Nhận biết rõ tầm quan trọng của tri thức và việc học tập của mỗi cá nhân nên chỉ một ngày sau khi đọc Tuyên ngôn Độc lập, trong phiên họp đầu tiên vào ngày 03/9/1945 của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra những biện pháp cấp bách của Nhà nước ta lúc bấy giờ. Trong nhiệm vụ cấp bách thứ hai, Người nói: “…Nạn dốt - Là một trong những phương pháp độc ác mà bọn thực dân dùng để cai trị chúng ta. Hơn chín mươi phần trăm đồng bào chúng ta mù chữ… Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Vì vậy, tôi đề nghị mở một chiến dịch chống nạn mù chữ…”. Từ chính sách khuyến học, khuyến tài của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc đó đã phát huy tác dụng to lớn trong việc nhanh chóng nâng cao dân trí, thu hút tầng lớp trí thức tham gia phong trào cách mạng.
Tiếp nối những thành quả đạt được, Đảng ta tiếp tục khẳng định và đề ra định hướng phát triển giáo dục và đào tạo với sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam..., đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội... Đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời. Trong điều kiện phát triển mới, nhằm tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng về giáo dục và đào tạo, ngày 13/4/2007, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 11-C/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập với một số nội dung, yêu cầu chủ yếu: xác định xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, là một mục tiêu cơ bản trong chiến lược chấn hưng và phát triển giáo dục của nước ta; cụ thể hoá các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp xây dựng xã hội học tập trong phạm vi từng địa phương, đơn vị; phát triển nhiều loại hình học tập đa dạng, phù hợp với điều kiện và nhu cầu học tập của cán bộ, nhân dân từng địa phương, đơn vị.
Ảnh: Lễ ký chương trình phối hợp giữa Đảng ủy Khối và Hội khuyến học Việt Nam về đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài xây dựng xã hội học tập
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, ưu tiên nguồn nhân lực cho công tác lãnh đạo, quản lý và các lĩnh vực then chốt trên cơ sở nâng cao, tạo bước chuyển biến căn bản, mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng giáo dục, đào tạo gắn với cơ chế tuyển dụng, sử dụng, đãi ngộ người tài; … Đẩy nhanh thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, trọng tâm là hiện đại hóa và thay đổi phương thức giáo dục, đào tạo, nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài; có chính sách vượt trội để thu hút, trọng dụng nhân tài, chuyên gia cả trong và ngoài nước. Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức có phẩm chất tốt, chuyên nghiệp, tận tụy, phục vụ nhân dân”…
Từ các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các khái niệm về “Khuyến học, khuyến tài”, “Công dân học tập”, “Đơn vị học tập”, “Xã hội học tập” được hình thành và góp phần định hình các giá trị để đẩy mạnh xã hội học tập trong điều kiện đất nước hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới, là động lực rất quan trọng để đẩy mạnh xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng. Và theo đó: (1) Khuyến học, khuyến tài là khuyến khích việc học để người ta hứng khởi nghe theo, làm theo, cùng nhau thúc đẩy học tập và vận động các nguồn lực để tạo cơ hội và điều kiện cho mọi người được học và tự học; (2) Công dân học tập là người biết tự học, coi trọng việc học tập; thông qua việc học tập suốt đời để thường xuyên cập nhật kiến thức chuyên môn - nghề nghiệp, có tinh thần đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, có ý thức lập thân, lập nghiệp nhằm cải thiện đời sống cá nhân, gia đình và cộng đồng, hướng tới công dân số, đóng góp tích cực cho xã hội. (3) Đơn vị học tập là các cơ quan, đoàn thể mà trong đó mọi người được taọ điều kiện thuận lợi và có nhu cầu tự, học tập thường xuyên, học cách học vùng nhau nhằm mở rộng hiểu biết trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. (4) Xã hội học tập là một xã hội, trong đó, mọi người dân có nhu cầu học tập đều được đáp ứng và đều có nghĩa vụ học tập. Xã hội tạo cơ hội và điều kiện để công dân nào cũng được học tập. Trong xã hội học tập, ai cũng được học hành, học thường xuyên, học suốt đời, trong đó ý thức tự học, học một cách tự giác là yếu tố quyết định nhất.
Với nhận thức cao về chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, những năm qua Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương và các tổ chức đảng trong toàn Đảng bộ đã thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, người lao động đẩy mạnh các phong trào thi đua khuyến học, khuyến tài, xây dựng các mô hình học tập trong từng cơ quan, đơn vị phù hợp với đặc thù và chức năng, nhiệm vụ được giao. Nội dung này càng được khẳng định và cụ thể hóa bằng việc ngày 26/9/2022, Ban Thường vụ Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương ký kết Chương trình phối hợp với Trung ương Hội khuyến học Việt Nam về đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương giai đoạn 2022-2025.
