Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng dự lễ khai trương Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam

Công nghệ vũ trụ - công nghệ chiến lược

Tổ chức nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, vừa hướng tới 50 năm thành lập Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, sự kiện là cột mốc quan trọng, đánh dấu những nỗ lực không ngừng nghỉ trong suốt hơn 10 năm qua của tập thể các chuyên gia, cán bộ nghiên cứu của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam để thực hiện thành công một số dự án vệ tinh và từng bước làm chủ được công nghệ.

"Những kết quả này đã góp phần khẳng định năng lực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của Việt Nam trong các lĩnh vực có yêu cầu cao về trình độ và tính chuyên môn", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, khó lường, nhiều quốc gia đã đẩy mạnh đầu tư vào hoạt động nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vũ trụ nhằm nâng cao năng lực và lợi thế cạnh tranh chiến lược.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, Đảng và Nhà nước đã xác định khoa học - công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) là động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững, đưa đất nước vượt qua bẫy thu nhập trung bình và hướng tới mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.

Theo đó, Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Quyết định số 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục Công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược đã xác định công nghệ vũ trụ là công nghệ chiến lược, vừa phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, vừa bảo đảm quốc phòng an ninh và chủ quyền quốc gia trên không gian vũ trụ.

Sau khi cắt băng khai trương và thăm Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam, Phó Thủ tướng đã làm việc với các cán bộ của Trung tâm.

Ghi nhận các kiến nghị liên quan đến thể chế, chính sách, chiến lược phát triển ngành công nghệ vũ trụ, đặc biệt là các "điểm nghẽn" cản trở quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và triển khai các dự án vệ tinh trọng điểm, Phó Thủ tướng giao Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổng hợp các đề xuất và Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ các giải pháp cụ thể.

Phát triển vệ tinh quan sát Trái đất tầm thấp "Made in Vietnam"

Để tiếp tục phát huy vai trò của Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Phó Thủ tướng đề nghị tập trung vào một số nhiệm vụ.

Thứ nhất, Trung tâm và Viện cần tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ tại "Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ đến năm 2030" và phát triển được sản phẩm chiến lược là vệ tinh quan sát Trái đất tầm thấp "Made in Vietnam". Trong đó, cần lưu ý các đề án, dự án nghiên cứu khoa học phải bám sát yêu cầu của thực tiễn và có lộ trình khả thi.

Thứ hai, chủ động kết nối với hệ sinh thái ĐMST quốc gia, đặc biệt là Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) và các viện, trường, tập đoàn, doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ (như Viettel, hoặc SpaceX, Amazon...).

Qua đó, tối ưu hóa nguồn lực đầu tư, tận dụng các cơ chế chính sách đặc thù, kết nối với các chuyên gia, nhà khoa học để thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, hình thành các sản phẩm, dịch vụ có sức cạnh tranh để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước.

Thứ ba, chú trọng công tác đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn của đội ngũ chuyên gia, cán bộ nghiên cứu, các nhà khoa học trẻ, hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh trong lĩnh vực khoa học vũ trụ ở tầm khu vực và quốc tế.

Thứ tư, đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế; ưu tiên hợp tác với các tổ chức uy tín, các cơ sở nghiên cứu lớn; tranh thủ các nguồn lực, tri thức, công nghệ tiên để bắt kịp, tiến cùng, vươn lên trong lĩnh vực khoa học vũ trụ.

Thứ năm, chủ động nâng cấp, đầu tư mới hạ tầng, trang thiết bị theo tiêu chuẩn quốc tế để đáp ứng nhu cầu động nghiên cứu, phát triển công nghệ và sản phẩm vệ tinh trong bối cảnh mới.

Thứ sáu, đẩy mạnh hoạt động truyền thông và giáo dục STEM. Đặc biệt, Bảo tàng Vũ trụ Việt Nam được khai trương hôm nay phải trở thành không gian học tập, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ; phải trở thành cầu nối giữa khoa học, công nghệ vũ trụ với với đời sống.

Trên cơ sở đó, đưa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Trung tâm Vũ trụ Việt Nam trở thành cơ sở nghiên cứu, phát triển công nghệ và chế tạo vệ tinh hàng đầu của Việt Nam, từng bước trở thành đơn vị nghiên cứu hàng đầu trong khu vực và trên thế giới.

Chính phủ cam kết sẽ luôn đồng hành, tạo điều kiện thuận lợi để Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Trung tâm Vũ trụ thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp phát triển KHCN, ĐMST, CĐS của đất nước.