Tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị ở cơ sở, góp phần xứng đáng vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị

Công tác giáo dục lý luận chính trị (GDLLCT), nhất là ở cấp cơ sở, có vai trò hết sức quan trọng; là công việc cần thiết, cấp bách, thường xuyên và lâu dài của toàn hệ thống chính trị và của từng tổ chức, cán bộ, đảng viên.

1. Sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, “đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín như ngày nay”⁽¹⁾. Cơ đồ và vị thế đầy tự hào đó là do sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng Cộng sản Việt Nam, tinh thần đại đoàn kết, đồng tâm nhất trí của nhân dân. Trước biết bao biến cố của thời đại, Đảng ta vẫn không ngừng lớn mạnh, vững vàng, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động. Thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy”⁽²⁾, Đảng ta luôn khẳng định vai trò quan trọng của công tác lý luận chính trị (LLCT) nói chung và công tác GDLLCT ở cơ sở nói riêng. Thông qua công tác GDLLCT, từng cán bộ, đảng viên, từng tổ chức cơ sở Đảng đã không ngừng nâng cao trình độ lý luận, chuyên môn nghiệp vụ, giữ vững bản lĩnh chính trị, lập trường giai cấp, giữ vững niềm tin và khát vọng cống hiến, dựng xây đất nước Việt Nam phát triển hùng cường với mục tiêu chiến lược 2030, tầm nhìn 2045.

Nhìn lại chặng đường nửa nhiệm kỳ triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, trong bối cảnh thế giới, khu vực có nhiều biến động phức tạp, khó lường và chưa từng có tiền lệ, Đảng cũng như toàn bộ hệ thống chính trị luôn xác định cần “hết sức coi trọng xây dựng Đảng về tư tưởng”⁽³⁾. Công tác GDLLCT, vì vậy, luôn được các cấp ủy quan tâm, triển khai thực hiện bảo đảm chất lượng, hiệu quả hoạt động. Từ Trung ương, với sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát của Ban Tuyên giáo Trung ương, tới địa phương, với sự tham gia, đôn đốc của ban tuyên giáo các tỉnh uỷ, thành uỷ, sự chủ động, tích cực của ban tuyên giáo các đảng bộ trực thuộc tỉnh, Trung tâm chính trị (TTCT) cấp huyện, chất lượng các chương trình giáo dục chính trị ở cơ sở không ngừng được nâng cao, thiết thực, gắn chặt với yêu cầu của tình hình thực tế. Đội ngũ giảng viên của các TTCT không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp. Chế độ, chính sách liên quan đến học viên, giảng viên và báo cáo viên được thực hiện kịp thời; chất lượng giảng dạy tiếp tục được bảo đảm và nâng cao. Công tác kiểm tra, giám sát được chú trọng, bảo đảm hoạt động quản lý, đào tạo, bồi dưỡng tại các TTCT cấp huyện hiệu lực, hiệu quả. Trong đó, công tác giáo dục lịch sử Đảng được các cấp ủy chú trọng, đẩy mạnh tổ chức nghiên cứu, biên soạn lịch sử Đảng bộ địa phương, lịch sử đảng bộ ngành. Công tác thẩm định lịch sử Đảng bộ được thực hiện chặt chẽ, đảm bảo sự thống nhất các sự kiện lịch sử từ cấp tỉnh đến cấp xã. Đồng thời, các cấp ủy cũng chú trọng chỉ đạo việc phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội nghiên cứu, xây dựng nội dung lịch sử đảng bộ địa phương, lồng ghép vào giảng dạy trong chương trình giáo dục chính trị ở cơ sở, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp... dưới nhiều hình thức như: lồng ghép nội dung sinh hoạt định kỳ, sinh hoạt chuyên đề kết hợp tuyên truyền ý nghĩa các sự kiện lớn của quê hương, đất nước. Đáng chú ý, có địa phương đã phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh mở lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ công tác lịch sử Đảng cho đội ngũ cán bộ làm công tác lịch sử Đảng cấp huyện, cấp xã. Một điểm nổi bật là Ban tuyên giáo các tỉnh, thành ủy tăng cường chỉ đạo, phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, Đoàn thanh niên cấp tỉnh giáo dục đoàn viên, thanh niên, phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong nghiên cứu, tuyên truyền LLCT, lịch sử Đảng, phát động các phong trào học tập trên internet, mạng xã hội. Các hoạt động tổ chức thực hiện hoạt động về nguồn, thắp nến tri ân các anh hùng liệt sĩ…, đã góp phần bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, truyền thống, lòng tự hào dân tộc cho thanh niên.