Mục đích của Chương trình đặt ra nhằm nâng cao tinh thần tự học, tự nghiên cứu, sáng tạo của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương, từ đó góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các cơ quan bộ, ban, ngành Trung ương, thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Đảng ta đã nêu trong tại Đại hội XIII mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế”. Kịp thời động viên, khuyến khích, biểu dương các cá nhân, đơn vị tiêu biểu, có nhiều đóng góp, nhiệt huyết trong phong trào đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong Đảng bộ Khối. Đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các phong trào thi đua, đưa công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập thực sự trở thành một phong trào sâu rộng, thường xuyên, liên tục của mỗi cơ quan, đơn vị trong Đảng bộ Khối.
Chương trình cũng đặt ra một số yêu cầu cơ bản là bám sát và thực hiện tốt những bài học từ tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò sức mạnh của Nhân dân, về tầm quan trọng của công tác giáo dục và sự nghiệp trồng người. Công tác khuyến học cần tiếp tục phát huy sức mạnh Nhân dân, được triển khai đồng bộ, trở thành ý thức, giá trị hướng đến và có sự tham gia của mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, mỗi cơ quan, đơn vị, mỗi cộng đồng và toàn xã hội. Công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập phải được triển khai trên cơ sở căn cứ tình hình thực tiễn về nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn và đặc thù cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong từng cơ quan, đơn vị, đảm bảo các nhiệm vụ của công tác được triển khai đồng bộ, thực chất, tránh hình thức, lãng phí.
Để góp phần vào việc đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong các cơ quan Trung ương, các cấp ủy đảng, lãnh đạo cơ quan, đơn vị cần nghiên cứu triển khai một số nội dung sau:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị ở Trung ương về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập
Ban hành chủ trương, kế hoạch, nhiệm vụ công tác để triển khai thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong cấp ủy, tổ chức đảng và cơ quan, đơn vị, coi đó là việc làm thường xuyên của cấp ủy, tổ chức đảng cơ quan, đơn vị hằng năm. Lãnh đạo, chỉ đạo việc duy trì và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trong các cơ quan, đơn vị là trách nhiệm của cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị và các đoàn thể, trước hết là người đứng đầu. Phát huy vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, gắn việc thực hiện các chủ trương, chính sách về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập với việc đánh giá kết quả công tác hằng năm. Cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, chỉ đạo giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong quá trình đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.
Phấn đấu mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên và gia đình cán bộ, đảng viên trở thành đơn vị học tập, công dân học tập và gia đình học tập, làm nòng cốt trong việc xây dựng các mô hình học tập trong nhân dân. Phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong cơ quan, đơn vị đẩy mạnh tuyên truyền, vận động cán bộ, đoàn viên, hội viên và nhân dân tích cực tham gia các hoạt động khuyến học, khuyến tài, học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập trong các cơ quan, đơn vị; chủ động tham gia xây dựng Đảng, xây dựng cơ quan, đơn vị theo quy định; gắn công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập với việc triển khai thực hiện các cuộc vận động, phong trào thi đua và thực hiện các nhiệm vụ chính trị được giao.
Hai là, tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập
Các cấp ủy đảng thường xuyên tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền bằng nhiều hình thức nhằm nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, chú trọng quán triệt và triển khai thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 11-CT/TW, Kết luận số 49-KL/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.
Tăng cường tổ chức tập huấn, hội nghị, hội thảo về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập bằng hình thức phù hợp nhằm chia sẻ, học tập kinh nghiệm xây dựng các mô hình hiệu quả. Đẩy mạnh việc thực hiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức các hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động các trao đổi tri thức, chia sẻ thông tin, dữ liệu, đáp ứng nhu cầu học tập của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tại các cơ quan, đơn vị.
Cấp ủy các cấp và lãnh đạo các cơ quan, đơn vị tăng cường phát huy vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương trong việc tuyên truyền về công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. Nghiên cứu chỉ đạo xây dựng chuyên trang, chuyên mục trên trang (cổng) thông tin điện tử, hệ thống báo chí, truyền thông của ngành, cơ quan, đơn vị về công tác khuyến học, khuyến tài; kết hợp công tác tuyên truyền tại các hội nghị, hội thảo, tập huấn, sơ kết, tổng kết công tác đảng tại các đảng bộ, giúp tuyên truyền, phổ biến, nâng cao hiểu biết cho cán bộ, đảng viên công chức, viên chức, người lao động về các nhiệm vụ khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập.
Đưa công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập vào sinh hoạt chuyên đề trong cấp ủy và tại chi bộ. Giao cấp uỷ viên, đảng viên chuẩn bị chuyên đề, trình bày tại hội nghị cấp uỷ, sinh hoạt chi bộ.
Ba là, xây dựng các mô hình khuyến khích học tập, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các phong trào thi đua
Các cấp ủy đảng trong Đảng bộ Khối nghiên cứu chỉ đạo phấn đấu xây dựng mỗi chi bộ là một “Đơn vị học tập”; mỗi cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý trong Đảng bộ Khối là một “Công dân học tập”, thực sự trở thành nhân tố hạt nhân của “Đơn vị học tập” theo tinh thần Chỉ thị số 11-CT/TW ngày 13/4/2007 của Bộ Chính trị, Kết luận số 49-KL/TW ngày 10/5/2019 của Ban Bí thư, Chỉ thị 14/CT-TTg ngày 25/5/2022 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 22/2020/TT-BGDĐT ngày 06/8/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; tổ chức các phong trào, cuộc vận động để đẩy mạnh việc học tập và tinh thần tự học trong đoàn viên, thanh niên và cán bộ, công chức, viên chức trẻ trong mỗi cơ quan, đơn vị.
Các đảng ủy chủ động phối hợp với ban cán sự đảng, đảng đoàn xây dựng, hoàn thiện các quy chế, quy định, chính sách thúc đẩy công tác học tập, nghiên cứu, tạo môi trường thuận lợi để cán bộ, đảng viên nhất là cán bộ trẻ trong cơ quan có điều kiện học tập; đẩy mạnh phong trào tự học tập trong cơ quan, đơn vị. Khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức người lao động tích cực tham gia các đề tài, đề án, sáng kiến kinh nghiệm, trao đổi cách làm hay, sáng tạo đóng góp vào hoạt động chuyên môn, sản xuất, kinh doanh, học tập… góp phần đẩy mạnh phong trào xây dựng xã hội học tập trong các cơ quan, đơn vị. Chỉ đạo các tổ chức đoàn thể trong cơ quan, đơn vị tổ chức vận động, quyên góp, ủng hộ, trao tặng sách, máy tính, trang thiết bị và các điều kiện học tập khác để xây dựng “Thư viện tri thức” hoặc “Tủ sách học tập” tới các địa chỉ nhân đạo trong các hoạt động, phong trào của các đoàn thể. Tổ chức biểu dương, tôn vinh cán bộ, công chức, người lao động; con em cán bộ, công chức, người lao động có thành tích cao trong công tác và học tập hằng năm.
Bốn là Huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội vào công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập
Cấp ủy đảng và lãnh đạo các cơ quan, đơn vị nghiên cứu, chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức vận động, xây dựng nguồn lực để đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài. Trong đó, tập trung huy động nguồn lực xã hội hóa nhằm tăng cường sự đóng góp của cộng đồng, giảm áp lực lên ngân sách Nhà nước trong việc thúc đẩy phong trào học tập suốt đời, nhân rộng mô hình “Công dân học tập” để làm lan tỏa rộng rãi trong cơ quan, đơn vị và toàn xã hội.
Năm là, đẩy mạnh việc học tập và tinh thần tự học trong đoàn viên, thanh niên và cán bộ, công chức, viên chức trẻ trong mỗi cơ quan, đơn vị
Động viên, khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức nhất là cán bộ, công chức, viên chức trẻ tự học, tự nghiên cứu nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn nghiệp vụ. Khuyến khích đoàn viên, thanh niên trong các cơ quan đơn vị có công trình, đề tài, đề án đóng góp các sáng kiến kinh nghiệm liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn của cơ quan, đơn vị. Tăng cường học tập ngoại ngữ, các kiến thức về hội nhập quốc tế trong đoàn viên, thanh niên. Xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ kinh phí và các điều kiện khác để đoàn viên, thanh niên và cán bộ, công chức, viên chức trẻ tham gia học tập, nghiên cứu và ứng dụng các thành tựu khoa học, kỹ thuật liên quan đến lĩnh vực công tác vào thực tiễn.
Sáu là, công tác triển khai, đánh giá, sơ kết, tổng kết
Cấp ủy các cấp coi việc đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ thường xuyên. Định kỳ tiến hành sơ kết, tổng kết, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong toàn đảng bộ; đẩy mạnh việc học tập và tinh thần tự học trong đoàn viên, thanh niên và cán bộ, công chức, viên chức trẻ trong mỗi cơ quan, đơn vị. Trên cơ sở các quy định của Trung ương, Hội Khuyến học Việt Nam và Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan đơn vị linh hoạt vận dụng các tiêu chí đánh giá, công nhận các mô hình học tập phù hợp với đặc thù của từng cơ quan, đơn vị.
Như vậy, để đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập chính là quá trình huy động mọi nguồn lực, tiềm năng của xã hội để bảo đảm cơ hội học tập thường xuyên, suốt đời cho mọi người; tạo điều kiện về mọi mặt như khung pháp lý, chính sách, cơ sở hạ tầng, tài liệu… và có cơ chế khuyến khích để ai cũng có thể học mọi nơi, mọi lúc; và bảo đảm sự phát triển bền vững, hài hòa của tất cả các phương diện kinh tế, văn hóa - xã hội và môi trường. Đồng thời, xây dựng xã hội học tập không phải là một đích đến cố định, mà là quá trình liên tục với các giai đoạn khác nhau, đòi hỏi định hướng nhất quán, sự phấn đấu, nỗ lực bền bỉ và lâu dài của tất cả các thành phần liên quan trong mỗi cơ quan, đơn vị mà trong đó, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng có đóng góp quan trọng./.
Th.S PHẠM ANH THIỆN
Ủy viên Ban Chấp hành, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng chính trị Đảng ủy Khối