Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát - Trụ cột bảo đảm kỷ cương, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Lào Cai trong giai đoạn mới

Sau gần 20 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 14-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 5 khóa X, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng bộ tỉnh Lào Cai đã có những chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện và thực chất. Với quyết tâm chính trị cao, cách làm bài bản, sáng tạo và đồng bộ, công tác kiểm tra, giám sát ngày càng khẳng định vai trò là “thanh bảo kiếm” sắc bén, góp phần giữ vững kỷ cương, kỷ luật của Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn phát triển mới của tỉnh.

Kiên định quan điểm, nhất quán hành động

Công tác kiểm tra, giám sát là chức năng lãnh đạo đặc biệt quan trọng của Đảng, giữ vai trò “phòng ngừa từ sớm, từ xa”, góp phần giữ vững kỷ cương, kỷ luật, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Quán triệt sâu sắc tinh thần Nghị quyết số 14-NQ/TW ngày 30/7/2007 của Hội nghị Trung ương 5 khóa X, trong suốt gần 20 năm qua, Đảng bộ tỉnh Lào Cai (trước và sau hợp nhất với tỉnh Yên Bái) luôn xác định công tác kiểm tra, giám sát là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong công tác xây dựng Đảng.

Hiện nay, Đảng bộ tỉnh Lào Cai có 103 đảng bộ trực thuộc, 1.879 tổ chức cơ sở đảng, với trên 121.000 đảng viên. Quy mô tổ chức lớn, địa bàn rộng, nhiều lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, đầu tư, xây dựng, tài nguyên, khoáng sản… đặt ra yêu cầu rất cao đối với công tác kiểm tra, giám sát. Trong bối cảnh đó, việc triển khai đồng bộ, quyết liệt Nghị quyết Trung ương 5 khóa X đã tạo nền tảng quan trọng để xây dựng Đảng bộ tỉnh ngày càng trong sạch, vững mạnh, giữ vững ổn định chính trị, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội.

Đổi mới lãnh đạo, chỉ đạo - Hoàn thiện cơ chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả

Ngay sau khi Nghị quyết Trung ương 5 khóa X được ban hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái (trước hợp nhất) đã kịp thời ban hành chương trình, kế hoạch tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền và triển khai thực hiện nghị quyết đến 100% tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên. Việc quán triệt nghị quyết được gắn chặt với xây dựng chương trình hành động, kế hoạch thực hiện cụ thể, phù hợp với từng giai đoạn, từng lĩnh vực, từng địa bàn.

Một điểm nhấn quan trọng là việc ban hành các đề án, chỉ thị chuyên đề về công tác kiểm tra, giám sát. Tỉnh ủy Lào Cai ban hành Đề án số 16-ĐA/TU (2020); Tỉnh ủy Yên Bái ban hành Đề án số 04-ĐA/TU (2021) và Chỉ thị số 43-CT/TU (2023), trong đó giao chỉ tiêu cụ thể về số lượng, chất lượng các cuộc kiểm tra, giám sát đến từng cấp ủy, chi bộ. Đây là bước đổi mới quan trọng, khắc phục tình trạng hình thức, chung chung, tạo cơ sở để đo lường, đánh giá hiệu quả thực chất công tác kiểm tra, giám sát.

Sau hợp nhất tỉnh (từ 01/7/2025), Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành mới, sửa đổi, bổ sung hàng loạt quy chế, quy định về công tác kiểm tra, giám sát, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp; đồng thời hoàn thành Chương trình kiểm tra, giám sát hằng năm và toàn khóa, bảo đảm không để “khoảng trống” lãnh đạo trong giai đoạn chuyển tiếp bộ máy.

Kết quả toàn diện, nổi bật - Khẳng định vai trò “thanh bảo kiếm” của Đảng

Qua gần 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X, công tác kiểm tra, giám sát và thi hành kỷ luật đảng trên địa bàn tỉnh đạt được những kết quả rất toàn diện, rõ nét.

Trong giai đoạn từ 2017 - 6/2025, các cấp ủy trong Đảng bộ tỉnh đã tiến hành kiểm tra 14.994 tổ chức đảng và 50.910 đảng viên, trong đó có 26.560 cấp ủy viên. Qua kiểm tra, 14.358 tổ chức đảng và 49.296 đảng viên được kết luận thực hiện cơ bản tốt; đồng thời phát hiện, xử lý 172 tổ chức đảng và 458 đảng viên có vi phạm, bảo đảm kịp thời, nghiêm minh, đúng quy định. Công tác giám sát được mở rộng cả về phạm vi và đối tượng. Các cấp ủy đã giám sát chuyên đề 7.918 tổ chức đảng và 19.308 đảng viên; trong đó, nhiều nội dung tập trung vào các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực. Qua giám sát, đã chuyển 16 tổ chức đảng và 19 đảng viên có dấu hiệu vi phạm sang kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, góp phần phòng ngừa, ngăn chặn sai phạm từ sớm. Việc thi hành kỷ luật được thực hiện nghiêm túc, đúng thẩm quyền. Các cấp ủy đã thi hành kỷ luật 256 tổ chức đảng và 5.204 đảng viên, với nhiều hình thức từ khiển trách, cảnh cáo đến cách chức, khai trừ. Thực tiễn cho thấy, kỷ luật Đảng không chỉ mang tính răn đe mà còn có tác dụng giáo dục, phòng ngừa, củng cố kỷ cương, kỷ luật trong toàn Đảng bộ.