 Trong bối cảnh kinh tế-xã hội đất nước trở lại trạng thái bình thường sau đại dịch COVID-19, hoạt động GDLLCT ở cơ sở cũng được đẩy mạnh, có nhiều đổi mới, sáng tạo, xuất hiện nhiều cách làm hiệu quả. Các TTCT cấp huyện đã đẩy mạnh các hoạt động tuyển sinh, có nhiều đổi mới trong cách thức tổ chức quản lý đào tạo, bồi dưỡng, thu hút người học thuộc nhiều đối tượng cán bộ, đảng viên và nhân dân. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng đã được TTCT cấp huyện thực hiện, bảo đảm nội dung, mục đích, yêu cầu. Đồng thời, có sự linh hoạt, chủ động cập nhật, bổ sung quan điểm chỉ đạo của các nghị quyết, chỉ thị, kết luận nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng, nhất là chú trọng những vấn đề đặt ra đối với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới. Việc truyền đạt kiến thức chương trình theo hướng liên hệ, vận dụng kiến thức thực tiễn của địa phương, cơ sở được các TTCT cấp huyện đặc biệt coi trọng.

 Việc đổi mới phương pháp giảng dạy, phát huy tính tích cực, chủ động của người học được các địa phương chú trọng, gắn lý luận với thực tiễn, tăng tương tác, đối thoại giữa giảng viên và học viên, kết hợp phương pháp giáo dục truyền thống với phương pháp giáo dục hiện đại, tạo khả năng thu hút, hấp dẫn người học… Qua Hội thi Giảng viên LLCT giỏi các cấp, có thể thấy được sự tiến bộ vượt bậc của đội ngũ giảng viên chuyên trách của các TTCT cấp huyện. Các giảng viên đều nắm vững các kiến thức cơ bản, có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, các giờ giảng hấp dẫn, sinh động và có tính thuyết phục cao; sử dụng phương pháp giảng dạy phù hợp.

Công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên; đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ công tác GDLLCT tại các TTCT cấp huyện được cấp ủy các cấp quan tâm, qua đó chất lượng GDLLCT được củng cố, duy trì và ngày càng nâng cao. Việc tạo điều kiện để cán bộ, giảng viên TTCT cấp huyện tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học cũng được nhiều cấp ủy địa phương quan tâm. Điển hình là việc tổ chức cho các giảng viên của TTCT cấp huyện đăng ký đề tài, đề án nghiên cứu khoa học, công bố sáng kiến kinh nghiệm trong giảng dạy LLCT; tham gia vào công tác sơ kết, tổng kết các chương trình, đề án, nghị quyết và xây dựng các chương trình, đề án thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ cấp huyện các khóa. Điểm nổi bật là việc tổ chức giới thiệu, nghiên cứu tác phẩm của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng về “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” đã được triển khai sâu rộng, tạo điều kiện, cơ hội để cán bộ, giảng viên trung tâm tiếp cận, lĩnh hội, nâng cao nhận thức lý luận và thực tiễn, thiết thực phục vụ hoạt động giảng dạy LLCT.

Mặc dù vậy, trước những biến động không ngừng của bối cảnh trong, ngoài nước, sự chống phá của các thế lực thù địch, cơ hội, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và đặc biệt là trước các yêu cầu, mục tiêu chiến lược mà Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra, công tác GDLLCT ở cơ sở vẫn còn tồn tại thiếu sót, hạn chế và bất cập. Điển hình như việc thực hiện Quy định 208-QĐ/TW, ngày 8/11/2019 của Ban Chấp hành Trung ương về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của TTCT huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Hiện nay, nhiều tỉnh, thành đã sáp nhập TTCT với ban tuyên giáo cấp huyện nên nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên ở cơ sở còn bị buông lỏng, chất lượng đào tạo nhiều nơi không đảm bảo. Công tác xây dựng TTCT đạt chuẩn đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc chưa đạt tiến độ… Số lượng đăng ký tham gia học tập của các đảng ủy xã, thị trấn còn hạn chế, nhất là Chương trình sơ cấp LLCT. Việc biên soạn, bổ sung, hướng dẫn một số chương trình; cập nhật kiến thức mới vào các tài liệu tuy đã có nhiều cố gắng nhưng còn chậm so với yêu cầu của cơ sở. Công tác xây dựng, hoàn thiện tổ chức, bộ máy, bổ sung cán bộ cho các TTCT còn chậm, chưa đảm bảo về số lượng, chất lượng theo Quy định. Năng lực và nghiệp vụ giảng dạy của một số giảng viên chuyên trách trẻ tuổi còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm thực tiễn, chưa đáp ứng được yêu cầu. Một số đồng chí giảng viên tuy có kinh nghiệm nhưng ngại đổi mới, cập nhật nội dung và phương pháp. Cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật phục vụ cho việc giảng dạy và học tập tại các TTCT cấp huyện còn thiếu và chưa đồng bộ, nhất là ở các huyện vùng sâu, vùng xa. Nhiều trung tâm chưa có cơ sở cố định hoặc trong tình trạng xuống cấp, gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình tổ chức lớp học.

2. Bước vào năm 2024, thời gian còn lại của nhiệm kỳ không còn nhiều. Trên thế giới, các cuộc xung đột quân sự, cạnh tranh nước lớn… tiếp tục gia tăng, tác động sâu sắc đến chính trị, kinh tế, an ninh trên thế giới, trong đó có nước ta. Các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống ngày càng diễn biến phức tạp, đặt ra những vấn đề mới trong bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và lợi ích quốc gia, dân tộc của Việt Nam. Trong nước, các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội trên đà phục hồi, phát triển. Tuy nhiên, sản xuất, kinh doanh, đời sống của một bộ phận nhân dân còn gặp khó khăn; dịch bệnh, thiên tai, bão lũ tiềm ẩm nhiều rủi ro. Sự chống phá của các thế lực thù địch, tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tham nhũng, tiêu cực... vẫn là những thách thức đối với công tác tuyên giáo nói chung và công tác GDLLCT nói riêng. Tình hình đó đòi hỏi phải tiếp tục nêu cao tinh thần sáng tạo, trách nhiệm, quyết tâm cao, nỗ lực lớn để nâng cao hiệu quả công tác GDLLCT ở cơ sở, góp phần xứng đáng vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Trong thời gian tới, để phát huy vai trò, nâng cao chất lượng công tác GDLLCT, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, các cấp ủy, tổ chức đảng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp.

Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức cán bộ, đảng viên về tầm quan trọng của công tác GDLLCT các cấp.Trọng tâm là quán triệt, tuyên truyền và giáo dục có hiệu quả các nội dung trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng về “nâng tầm tư duy lý luận của Đảng, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, cung cấp kịp thời cơ sở khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”; những nội dung lý luận trong cuốn sách về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Qua đó, giúp cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cấp ủy đảng, chính quyền tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị ở cơ sở, coi công tác GDLLCT là nhiệm vụ hàng đầu để xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng; phòng, chống biểu hiện suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”.

Thứ hai, tiếp tục nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng LLCT cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở. Trong đó, Ban tuyên giáo tỉnh uỷ, thành uỷ, đảng uỷ trực thuộc Trung ương cần chú trọng tham mưu cấp ủy xây dựng đề án, kế hoạch nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng LLCT; đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục các chương trình LLCT, nghiên cứu bổ sung các giải pháp mới, xây dựng các nội dung ngắn gọn, có hình thức truyền thông phong phú, hấp dẫn trên Internet, mạng xã hội phù hợp với tình hình mới. Đồng thời, tăng cường chỉ đạo, phối hợp với sở giáo dục và đào tạo, đoàn thanh niên cấp tỉnh giáo dục chính trị cho đoàn viên, thanh niên và thế hệ trẻ; phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong nghiên cứu, đề xuất và tuyên truyền về giáo dục chính trị, phát động các phong trào thi đua học tập, chia sẻ các bài học về LLCT trên Internet, mạng xã hội…

Các TTCT cấp huyện cần thực hiện nghiêm túc việc giảng dạy các chương trình đào tạo, bồi dưỡng LLCT theo hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương; chủ động bổ sung, cập nhật kiến thức theo quan điểm Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các nội dung Hội nghị Trung ương khóa XIII; đồng thời gắn nội dung bài giảng với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương thiết thực, hiệu quả. Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức LLCT cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở phù hợp với yêu cầu cụ thể của từng địa phương, vùng, miền. Chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy hướng tới tăng cường thảo luận, tranh luận theo đúng phong cách Hồ Chí Minh “dạy một cách thiết thực, lý luận gắn chặt với thực hành”⁽⁴⁾. Đồng thời, cần khuyến khích, khơi dậy, rèn luyện tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo; “nâng cao và hướng dẫn việc tự học”, tinh thần “phải biết tự động học tập” của người học. Để từ đó, mỗi cán bộ, đảng viên xem đây là trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của mình; khắc phục bệnh “lười” học tập LLCT, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên “vừa hồng vừa chuyên” trong tình hình mới.

Thứ ba, thực tiễn cho thấy, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên LLCT cấp huyện là vấn đề mang tính cốt lõi trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục lý luận. Ban tuyên giáo tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương tăng cường phối hợp với các cơ quan liên quan, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ giảng dạy cho giảng viên của các TTCT cấp huyện, với nhiều hình thức khác nhau như: hội nghị, tọa đàm, trao đổi kinh nghiệm, hội thi hoặc tổ chức thao giảng giảng viên LLCT giỏi. Nhất là những nội dung cơ bản, mới được đề cập trong Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; các nghị quyết Hội nghị Trung ương khóa XIII của Đảng. Cấp ủy tạo điều kiện để cán bộ, giảng viên TTCT cấp huyện tham gia tổng kết thực tiễn, nghiên cứu khoa học, phục vụ công tác giảng dạy. Khuyến khích và tạo điều kiện cho các giảng viên đăng ký đề tài, đề án nghiên cứu khoa học, hoặc công bố sáng kiến kinh nghiệm trong giảng dạy LLCT; tham gia vào công tác sơ kết, tổng kết, xây dựng các chương trình, đề án... thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ cấp huyện.

Để có đội ngũ giảng viên lý luận tốt, cần có một chiến lược dài hạn bắt đầu từ việc xây dựng cơ chế thu hút những sinh viên giỏi tham gia học chuyên ngành LLCT ngay từ các bậc đại học, cũng như thu hút cán bộ có tư duy lý luận xuất sắc tại các cơ quan lý luận của Đảng, Nhà nước.

Thứ tư, công tác định hướng tư tưởng, tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng. Chủ động và triển khai có hiệu quả Thông báo của Ban Tuyên giáo Trung ương về kết quả sơ kết 5 năm Chỉ thị số 20-CT/TW, ngày 18/1/2018 của Ban Bí thư về “Tiếp tục tăng cường, nâng cao chất lượng nghiên cứu, biên soạn, tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng”. Đồng thời, triển khai thực hiện chương trình bồi dưỡng chuyên đề lịch sử Đảng “Đảng ta thật là vĩ đại” tại TTCT cấp huyện.

Thứ năm, thường xuyên tổ chức giao ban, tập huấn công tác GDLLCT. Định kỳ hằng quý, ban tuyên giáo tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương tiến hành giao ban công tác GDLLCT. Nội dung và hình thức tổ chức giao ban phù hợp với đặc điểm từng địa phương, cơ sở; báo cáo kết quả về Ban Tuyên giáo Trung ương. Đồng thời, Ban tuyên giáo tỉnh ủy, thành ủy chủ động tổ chức các lớp tập huấn về công tác GDLLCT cho giảng viên các TTCT cấp huyện theo tài liệu mới ban hành.

Thứ sáu, sau mỗi đợt học tập, cần tiến hành chặt chẽ, nghiêm túc việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, gắn với nhận xét, đánh giá cán bộ, đảng viên; đề cao trách nhiệm chính trị và tính tự giác, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong học tập và tổ chức thực hiện nghị quyết của Đảng. Cán bộ, đảng viên giữ cương vị càng cao, càng phải gương mẫu học tập, nói và làm theo đúng nghị quyết của Đảng.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh rằng “xây dựng chủ nghĩa xã hội là kiến tạo một kiểu xã hội mới về chất, hoàn toàn không hề đơn giản, dễ dàng. Đây là cả một sự nghiệp sáng tạo vĩ đại, đầy thử thách, khó khăn, một sự nghiệp tự giác, liên tục, hướng đích lâu dài, không thể nóng vội” và “phải luôn luôn kiên định, vững vàng trên nền tảng tư tưởng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh”⁽⁵⁾. Đó là những giá trị bền vững, đã và đang được những người cách mạng theo đuổi và thực hiện. Để giá trị ấy thấm nhuần, đi vào thực tiễn cuộc sống, tư tưởng của cán bộ, đảng viên, nhân dân thì công tác GDLLCT, nhất là ở cấp cơ sở, có vai trò hết sức quan trọng; là công việc cần thiết, cấp bách, thường xuyên và lâu dài của toàn hệ thống chính trị và của từng tổ chức, cán bộ, đảng viên. “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”, cán bộ ta có chắc về lý luận thì Đảng ta mới vững mạnh, toàn diện. Chất lượng GDLLCT ở cơ sở nắm giữ vai trò quan trọng trong việc khắc phục tình trạng ngại, lười học tập LLCT ở cán bộ, đảng viên. Từ đó, nâng cao khả năng “đề kháng” cho cán bộ, đảng viên khi tiếp xúc với quan điểm sai trái, phản động và lôi kéo của các thế lực thù địch; khắc phục hiệu quả những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị. Trên cơ sở đó, toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta tiếp tục vững vàng và bản lĩnh bước vào những năm tháng nước rút để quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng./.

PGS.TS. Lê Hải Bình/TG
Uỷ viên dự khuyết Trung ương Đảng
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương

(1) Trích nội dung “Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII về các văn kiện trình Đại hội XIII của Đảng” do đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Trưởng Tiểu ban Văn kiện trình bày tại Đại hội.

(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H, 2002, t.2, tr. 267 - 268.

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, H, 2021, t.I, tr.40

 (4) Trích bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài: “Giáo dục chi bộ và cốt cán ở nông thôn” đăng trên Báo Nhân dân số 183 từ ngày 9 đến ngày 11-5-1954.

 (5) Trích bài viết “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.