Bến Nhà Rồng, nơi người thanh niên Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước. (Ảnh: Dangcongsan.vn)(Thanhuytphcm.vn) - Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TPHCM được đặt tại Bến Nhà Rồng - nơi mà ngày 5/6/1911 người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành với tên gọi Văn Ba đã xuống con tàu Amiral Latouche Tréville ra nước ngoài tìm đường cứu nước. Người đã đi đến nước Pháp và nhiều nước, nhiều châu lục khác nhau để 30 năm sau trở về đất nước lãnh đạo nhân dân ta đứng lên giải phóng dân tộc thoát khỏi ách thống trị của thực dân, đế quốc, giành độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc.
Tòa nhà sử dụng làm Bảo tàng được xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố. Đây là công trình kiến trúc mang phong cách kiến trúc Đông Dương, kết hợp kiến trúc Pháp với kiến trúc đình chùa Việt Nam được người Pháp xây dựng (1862 - 1863) sau khi đến Sài Gòn để làm trụ sở của Tổng Công ty vận tải Hoàng Đế (Messageries Impériales). Trên nóc tòa nhà gắn hai con rồng và bốn góc mái nhà có gắn đầu rồng nên người dân Sài Gòn gọi tòa nhà này là Nhà Rồng.
Sau ngày giải phóng, Ủy ban Nhân dân TPHCM sử dụng nơi này làm “Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh” và từ 1995 là Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TPHCM. Hiện nay, Bảo tàng đang lưu giữ 24.000 hiện vật, tư liệu, hình ảnh... Nội dung trưng bày gồm 10 phòng, trong đó có 5 phòng giới thiệu 8 chuyên đề về tiểu sử, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh; 2 phòng giới thiệu tình cảm của Bác Hồ đối với miền Nam và tình cảm của miền Nam đối với Bác; phòng giới thiệu các đền thờ, phủ thờ Bác ở miền Nam (trong số 40 đền thờ, phủ thờ Bác do nhân dân miền Nam xây dựng từ sau ngày Bác mất, nhiều đền thờ được dựng trong những năm tháng còn chiến tranh)…
Bảo tàng còn là địa chỉ tổ chức các sự kiện, các cuộc hội họp, gặp gỡ, sinh hoạt truyền thống, giao lưu… Bảo tàng là một không gian văn hóa Hồ Chí Minh, nơi lan tỏa những giá trị cao đẹp về Người.
Bảo tàng mở cửa phục vụ miễn phí các ngày trong tuần. Hàng năm Bảo tàng đón từ 450.000 - 500.000 lượt khách đến tham quan, tìm hiểu về Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong đó có một bộ phận không nhỏ là học sinh, sinh viên, có ngày đón 12.000 lượt khách. Các trường học tổ chức cho học sinh, sinh viên nghiên cứu, học tập về lịch sử Việt Nam, lịch sử Đảng, về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh… Nhiều cơ quan, đơn vị đã thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên đề, học tập và báo công với Bác.
Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TPHCM nằm trong hệ thống bảo tàng, di tích Hồ Chí Minh cả nước (có 14 đơn vị) và được xếp hạng 1. Ở đây có 15 bộ sưu tập quý hiếm, có 70 chuyên đề được chuẩn bị triển khai phục vụ. Đặc biệt, nơi đây có lực lượng - những người phục vụ tận tình, có những người làm công việc thuyết minh cho du khách về Bác Hồ hàng chục năm, với những câu chuyện sinh động, giàu cảm xúc…
Mặt bằng của bảo tàng hiện có (với ngôi nhà và cảnh quan xung quanh với tổng diện tích hơn 1,4 ha) còn khá hẹp so với yêu cầu phục vụ, chưa triển khai các chuyên đề và nâng cấp hoạt động. Phương án ngành văn hóa TPHCM đang trình là mở rộng về phía cảng Sài Gòn thêm 1,4 ha nữa để triển khai các chuyên đề và mở rộng công viên cùng với việc phục dựng con tàu Amiral Latouche Tréville có tỷ lệ 1/1, tạo điều kiện cho du khách được trải nghiệm thú vị “Cuộc hành trình của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.
Nếu có sự chỉ đạo tập trung, quyết liệt, Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TPHCM sẽ có một số hạng mục được khởi công và sớm đưa vào phục vụ trong dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.