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện công tác vận động quần chúng vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ông Trương Đức Cường, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên tỉnh Quảng Ninh, cho biết: Vừa qua, Trung tâm tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn hạn tiếng Dao gồm 2 lớp tiếng Dao Thanh Y và tiếng Dao Thanh Phán cho hơn 200 cán bộ, chiến sĩ công an tỉnh và quân đội. Một lớp được mở tại Trung đoàn 244, lớp còn lại được mở tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên tỉnh. Các lớp được học tập trung vào giờ học ban ngày trong thời gian khoảng 3 tháng. Giáo viên đứng lớp là đồng bào dân tộc Dao có kỹ năng sư phạm, có chứng chỉ dạy tiếng dân tộc. Ông Cường cũng cho biết, Trung tâm còn hợp đồng với giáo viên nghỉ hưu, giáo viên có năng lực và đủ điều kiện. Có những giáo viên từng là bí thư, chủ tịch xã là người dân tộc Dao có chứng chỉ sư phạm đã được mời thỉnh giảng.

Công an tỉnh còn phối hợp Sở Giáo dục - Đào tạo tổ chức các lớp đào tạo tiếng Dao cho cán bộ, chiến sĩ đang công tác tại các vùng dân tộc thiểu số thuộc nhiều xã, phường ở khu vực miền Đông của tỉnh. Việc này không chỉ giúp họ có thể giao tiếp với người Dao mà còn hiểu biết thêm về những giá trị văn hoá truyền thống dân tộc.

Cùng với tiếng Dao, Quảng Ninh cũng mở những lớp dạy tiếng Tày. Bộ Tài liệu dạy tiếng Tày do tỉnh Thái Nguyên biên soạn cũng như các bộ tài liệu dạy tiếng dân tộc thiểu số được các tỉnh khác biên soạn đã được đưa vào sử dụng. Trước đó, Bình Liêu cũng đã xây dựng cuốn sách “Học tiếng Tày Bình Liêu”… nhằm bảo tồn, trao truyền văn hóa truyền thống trong cộng đồng các dân tộc.

Muốn học hát dân ca các dân tộc, trước hết phải học tiếng dân tộc. Bởi vậy, Trung tâm Truyền thông và Văn hóa huyện Bình Liêu trước đây và Trung tâm Cung ứng dịch vụ Bình Liêu hiện nay đã tổ chức nhiều lớp tập huấn học tiếng dân tộc, hát dân ca. Cũng tại Bình Liêu, gần đây nhất, Cục Văn hóa Cơ sở, Gia đình và Thư viện thuộc Bộ VH-TT&DL phối hợp với Sở VH-TT&DL tổ chức lớp học ngôn ngữ và dân ca của người Sán Chỉ.

Nhiều nghệ nhân dân gian trên địa bàn tỉnh cũng đã tự nguyện mở những lớp dạy tiếng dân tộc và dạy hát dân ca cho học sinh, thanh thiếu niên, cán bộ công chức trẻ. Vốn đã “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với dân bản giờ lại có thể “cùng nói tiếng dân tộc” thì công chức, viên chức, cán bộ chiến sĩ vừa thuận lợi hơn khi làm nhiệm vụ chuyên môn vừa góp phần tích cực trong công tác bảo tồn di sản văn hoá.