Ủy ban Kiểm tra các cấp đã thực hiện toàn diện các nhiệm vụ theo Điều lệ Đảng. Trong giai đoạn 2017-2025, Ủy ban Kiểm tra các cấp đã kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm đối với 1.910 đảng viên và 428 tổ chức đảng; trong đó kết luận 1.512 đảng viên và 354 tổ chức đảng có vi phạm, kịp thời tham mưu xử lý nghiêm minh, đúng quy định. Công tác giải quyết tố cáo, khiếu nại được thực hiện chặt chẽ, đúng quy trình. Ủy ban Kiểm tra các cấp đã giải quyết tố cáo đối với 60 tổ chức đảng và 800 đảng viên; qua đó làm rõ đúng - sai, xử lý nghiêm các vi phạm, bảo vệ uy tín của tổ chức đảng, đảng viên, giữ vững niềm tin trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân.

Đặc biệt, trong bối cảnh hợp nhất tỉnh và triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã kịp thời ban hành nhiều kế hoạch, chương trình kiểm tra, giám sát chuyên đề, tăng cường giám sát thường xuyên việc tổ chức vận hành bộ máy mới, kịp thời nắm bắt, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc ngay từ cơ sở, không để phát sinh điểm nóng, phức tạp kéo dài

Chú trọng xây dựng đội ngũ và chuyển đổi số - Nền tảng cho giai đoạn phát triển mới

Xác định con người là yếu tố quyết định, Tỉnh ủy Lào Cai đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra. Cùng với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, Tỉnh ủy Lào Cai đặc biệt quan tâm kiện toàn tổ chức bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra các cấp “bản lĩnh, liêm chính, chuyên nghiệp”. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển cán bộ kiểm tra được chú trọng; nhiều lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên sâu được tổ chức, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng thực tiễn cho đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát. Toàn tỉnh hiện có 13 đồng chí Ủy viên Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, 40 cán bộ, công chức cơ quan UBKT Tỉnh ủy; 99 Ủy ban Kiểm tra cấp xã với 478 ủy viên chuyên trách. Trong gần 20 năm, tỉnh đã tổ chức trên 197 lớp tập huấn, với hơn 24.000 lượt cán bộ, đảng viên tham gia đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, giám sát.

Cùng với đó, công tác chuyển đổi số trong ngành Kiểm tra Đảng được triển khai mạnh mẽ. Tỉnh đã đầu tư hàng chục tỷ đồng cho hạ tầng công nghệ thông tin; 100% xã, phường được trang bị hệ thống họp trực tuyến; từng bước triển khai các phần mềm thống kê, giám sát, điều hành tác nghiệp, hướng tới mô hình “giám sát trên dữ liệu, kiểm tra trên dữ liệu”, đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh địa bàn mở rộng và bộ máy hai cấp. Trong đó, đặc biệt chú trọng đổi mới phương pháp, chuyển mạnh sang kiểm tra, giám sát thông qua dữ liệu để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những sai sót để cảnh báo, phòng ngừa, hạn chế xảy ra vi phạm.

Bài học kinh nghiệm và định hướng trong thời gian tới

Thực tiễn gần 20 năm triển khai thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X tại Đảng bộ tỉnh Lào Cai cho thấy, công tác kiểm tra, giám sát chỉ thực sự phát huy hiệu lực, hiệu quả khi được đặt đúng vị trí trong tổng thể công tác xây dựng Đảng, được tổ chức thực hiện với quyết tâm chính trị cao, cách làm bài bản, đồng bộ và có trọng tâm, trọng điểm. Từ thực tiễn đó, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm chủ yếu sau:

Một là, phải đặt công tác kiểm tra, giám sát dưới sự lãnh đạo trực tiếp, thường xuyên của cấp ủy, trước hết là trách nhiệm của người đứng đầu. Thực tiễn cho thấy, ở đâu cấp ủy, ban thường vụ cấp ủy coi trọng, trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra, giám sát; người đứng đầu nêu cao tinh thần trách nhiệm, gương mẫu, sâu sát cơ sở thì ở đó công tác kiểm tra, giám sát đi vào nền nếp, phát huy tác dụng phòng ngừa, cảnh báo và xử lý vi phạm từ sớm, từ xa. Ngược lại, nơi nào còn biểu hiện khoán trắng cho ủy ban kiểm tra, thiếu sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên thì hiệu quả kiểm tra, giám sát chưa cao, thậm chí còn mang tính hình thức. Do đó, bài học xuyên suốt là phải gắn chặt trách nhiệm của cấp ủy, người đứng đầu với kết quả công tác kiểm tra, giám sát trên địa bàn, lĩnh vực được phân công phụ trách.

