Lào Cai đẩy mạnh công tác giám sát của các cơ quan dân cử
Hoạt động giám sát việc chấp hành pháp luật của các cơ quan tư pháp ở địa phương được thực hiện bởi các cơ quan dân cử (Hội đồng nhân dân), tổ chức chính trị - xã hội (Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể) và đại diện Quốc hội (Đoàn Đại biểu Quốc hội), thông qua các hình thức như giám sát chuyên đề, giám sát trực tiếp, tiếp nhận kiến nghị của cử tri và sử dụng các công cụ như Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng để đảm bảo hoạt động tư pháp minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật. Trong những năm qua hoạt động giám sát việc chấp hành pháp luật của các cơ quan tư pháp của Hội đồng nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức đoàn thể và Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai luôn được đổi mới theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân đối với các cơ quan tư pháp.
Trong nhiệm kỳ 2021-2026, Hội đồng nhân dân tỉnh đã thực hiện tốt chức năng giám sát đối với các cơ quan tư pháp trên địa bàn, góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan thực thi pháp luật, đồng thời bảo đảm việc thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực tư pháp. Đổi mới công tác tổ chức các kỳ họp; kịp thời ban hành các cơ chế, chính sách cụ thể hóa các quy định của Trung ương, của tỉnh, từng bước tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; hoàn thành toàn diện, có hiệu quả các chương trình, kế hoạch giám sát chuyên đề. Đổi mới hình thức tiếp xúc cử tri, thường xuyên rà soát các ý kiến, kiến nghị của cử tri để đôn đốc các cơ quan chức năng xem xét giải quyết theo quy định. Trong nhiệm kỳ, các cơ quan của Hội đồng nhân dân tỉnh đã tổ chức thực hiện 426 cuộc giám sát, khảo sát (giám sát chuyên đề 151 cuộc), trong đó có nội dung giám sát về lĩnh vực tư pháp như giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 12/2017/NQ-HĐND, ngày 17/7/2017 quy định mức phân bổ kinh phí, mức chi đặc thù đảm bảo cho công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp luật; giám sát tình hình chấp hành pháp luật trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; việc tạm đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra trên địa bàn tỉnh; giám sát việc chấp hành pháp luật trong công tác quản lý tạm giữ, tạm giam và thi hành án phạt tù có thời hạn, chung thân, tử hình trên địa bàn tỉnh; Phối hợp với Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh tổ chức một cuộc giám sát chuyên đề về việc thực hiện pháp luật trong công tác Thi hành án hình sự năm 2020-2021 trên địa bàn tỉnh Lào Cai; giám sát chuyên đề việc thực hiện các quy định của pháp luật trong hoạt động công chứng, chứng thực trên địa bàn tỉnh Lào Cai; giám sát chuyên đề việc thực hiện các quy định của pháp luật về cải cách thủ tục hành chính nhà nước trên địa bàn tỉnh; giám sát việc thực hiện các Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã; sáp nhập thôn, tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2019 - 2023; giám sát về tình hình tổ chức, bộ máy và thực hiện nhiệm vụ thanh tra trên địa bàn tỉnh Lào Cai; giám sát chuyên đề công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn tỉnh Lào Cai;...
Ngoài ra Thường trực Hội đồng nhân dân, các Ban Hội đồng nhân dân và các tổ đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh tổ chức trên 140 cuộc giám sát; tổng hợp gần 2.000 kiến nghị của cử tri gửi các cấp, các ngành xem xét, giải quyết; tham mưu Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh chuẩn bị nội dung và tham dự 18 kỳ họp Quốc hội, 41 cuộc tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp, 19 cuộc giám sát, khảo sát (gồm các cuộc giám sát chuyên đề của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; giám sát, khảo sát của Đoàn Đại biểu Quốc hội) và tham gia các cuộc giám sát, khảo sát do Hội đồng Dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội tổ chức; xây dựng trên 70 báo cáo các loại về tổng hợp ý kiến kiến nghị cử tri, kết quả giám sát và tham gia ý kiến vào các dự án luật.
Thực hiện duy trì lịch tiếp công dân định kỳ theo quy định, việc tiếp công dân được thực hiện nghiêm, bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Trong nhiệm kỳ, Thường trực, lãnh đạo các Ban Hội đồng nhân dân, Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân tỉnh đã tổ chức tiếp gần 3.000 lượt công dân tại Trụ sở tiếp công dân tỉnh; tiếp nhận và xử lý 1.231 đơn của công dân (trong đó: Xử lý 230 đơn, chuyển cơ quan có thẩm quyền giải quyết 197 đơn, hướng dẫn trực tiếp 206 đơn, trả lại 64 đơn, lưu 534 đơn).
Cùng với hoạt động của Hội đồng nhân dân tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức thành viên đã phát huy vai trò giám sát xã hội đối với hoạt động của các cơ quan tư pháp, góp phần xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, hoạt động đúng pháp luật, vì Nhân dân phục vụ. Nhiệm kỳ 2021 - 2026, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan tư pháp như Tòa án, Viện kiểm sát, Công an, Thi hành án dân sự tỉnh thực hiện hơn 120 cuộc giám sát, tuân theo pháp luật trong công tác tạm giữ, tạm giam tại nhà tạm giữ, trại tạm giam công an các huyện, thị xã, thành phố và trại tạm Công an tỉnh; việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành án phạt tù tại Trại giam Hồng Ca, Cục C10, Bộ Công an. Ngoài ra, tổ chức các đoàn giám sát độc lập hoặc phối hợp với Hội đồng nhân dân tỉnh, Ban Pháp chế Hội đồng nhân dân tỉnh, Ban Nội chính Tỉnh ủy để nắm bắt tình hình, công tác giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân, qua đó kịp thời đề xuất, kiến nghị những giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế. Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp trong tỉnh chủ trì tổ chức 3.595 cuộc giám sát. Trong đó, cấp tỉnh chủ trì 75 cuộc giám sát; cấp xã chủ trì 3.520 cuộc giám sát.
Đoàn Luật sư, Hội Luật gia tỉnh tích cực tham gia phản biện xã hội, góp ý vào các dự thảo văn bản pháp luật, đồng thời hỗ trợ tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý cho người dân và doanh nghiệp. Hội Cựu chiến binh, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên…lồng ghép hoạt động giám sát thông qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và giám sát các vụ việc cụ thể ở cơ sở. Qua đó tăng cường tính công khai, minh bạch, kịp thời phát hiện sai phạm hoặc bất cập trong hoạt động của các cơ quan tư pháp ở địa phương.
Để đẩy mạnh công tác giám sát của cơ quan dân cử, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp bao gồm nâng cao chất lượng hoạt động giám sát, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, ứng dụng công nghệ thông tin, phát huy vai trò của người dân và cử tri, và xây dựng đội ngũ cán bộ giám sát chuyên nghiệp, có năng lực.
Thứ nhất, thực hiện giám sát chuyên đề, giám sát thường xuyên, giám sát đột xuất để bao quát toàn diện các lĩnh vực hoạt động. Tập trung vào các vấn đề trọng tâm, bức xúc của địa phương, phân tích sâu sắc các nguyên nhân, đề xuất giải pháp thiết thực và kiên quyết theo dõi việc thực hiện.
Thứ hai, tăng cường phối hợp liên ngành, phối hợp chặt chẽ với chính quyền, tòa án, viện kiểm sát và các cơ quan chức năng khác để đảm bảo hoạt động giám sát được thực hiện hiệu quả, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót. Phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể phát huy vai trò phản biện, giám sát của các tổ chức này, tạo sức mạnh tổng hợp trong công tác giám sát.
Thứ ba, đầu tư phát triển các hệ thống công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu điện tử để hỗ trợ công tác thu thập thông tin, phân tích dữ liệu, quản lý hồ sơ giám sát và nâng cao hiệu quả trao đổi thông tin.
Thứ tư, phát huy vai trò của người dân và cử tri, mở rộng và nâng cao hiệu quả các kênh tiếp nhận thông tin, phản ánh, kiến nghị của cử tri, người dân, để lắng nghe ý kiến và giám sát từ cơ sở. Công khai các hoạt động giám sát, kết quả giám sát và các văn bản liên quan, tạo điều kiện cho người dân tham gia và giám sát quá trình làm việc của cơ quan dân cử.
Thứ năm, xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát, đảm bảo có đủ năng lực và phẩm chất để thực hiện nhiệm vụ. Có cơ chế động viên, khen thưởng kịp thời đối với những cán bộ làm tốt công tác giám sát, đồng thời có biện pháp kỷ luật nghiêm đối với những hành vi vi phạm.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp tăng cường phối hợp thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội; chủ động lựa chọn các nội dung giám sát, tập trung vào các nội nội dung, lĩnh vực cụ thể như: (1) Giám sát các quy hoạch, chương trình, dự án phát triển trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ. (2) Giám sát thực hiện các nội dung về Quy định thực hiện công tác dân vận trong thực hiện các dự án trên địa bàn tỉnh. (3) Giám sát việc thực hiện các dự án đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn tỉnh (các chương trình nước sạch, thủy lợi; các chương trình giao thông nông thôn; chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực hoạt động xây dựng; việc triển khai và thực hiện các Luật xây dựng, Luật đầu tư công...). (4) Giám sát việc thực hiện các đề tài, dự án về nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trên địa bàn tỉnh. (5) Giám sát việc thực hiện công tác phòng chống tham nhũng; giám sát hoạt động của đại biểu HĐND các cấp; giám sát cán bộ, đảng viên, người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp. (6) Giám sát việc thực hiện Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở và các chế độ chính sách đối với người lao động ở xã, phường; cơ quan, doanh nghiệp… (7) Giám sát triển khai xác định chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước; giám sát thực hiện các chương trình an sinh xã hội, các chính sách pháp luật liên quan đến phụ nữ, trẻ em; giám sát thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia. (8) Giám sát các hoạt động bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, vệ sinh môi trường đối với các cụm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; công tác đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và các nội dung khác khi được cán bộ, đảng viên và Nhân dân quan tâm…Củng cố tổ chức và nâng cao chất lượng, kỹ năng giám sát cho đội ngũ cán bộ MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp trong công tác giám sát, phản biện. Kịp thời bồi dưỡng, tập huấn về quy trình, kỹ năng, phương pháp giám sát, phản biện xã hội cho đội ngũ cán bộ Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp; phát huy vai trò của Nhân dân nhất là các tổ chức tự quản, các Ban Công tác Mặt trận, Ban Thanh tra nhân dân của cộng đồng trong hoạt động giám sát đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở. Tăng cường hướng dẫn hoạt động giám sát của Ban Thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng, trọng tâm là giám sát việc thực hiện công tác an sinh xã hội, việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án tại cơ sở liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của người dân.
Tăng cường sự tham gia và giám sát của người dân, phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; đổi mới phương thức giám sát và phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong sạch, vững mạnh. Thực hiện đúng nguyên tắc “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ”. Chú trọng việc tiếp, lắng nghe ý kiến, nguyện vọng và giải quyết các yêu cầu của người dân ngay từ cấp cơ sở. Chủ động đối thoại, vận động, thuyết phục để giải quyết, tháo gỡ kịp thời các khiếu kiện, bức xúc của Nhân dân.
