Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình,
làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận
Nỗ lực trong đảm bảo cán cân tài khóa
Giải trình tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, một nền tài chính vững mạnh phải dựa trên một nền kinh tế phát triển. Tại Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 8, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, trong 9 tháng đầu năm nay, kinh tế nước ta vẫn tiếp tục là điểm sáng trong bức tranh không mấy sáng sủa của kinh tế toàn cầu. Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, lạm phát, nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài và bội chi ngân sách cơ bản được kiểm soát. Các cân đối lớn của nền kinh tế được giữ vững. “Có thể nói điều này đã được tổng kết chính xác nền kinh tế của nước ta trong 9 tháng đầu năm nay”. Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nói.
Về chính sách tài khóa, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, Chính phủ đang thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, vừa giảm thuế nhưng vẫn tăng chi ngân sách. Trong 3 năm vừa qua, Bộ Tài chính đã tham mưu trình Chính phủ trình Quốc hội giảm thuế đối với các loại thuế và tiền thuê đất. Chỉ tính riêng năm 2021 số giảm là 132 nghìn tỷ, năm 2022 là 233 nghìn tỷ và dự kiến năm 2023 là 200 nghìn tỷ. Người đứng đầu ngành Tài chính cũng cho rằng, vừa giảm thuế, tiếp tục giữ cán cân tài khóa trong khi vẫn đưa vào nền kinh tế 347 nghìn tỷ theo Nghị quyết 43 năm 2022 của Quốc hội là nỗ lực lớn của Chính phủ, Quốc hội.
Về dự toán tình hình ngân sách năm 2023, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, tính đến ngày 30/10, tổng thu ngân sách đã đạt 85% dự toán năm 2023 (tức khoảng 1.366 ngàn tỷ). Giải trình ý kiến một số đại biểu cho rằng, thu NSNN chủ yếu tăng thu từ tiền đất, Bộ trưởng khẳng định thu từ tiền đất và khoản thu từ dầu thô chiếm tỉ lệ rất nhỏ, thu ngân sách chủ yếu từ hoạt động của sản xuất, kinh doanh. “Thu từ đất chỉ đạt 57,8%, bằng 86.482 tỷ. Các khoản thu từ dầu thô chỉ 46 nghìn tỷ, bằng 2,6% thu NSNN. Do đó, số thu chủ yếu vẫn từ sản xuất kinh doanh, đặc biệt là thu nội địa”, Bộ trưởng nói.
Chia sẻ thêm về việc thực hiện dự toán NSNN năm 2023 của Chính phủ, Bộ trưởng nhấn mạnh, Nghị quyết của BCH Trung ương 8 đưa ra tăng thu NSNN 5% so với năm trước, trong khi hiện nay chúng ta đang giảm 2 loại thuế là thuế BVMT trong xăng dầu và giảm thuế GTGT 2%. Nếu tính cả số thuế giảm nêu trên thì số thực hiện thu NSNN là 1.757,9 nghìn tỷ chứ không chỉ là 1.700 nghìn tỷ. Nghĩa là số thực hiện tăng 8,46% so với số thực hiện và dự toán của 2023. “Đây là nỗ lực lớn của Chính phủ và Quốc hội”, Bộ trưởng chia sẻ.
Đối với dự toán chi NSNN, theo Bộ trưởng, bố trí chi đầu tư công khoảng 677,3 nghìn tỷ chiếm 33.2% trong tổng chi NSNN. Theo đúng chủ trương TƯ và bố trí đủ nguồn để nâng lương cơ sở và thực hiện Nghị quyết 27 về cải cách tiền lương bắt đầu từ 1.7.2024.
Về quan điểm của một số đại biểu đề nghị giảm chi thường xuyên, Bộ trưởng cho rằng chi thường xuyên khó có thể giảm do hiện nay đã tiết kiệm tương đối triệt để. Tình trạng chi tiếp khách hay đi công tác nước ngoài…là rất ít. Nguồn chi thường xuyên phục vụ cho chi lương và phụ cấp là chủ yếu. Do đó, nội dung cần giảm là giảm chi cho đầu tư: tiết kiệm trong đầu tư, đầu tư không lãng phí, đầu tư phải có hiệu quả, không dàn trải và không được thất thoát đầu tư….
Giải trình thêm ý kiến đại biểu về thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ trưởng cho rằng, chương trình mục tiêu quốc gia phải cải cách về phân bổ. Phải phân bổ về tỉnh để tỉnh phân bổ đến các huyện làm. Và quy định chi đầu tư chỉ chi cho các cơ sở hạ tầng kỹ thuật như: điện, đường, trường, trạm….
Vướng mắc pháp luật là có và cần tiếp tục hoàn thiện
Giải trình thêm một số ý kiến của đại biểu có hay không việc vướng pháp luật, thể chế trong quá trình triển khai, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho rằng, nếu hoàn thiện pháp luật tốt thì tăng trưởng của nước ta sẽ mạnh hơn, nền kinh tế bền vững hơn và doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ hơn. “Giá đất ai vào tính cũng sai, Luật Quy hoạch đã nửa nhiệm kỳ mà đến nay vẫn chưa phê duyệt được quy hoạch cấp tỉnh thì sao có thể quy hoạch được phân khu?” Theo Bộ trưởng, đây là vấn đề chúng ta cần đặt ra.
Đề cập về vấn đề giải ngân đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, đến nay mới giải ngân đạt được 57% theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, còn nếu tính cả Quyết định của TTCP và các địa phương thì chỉ giải ngân được 52%. Vấn đề đặt ra là tại sao giải ngân thấp như vậy trong khi nền kinh tế đang khát vốn?. Bộ trưởng đặt câu hỏi liệu đây có phải do vướng mắc từ đầu tư công trong Luật Đầu tư công hay không? Cũng theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhận định, nếu không sửa Luật này thì chúng ta vẫn tiếp tục vướng mắc trong giải ngân đầu tư công. Do đó, đề nghị cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật. Bộ trưởng khẳng khái chỉ ra một số bất cập khi thực hiện Luật Đầu tư công:
“Muốn điều chỉnh danh mục công trình cũng phải ra Quốc hội. Muốn điều chỉnh vốn từ dự án này sang dự án khác cũng phải ra Quốc hội. Muốn lập dự án phải có tiền, tiền đưa vào kế hoạch đầu tư công mới giao dự án và có tiền. Những dự án của chúng ta trong gói phục hồi sau đại dịch không giao được vốn chứ chưa nói đến việc giải ngân. Chẳng hạn gói 14 nghìn tỷ để xây dựng trạm y tế cấp xã đến nay chưa giao được vốn. Sân bay Long thành trọng điểm quốc gia cũng chưa giao vốn, vì dự án chưa được phê duyệt. Mà dự án phê duyệt phải có tiền. Còn nếu lấy từ nguồn chi thường xuyên của NSNN thì sai Luật đầu tư công”. Bộ trưởng nhấn mạnh.
Để giải quyết triệt để những vướng mắc trên, người đứng đầu ngành Tài chính cho rằng: “Luật đầu tư công phải mở ra, phải đa dạng hóa nguồn vốn và cân đối được tài khóa. Quy định chủ yếu là trình tự thủ tục và phải sửa”. Theo Bộ trưởng sắp tới sửa Luật NSNN có thể đưa vào một chương về vai trò của ngân sách về chi đầu tư và chi thường xuyên.
Từ những lý giải trên, Bộ trưởng cho rằng: “Vướng mắc pháp luật là có và cần tiếp tục hoàn thiện”.
Đối với nội dung đang được đại biểu hết sức quan tâm là vấn đề hoàn thuế, Bộ trưởng cho biết, hiện nay hoàn thuế đã thực hiện được trên 92% với 14.857 hồ sơ đã hoàn; đang giải quyết 534 hồ sơ. Số tiền đã hoàn là 9.154 tỷ đồng.
Giải thích về lý do một số hồ sơ chưa đủ điều kiện hoàn thuế, Bộ trưởng cho biết: “Điều kiện hoàn thuế chỉ cần có hóa đơn GTGT; có chứng từ chuyển tiền; Với công ty xuất nhập khẩu có thêm hợp đồng chứng từ chuyển tiền và tờ khai hải quan. Nhưng với một số hồ sơ vướng mắc, chúng tôi thực hiện xác minh ở nước ngoài, nhưng cơ quan quản lý ở nước ngoài trả lời không tồn tại doanh nghiệp này. Có nghĩa là hợp đồng vô hiệu, mà hợp đồng vô hiệu thì không thể hoàn được”.
“Điều kiện hoàn thuế chỉ cần có hóa đơn GTGT; có chứng từ chuyển tiền; Với công ty xuất nhập khẩu có thêm hợp đồng chứng từ chuyển tiền và tờ khai hải quan. Nhưng với một số hồ sơ vướng mắc, chúng tôi thực hiện xác minh ở nước ngoài, nhưng cơ quan quản lý ở nước ngoài trả lời không tồn tại doanh nghiệp này. Có nghĩa là hợp đồng vô hiệu. mà Hợp đồng vô hiệu thì không thể hoàn được”. Bộ trưởng chia sẻ thêm về lý do một số hồ sơ hoàn chưa đủ điều kiện.
“Bài học đau xót, riêng vụ hoàn thuế VAT ở công ty Nhà Thủ Đức (Thuduc House), Cục Thuế Tp.HCM có 18 người đi tù, mà không nhận đồng tiền nào”. Nếu Luật Quản lý thuế quy định sau này xác minh người bán vi phạm thì người bán chịu trách nhiệm, cán bộ thuế không phải chịu trách nhiệm chúng tôi thực hiện ngay.
Bộ trưởng cũng cho biết, vì thời gian có hạn, nên những vướng mắc, tranh luận của đại biểu sẽ được Bộ trưởng giải trình sâu hơn tại phiên chất vấn sắp tới./.
Châu An