Với tốc độ phát triển của cách mạng công nghệ 4.0 đã mở ra nhiều cơ hội để các tổ chức, cá nhân phát triển như mở rộng thị trường; tăng khả năng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu; tăng khả năng tiếp cận thông tin, dữ liệu; cung cấp sản phẩm, dịch vụ tới bất kỳ nơi đâu một cách dễ dàng với chi phí thấp. Tuy nhiên, diễn biến của cuộc cách mạng 4.0 cũng đem đến sự xuất hiện của những hình thức kinh doanh phi truyền thống như thương mại điện tử (TMĐT), kinh doanh xuyên biên giới… đặt ra rất nhiều thách thức về công tác quản lý cho cơ quan thuế.
Để giải quyết những thách thức này, ngành Thuế đã và đang quyết liệt triển khai nhiều giải pháp thông qua việc đẩy mạnh cải cách, ứng dụng CNTT, hiện đại hóa toàn diện công tác quản lý thuế nhằm quản lý thu chặt chẽ đối với các sàn thương mại điện tử.
Hiện nay, Livestream là một trong những hình thức quảng cáo sản phẩm và bán hàng. Trong thời gian gần đây hình thức livestream được các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân sử dụng khá phổ biến và rộng rãi để hỗ trợ cho việc kinh doanh do những tính năng nổi bật của hình thức này như tiếng động, hình ảnh, hoạt động giao tiếp trực tiếp giữa người bán và người mua qua mạng internet.
Doanh thu qua các phiên livestream chưa được xác định là doanh thu bán hàng thực theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, doanh thu thực của phiên livestream cũng bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố như sau: Các hoạt động livestream cũng có thể sử dụng các công cụ, ứng dụng để tạo ra các phản hồi nhằm mục đích quảng cáo, tăng hiệu ứng từ người xem, người mua hàng; đồng thời doanh thu cũng bị ảnh hưởng do việc hủy đơn của khách hàng sau khi bán hàng.
Theo quy định pháp luật thuế hiện hành, việc kê khai, nộp thuế của các bên liên quan trong phiên livestream như sau:
Đối với các tổ chức, cá nhân bán hàng hóa thông qua phiên livestream thực hiện đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế theo nguyên tắc: tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm và xuất hóa đơn đầy đủ khi cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
Đối với các cá nhân khác (blogger, tiktoker, người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội, …) được trả hoa hồng từ việc thực hiện livestream bán hàng. Các cá nhân này sẽ chịu sự điều chỉnh của pháp luật thuế thu nhập cá nhân (TNCN) đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công và nộp thuế theo biểu thuế lũy tiến từng phần với 07 bậc (từ 5%, 10%, 15%, 20%, 25%, 30% và 35%). Trường hợp khoản hoa hồng này được trả cho đối tượng là hộ kinh doanh (HKD) thì được tính là doanh thu từ hoạt động kinh doanh nếu HKD có đăng ký kinh doanh với ngành nghề phù hợp, có đăng ký thuế HKD và đang được cơ quan thuế quản lý thuế theo hình thức hộ khoán ổn định hoặc là hộ kê khai, trường hợp này HKD khai nộp thuế theo mức thuế 7% (5% thuế GTGT và 2% thuế TNCN).
Đối với các trường hợp cá nhân hưởng hoa hồng thuộc diện điều chỉnh thuế TNCN từ tiền lương tiền công, các tổ chức, doanh nghiệp chi trả hoa hồng có trách nhiệm khai thuế, khấu trừ thuế TNCN từ tiền lương, tiền công theo quy định.
Một số giải pháp sẽ được cơ quan Thuế thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với hoạt động thương mại điện tử:
Một là, cơ quan thuế thông qua các công cụ thống kê, phân tích dữ liệu thương mại điện tử trực tuyến (như: Metric.vn, Kalodata.com,….) để xác định, ước tính thu nhập, nắm bắt thông tin gian hàng của các cá nhân, tổ chức thông qua bán hàng hóa, tiếp thị liên kết từ hoạt động livestream.
Hai là, NNT thông thường sẽ sử dụng cùng tên gian hàng này để kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, do đó cơ quan thuế thực hiện tra cứu thông tin gian hàng trên kho dữ liệu tập trung của ngành thuế để truy xuất thông tin liên hệ, thực hiện quản lý thuế.
Ba là, Thực hiện công tác phối hợp với các đơn vị quản lý khác như Quản lý thị trường, Hải Quan, Cơ quan điều tra để trao đổi thông tin, thực hiện phối hợp rà soát đối với các đối tượng có thu nhập từ phiên Livestream.
Bốn là, Trường hợp NNT không tuân thủ đề nghị của cơ quan thuế. Cơ quan thuế thực hiện kiểm tra thuế tại trụ sở NNT, chuyển cơ quan điều tra khi có dấu hiệu cố ý vi phạm pháp luật.
Năm là, Cơ quan thuế thực hiện áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế, sử dụng các tiêu chí phân tích rủi ro để lựa chọn NNT thực hiện kiểm tra, xác minh như: doanh thu lớn, thông tin, địa chỉ rõ ràng,….Trên cơ sở đó, thực hiện phân tích, đánh giá và lựa chọn các đối tượng có yếu tố rủi ro cao, các đối tượng có phát sinh thu nhập chênh lệch lớn để chú trọng, tập trung làm mẫu, làm điểm đồng thời khi có yếu tố có ý vi phạm pháp luật cần tích cực chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra.
Sáu là, Tiếp tục nghiên cứu cách thức rà quét, ước tính doanh thu kinh doanh trên các công cụ thống kê, phân tích dữ liệu TMĐT trực tuyến (như: Metric.vn, Kalodata.com,….) để xây dựng ứng dụng ngành phục vụ công tác thu thập dữ liệu.
Bảy là, Tiếp tục triển khai tổ chức, làm việc với nhà cung cấp nước ngoài cung cấp các nền tảng trực tuyến tại Việt Nam có hoạt động livestream bán hàng (Ví dụ như Tiktok...) để khai thác thông tin dữ liệu thống kê về thu nhập của cá nhân, tổ chức tham gia hoạt động livestream tại Việt Nam, trên cơ sở phân tích bổ sung cơ sở dữ liệu, tiếp tục làm giàu kho cơ sở dữ liệu tập trung của ngành thuế phục vụ công tác quản lý thuế.
Việc khai thác dữ liệu TMĐT trên Kho dữ liệu của ngành sẽ giúp ngành Thuế chủ động hơn trong việc thu thập thông tin về kinh doanh bán hàng qua mạng internet, các nền tảng mạng xã hội, livestream bán hàng… để rà soát, đối chiếu, kiểm tra, xác minh. Trường hợp phát hiện các tổ chức, cá nhân có phát sinh doanh thu TMĐT thì đưa vào quản lý thuế hoặc xử lý theo các quy định pháp luật hiện hành nếu có vi phạm. Việc quản lý hiệu quả hoạt động này sẽ bảo đảm huy động hợp lý nguồn thu cho ngân sách nhà nước, góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu kép là vừa phát triển thị trường TMĐT, vừa nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
Cục Thuế tỉnh Vĩnh Long