Hai là, nội dung kiểm tra, giám sát phải bám sát nhiệm vụ chính trị, tập trung vào lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh vi phạm. Kết quả thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa X tại tỉnh Lào Cai cho thấy, việc lựa chọn đúng nội dung, đối tượng kiểm tra, giám sát có ý nghĩa quyết định đến chất lượng và hiệu quả của công tác này. Những năm qua, các cấp ủy đã chú trọng đưa vào chương trình kiểm tra, giám sát các lĩnh vực nhạy cảm như quản lý đất đai, đầu tư xây dựng cơ bản, tài chính – ngân sách, tài nguyên – khoáng sản, công tác cán bộ… Qua đó, kịp thời phát hiện vi phạm, chấn chỉnh hạn chế, khuyết điểm, không để sai phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn. Bài học rút ra là kiểm tra phải có trọng tâm, trọng điểm; giám sát phải được mở rộng, thường xuyên, liên tục và có chiều sâu.

Ba là, phải kết hợp chặt chẽ giữa kiểm tra, giám sát với công tác phòng ngừa, giáo dục, răn đe. Thực tiễn cho thấy, kiểm tra, giám sát không chỉ nhằm phát hiện, xử lý vi phạm mà quan trọng hơn là để phòng ngừa, cảnh báo, giữ cho tổ chức đảng và đảng viên không đi chệch hướng. Việc tăng cường giám sát thường xuyên, kịp thời nhắc nhở, chấn chỉnh đã giúp nhiều tổ chức đảng, đảng viên nhận diện sớm nguy cơ sai phạm, tự điều chỉnh hành vi, hạn chế vi phạm phải xử lý kỷ luật. Đây là bài học quan trọng trong bối cảnh yêu cầu xây dựng Đảng hiện nay ngày càng nhấn mạnh yếu tố phòng ngừa, “xây” đi đôi với “chống”.

Bốn là, phát huy vai trò nòng cốt của Ủy ban Kiểm tra các cấp, đồng thời tăng cường phối hợp trong toàn hệ thống chính trị. Thực tiễn triển khai tại tỉnh cho thấy, khi Ủy ban Kiểm tra các cấp thực hiện tốt vai trò tham mưu cho cấp ủy, chủ động nắm tình hình, kiên quyết kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra, tư pháp và các cơ quan tham mưu, giúp việc cấp ủy thì hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát được nâng lên rõ rệt, hạn chế tình trạng chồng chéo, trùng lắp, bỏ sót hoặc kéo dài xử lý vụ việc. Do đó, bài học quan trọng là phải xây dựng cơ chế phối hợp đồng bộ, thống nhất, phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị trong công tác kiểm tra, giám sát.

Năm là, đặc biệt coi trọng công tác “hậu kiểm tra”, bảo đảm các kết luận được thực hiện nghiêm túc, đến cùng. Một trong những kinh nghiệm nổi bật rút ra từ thực tiễn là hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát không chỉ dừng lại ở việc ban hành kết luận, mà quan trọng hơn là việc theo dõi, đôn đốc, giám sát thực hiện kết luận sau kiểm tra. Việc Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy chủ trì rà soát, đánh giá việc thực hiện các thông báo kết luận đã góp phần khắc phục tình trạng “kết luận xong để đó”, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực chất của công tác kiểm tra, giám sát.

Sáu là, xây dựng đội ngũ cán bộ kiểm tra đủ bản lĩnh, liêm chính, chuyên nghiệp là yếu tố then chốt. Thực tiễn cho thấy, ở đâu đội ngũ cán bộ kiểm tra được quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, rèn luyện bản lĩnh chính trị, đạo đức công vụ và năng lực chuyên môn thì ở đó công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện khách quan, công tâm, đúng quy định. Ngược lại, nơi nào cán bộ kiểm tra còn thiếu kinh nghiệm, trình độ, bản lĩnh thì hiệu quả công tác bị hạn chế. Đây là bài học có ý nghĩa lâu dài trong bối cảnh yêu cầu nhiệm vụ ngày càng cao, tính chất vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp.

Bảy là, chủ động đổi mới phương pháp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong công tác kiểm tra, giám sát. Từ thực tiễn triển khai chuyển đổi số trong ngành Kiểm tra Đảng tại tỉnh Lào Cai, có thể khẳng định việc từng bước chuyển từ phương thức kiểm tra truyền thống sang “giám sát trên dữ liệu, kiểm tra trên dữ liệu” là xu hướng tất yếu, góp phần nâng cao tính kịp thời, chính xác, minh bạch và hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát. Bài học rút ra là phải mạnh dạn đổi mới tư duy, phương pháp, tận dụng thành tựu khoa học - công nghệ để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Bước vào giai đoạn mới, trước yêu cầu ngày càng cao của công tác xây dựng Đảng và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Đảng bộ tỉnh Lào Cai xác định tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, phương pháp, cách thức tổ chức công tác kiểm tra, giám sát; nâng cao chất lượng, hiệu quả các cuộc kiểm tra, giám sát; đẩy mạnh chuyển đổi số; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, góp phần xây dựng Đảng bộ tỉnh thực sự trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới.