Tình trạng nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) vẫn đang diễn ra, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của công nhân lao động. Trong đó, có những trường hợp doanh nghiệp chủ là người nước ngoài bỏ về nước không trở lại, để lại khoản nợ lương, BHXH, cũng như những hệ lụy lâu dài đối với người lao động.
Công nhân Công ty TNHH NC LED Vina ngóng chờ giải quyết vụ việc nợ lương, BHXH vào thời điểm tháng 2.2023. Ảnh: Quế Chi
Hệ lụy lâu dài đối với người lao động
Là 1 trong hơn 200 công nhân từng bị Công ty TNHH T.T.B Việt Nam MFG (huyện Việt Yên, Bắc Giang) nợ lương, chậm đóng BHXH vào cuối tháng 11.2023, bà Trần Thị Vĩnh (51 tuổi) cho biết, hiện nay quy định pháp luật chưa đủ răn đe để ngăn chặn tình trạng nợ lương, BHXH của NLĐ.
Bà Vĩnh kể lại, thời điểm đó, Tổng Giám đốc người Hàn Quốc quay về nước không trở lại, nhóm công nhân ngày nào cũng phải túc trực, canh cổng ngăn không cho công ty di dời tài sản. “Công ty nợ lương, bảo hiểm của công nhân hàng tỉ đồng nhưng vẫn ung dung quay về nước, còn cuộc sống của NLĐ thì điêu đứng. Tôi đề nghị, Luật Bảo hiểm xã hội sắp tới có biện pháp xử lý mạnh tay hơn để ngăn chặn doanh nghiệp nợ BHXH. Chẳng hạn như hoãn xuất cảnh với người đại diện công ty đang nợ lương, BHXH của NLĐ” - bà Vĩnh đề xuất.
Tương tự, vụ việc công nhân lao động bị nợ BHXH tại Công ty TNHH NC LED Vina (Khu công nghiệp Đại Đồng - Hoàn Sơn tại huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) đến nay vẫn chưa được giải quyết dứt điểm. Những công nhân của công ty này bị nợ BHXH sau khi giám đốc người nước ngoài về nước, công ty dừng hoạt động từ tháng 5.2020. Đến thời điểm này, sau 4 năm xảy ra vụ việc, chị Nguyễn Thị Dinh vẫn bị công ty nợ 1 tháng lương và nợ 1 tháng BHXH (thời điểm tháng 4.2024). Hiện chị đã làm việc tại công ty mới được hơn 2 năm.
Chị Dinh có hơn 6 năm đóng BHXH ở công ty cũ. Nữ công nhân này cho biết, dù chị và nhiều công nhân khác muốn tự bỏ tiền ra đóng phần BHXH bị nợ, nhưng BHXH không chấp thuận vì luật không cho phép.
Vào thời điểm tháng 2.2023, trả lời Báo Lao Động, lãnh đạo BHXH huyện Tiên Du cho biết, do thời điểm tháng 4.2020 đơn vị nợ tiền đóng BHXH nên cơ quan BHXH không xác nhận quá trình đóng BHXH của NLĐ trong tháng này.
Trong khi đó, đại diện Ban quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh cho hay, về nợ BHXH của NLĐ, do pháp luật của Việt Nam chưa có quy định và hướng dẫn giải quyết đối với trường hợp doanh nghiệp có người đại diện pháp luật của doanh nghiệp bỏ trốn, nên các cơ quan chức năng không có căn cứ để giải quyết.
Giải pháp nào khi chủ doanh nghiệp bỏ về nước không trở lại?
Liên quan đến vụ việc này, trao đổi với phóng viên ngày 15.5, ông Trần Văn Hiệu - Chủ tịch Công đoàn các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh - cho rằng, trong trường hợp công nhân bị nợ BHXH do chủ doanh nghiệp bỏ về nước, nếu cho phép công nhân tự đóng BHXH vào phần doanh nghiệp bị nợ thì công nhân sẽ rất thiệt thòi, hơn nữa, không phải ai cũng muốn và có khả năng tự đóng, nhất là khi thời gian nợ BHXH dài.
“Theo tôi, trong những trường hợp chủ doanh nghiệp người nước ngoài về nước không trở lại này, Nhà nước nên sử dụng khoản quỹ kinh phí nào đó để đóng bù phần BHXH bị nợ cho NLĐ để họ có quãng thời gian liên tục tham gia BHXH, không bị gián đoạn” - ông Hiệu nói.
Ngoài ra, Chủ tịch Công đoàn các Khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh nêu lên một hướng xử lý khác là dù có quãng thời gian bị nợ BHXH, nhưng khi công nhân đã đóng BHXH ở công ty khác thì nên công nhận cả quá trình tham gia của họ là liên tục, không gián đoạn.
Ông Đỗ Ngọc Thọ - Trưởng ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cho biết, hiện nay tình trạng chậm đóng, trốn đóng bảo BHXH của doanh nghiệp vẫn diễn ra phức tạp ảnh hưởng đến tâm lý và quyền lợi của NLĐ.
Nguyên nhân chủ yếu là do doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, một phần do ý thức tuân phủ pháp luật của một số chủ sử dụng lao động còn hạn chế, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ hiệu quả răn đe, dẫn tới nhiều chủ sử dụng lao động cố tình dây dưa, trây ỳ, trốn đóng BHXH.
Ngoài các quy định của pháp luật hiện hành, ông Đỗ Ngọc Thọ đề xuất bổ sung dự thảo Luật BHXH sửa đổi một số biện pháp, ngăn chặn, xử lý tình trạng chậm đóng, trốn đóng rõ ràng, nghiêm khắc hơn như: Quy định cụ thể về hành vi chậm đóng, trốn đóng; hoãn xuất cảnh đối với người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật của người sử dụng lao động trốn đóng, chậm đóng.
Đề xuất nhiều nội dung trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)
* Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ vừa có buổi tiếp xúc cử tri chuyên đề với trên 200 cán bộ công đoàn và đoàn viên, công nhân lao động trước kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV. Góp ý vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), cử tri đề nghị Quốc hội có các quy định mang tính chia sẻ, hỗ trợ đối với những NLĐ có mức tiền lương hưu quá thấp do số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp; tăng mức trợ cấp một lần đối với lao động nam khi vợ sinh con ít nhất phải bằng 3 tháng lương NLĐ tham gia đóng bảo hiểm; mở rộng thêm điều kiện nghỉ việc hưởng chế độ chăm sóc con trên 7 tuổi (từ 7 tuổi đến dưới 16 tuổi). Ngoài ra, cử tri đề nghị có chế tài xử lý nghiêm đối với trường hợp doanh nghiệp nợ đóng BHXH.
* Tại buổi tiếp xúc cử tri chuyên đề công nhân, lao động do LĐLĐ tỉnh Bình Thuận và Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận tổ chức mới đây, anh Nguyễn Văn Huy, đoàn viên Công đoàn ngành GTVT tỉnh Bình Thuận nêu ý kiến, đề nghị việc sửa luật sắp tới phải khắc phục được tình trạng này, phải có những điều khoản xử lý nghiêm các doanh nghiệp trốn đóng BHXH đảm bảo quyền lợi của công nhân, NLĐ.
Cũng góp ý vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, TS Phạm Đình Thành - nguyên Viện trưởng Viện khoa học Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm xã hội Việt Nam - cho rằng, cần bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện. Theo đó, mức hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con là 2 triệu đồng do ngân sách Nhà nước đảm bảo.
Minh Phương - Quế Chi (tổng hợp)
https://laodong.vn/cong-doan/de-xuat-bien-phap-manh-ngan-doanh-nghiep-no-bao-hiem-xa-hoi-1340426.ldo
QUẾ CHI - MINH HƯƠNG (báo lao động)